Prestatie-indicatoren gezondheidszorg | Systeemdoelen | Kwaliteit

Zwangerschapsbegeleiding in de eerste lijn vóór de 10e week van de zwangerschap

Indicatorwaarde

Prestatieindicator: 81% van de vrouwen startte zwangerschapsbegeleiding in de eerste lijn en waarbij het eerste consult plaatsvond vóór de 10e week van de zwangerschap

Referentiewaarde

De indicator zou in het ideale geval vrijwel 100% bereiken. Omdat dit niet realistisch lijkt, is hier op pragmatische gronden 95% als referentiewaarde gekozen. De waarde heeft dus geen officiele status

3-jarige trend

Trend vrouwen dat de zwangerschapsbegeleiding startte in de eerste lijn vóór de 10e week van de zwangerschap

Jaar	Alle zwangere vrouwen	Zwangere vrouwen in achterstandswijken	BI ondergrens (zwangeren)	BI bovengrens (zwangeren)	BI ondergrens (zwangeren achterst.)	BI ondergrens (zwangeren achterst.)
2005	34,9	28,2	32,7	37,2	24,7	31,7
2006	51,3	47,0	49,4	53,3	43,8	50,2
2007	63,9	56,9	62,3	65,5	54,3	59,6
2008	69,9	63,7	68,1	71	61,4	66,0
2009	73,5	66,7	72,1	74,9	64,2	69,3
2010	75,6	69,7	74,3	76,8	67,4	72,0
2011	78,7	71,9	77,5	79,8	69,4	74,4
2012	81	75,9	79,8	82,1	73,7	78,2

Bron: Perinatale Registratie Nederland (Perined)

BI = 95% betrouwheidsinterval (alleen zichtbaar in de tabel lay-out)

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage vrouwen dat de zwangerschapsbegeleiding startte in de eerste lijn en waarbij het eerste consult plaatsvond vóór de 10e week van de zwangerschap
Bron	Perinatale Registratie Nederland (Perined)
Berekening	Teller: aantal vrouwen dat de zwangerschapsbegeleiding startte in de eerste lijn en waarbij het eerste consult plaatsvond vóór de 10e week van de zwangerschap. Noemer: aantal vrouwen dat de zwangerschapsbegeleiding startte in de eerste lijn.
Interpretatie	Om de prenatale zorg, inclusief screening, zo vroeg mogelijk in de zwangerschap te starten, is het aan te bevelen dat het eerste contact van een zwangere vrouw met een verloskundige of verloskundig actieve huisarts bij voorkeur binnen 8 tot 10 weken na de eerste dag van de laatste menstruatie plaatsvindt. Verloskundigen, gemeentelijke overheid en rijksoverheid kunnen bijdragen aan het hebben van een tijdig contact met een verloskundigenpraktijk door gerichte voorlichting te geven die aansluit bij verschillende doelgroepen. Laagopgeleide vrouwen hebben vaker complicaties tijdens de zwangerschap en bevalling. Juist bij deze vrouwen is de meeste gezondheidswinst te behalen. Het is echter bekend dat gezondheidsgerelateerde informatie deze groep vrouwen slecht bereikt.
Toelichting bij de referentiewaarde	De indicator zou in het ideale geval vrijwel 100% bereiken. Omdat dit niet realistisch lijkt, is hier op pragmatische gronden 95% als referentiewaarde gekozen. De waarde heeft dus geen officiele status
Jaar	2012

Vrouwen die op enig moment in de zwangerschap hebben gerookt

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

2-jarige trend

Lichtdalende trend, maar niet significant

Vrouwen die roken tijdens de zwangerschap 2010 en 2015

Na het 1e trimester, in het 2e trimester, aan het einde van de zwangerschap, tijdens het 3e trimester.

Land	2010	2015	Meetperiode
VK: Schotland		19	tijdens
Spanje (Valencia)		18,3	einde
VK: Wales	16	17,3	2010=tijdens; 2015=3e trimester
Frankrijk	17,1	16,3	3e trimester
VK: Noord-Ierland	15	14,3	tijdens
Spanje (Catalonia)	14,3	13	3e trimester
Oostenrijk		12,5	3e trimester
VK: Engeland	12	12,3	2010 = tijdens; 2015=bij baring
Slovenië	11	9,5	tijdens
Duitsland	10,7	9	tijdens
NEDERLAND	8,0	8,6	tijdens
Kroatië		8,1	tijdens
Letland	10,4	7,9	tijdens
Denemarken	12,8	7,5	2010=tijdens; 2015=2e trimester
Finland	10	7,5	na 1e trimester
Tsjechië	6,2	7,2	tijdens
Estland	7,8	6,1	tijdens
Italië		5,3	tijdens
Lithouwen	4,5	4,4	tijdens
Zweden	4,9	3,8	tijdens
Noorwegen	7,4	3,6	2010=einde; 2015=3e trimester
Polen	12,3		3e trimester

Bron: Euro-Peristat, 2018

De toename in Nederland tussen 2010 en 2015 is niet statistisch significant.
Voor Nederland zijn de cijfers afkomstig van de Landelijke Peilingen Roken tijdens de Zwangerschap, uitgevoerd door TNO; zie de onderstaande tabel voor meer informatie.
Zie de achterliggende tabel voor de meetperiode.

Vrouwen die roken tijdens de zwangerschap 2016 en 2018

Naar opleidingsniveau

	2016	2018
Laag opgeleid	21,7	16,0
Middelbaar opgeleid	13,1	11,5
Hoog opgeleid	2,7	2,7

Bron: Monitor Middelengebruik en Zwangerschap, Trimbos-instituut

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: roken

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage vrouwen dat op enig moment in de zwangerschap heeft gerookt
Bron	Monitor Middelengebruik en Zwangerschap (Trimbos-instituut) ; Landelijke Peilingen Roken tijdens de Zwangerschap (TNO), ten behoeve van de internationale vergelijking.
Berekening	Monitor Middelengebruik en Zwangerschap Teller: aantal vrouwen dat op enig moment in de zwangerschap heeft gerookt. Noemer: aantal vrouwen (18-46 jaar) dat met een kind tussen de 0 en 4 jaar een consultatiebureau heeft bezocht. Landelijke Peilingen Roken tijdens de Zwangerschap Teller: aantal vrouwen dat gedurende de hele zwangerschap dagelijks rookte. Noemer: aantal vrouwen dat korter dan 7 maanden geleden is bevallen, woonachtig is in Nederland en via de JGZ is uitgenodigd om deel te nemen aan de peiling.
Interpretatie	Hoe lager dit percentage is, des te gunstiger. Roken tijdens de zwangerschap is schadelijk voor de moeder en voor het ongeboren kind. Roken tijdens de zwangerschap draagt bij aan perinatale morbiditeit en sterfte. Het verhoogt de kans op een miskraam, een lager geboortegewicht en/of een te kleine of te vroeg geboren baby. Interventies om zwangere vrouwen te laten stoppen met roken zijn effectief gebleken. Het is vooral van belang in te zetten op stoppen met roken en het voorkómen van terugval na stoppen, bij vrouwen met een lagere opleiding.
Toelichting bij de referentiewaarde	De Rijksoverheid wil er samen met de organisaties in het Nationaal Preventieakkoord (23 november 2018) naartoe werken dat er in 2040 geen zwangere vrouwen meer roken.
Toelichting bij de internationale vergelijking	Er zijn alleen landen gepresenteerd waarin de prevalentie van roken is gemeten in het tweede of derde trimester, of de periode in de zwangerschap is niet bekend ('tijdens de zwangerschap'). Dit is van belang omdat gedurende de zwangerschap meer vrouwen stoppen met roken. De heterogeniteit van de primaire bron is groot: medische dossiers, interviews tijdens de zwangerschap, interviews na de bevalling en vragenlijstonderzoek. Factoren als volledigheid van de dossiers en omvang en representativiteit van de steekproef kunnen van invloed zijn op het prevalentiecijfer.
Toelichting bij de trend	In de trendgrafiek is de trend naar opleidingsniveau weergegeven. Voor de totale groep zwangere vrouwen lijkt er ten opzichte van de cijfers uit 2016 een lichte daling te zijn in de percentages vrouwen die vóór, tijdens of na de zwangerschap roken, maar deze daling is statistisch niet significant.
Jaar	2018
Literatuur	Lanting et al., 2015, Lanting et al., 2012, Tuithof et al., 2017, van Schayck et al., 2019

Datum publicatie

11-07-2019

Bronnen en literatuur

Literatuur

Lanting CI, van Wouwe JP, van Dommelen P, van der Pal-de Bruin KM, de Josselin-de Jong S, Kleinjan M. Roken tijdens de zwangerschap: percentages over de periode 2001-2015. Leiden: TNO; 2015. Bron
Lanting CI, van Wouwe KJP, van den Burg I, Segaar D, van der Pal-de Bruin KKM. Roken tijdens de zwangerschap. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 2012. Bron
Tuithof M, Siauw R., van Dorsselaer S., Monshouwer K. Factsheet Monitor Zwangerschap en Middelengebruik. Utrecht: Trimbos-instituut; 2017. Bron
T van Schayck S-, W Hollander den, van Belzen E., Monshouwer K, Tuithof M. Middelengebruik van vrouwen en hun partners vóór, tijdens en na de zwangerschap. Utrecht: Trimbos-instituut; 2019. Bron

Ongeplande keizersneden in een laagrisicogroep met een bevalling in de tweede lijn

Indicatorwaarde

restatieindicator: Bij 12,6 op de 100 geboorten van een eerste kind in de laagrisicogroep zwangere vrouwen wordt een ongeplande keizersnede is uitgevoerd

Referentiewaarde*

3-jarige trend

Trend ongeplande keizersneden bij vrouwen in de 'NTSV-groep'

Jaar	Totale groep	BI ondergrens (totaal)	BI bovengrens (totaal)	NTSV-groep	BI ondergrens (NTSV)	BI bovengrens (NTSV)
2005	11,9	11,8	12,1	11,2	10,9	11,5
2006	12	11,8	12,2	11,7	11,4	12
2007	12	11,8	12,2	11,7	11,3	12
2008	12,3	12,1	12,5	12,1	11,8	12,4
2009	12,5	12,3	12,7	12,4	12,1	12,7
2010	12,6	12,4	12,8	12,5	12,2	12,8
2011	12,3	12,1	12,5	12,4	12,1	12,7
2012	12,2	12,1	12,4	12,6	12,3	12,9

Bron: Perinatale Registratie Nederland (Perined)

BI = 95% betrouwbaarheidsinterval
NTSV = Nulliparous Term Singleton Vertex - à terme nulliparea met eenling in hoofdligging.
De NTSV-groep betreft een laagrisicogroep van vrouwen met een voldragen (>=37 weken) eerste kind in hoofdligging.

Dit cijfer is ook onderdeel van
De Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage ongeplande keizersneden in de 'NTSV-groep' met een bevalling in de tweede lijn.
Bron	Perinatale Registratie Nederland (Perined)
Berekening	Teller: aantal geboorten van een eerste kind dat plaatsvindt in de tweede lijn in de laagrisicogroep zwangere vrouwen waarbij een ongeplande keizersnede is uitgevoerd. Noemer: aantal geboorten van een eerste kind dat plaatsvindt in de tweede lijn in de laagrisicogroep zwangere vrouwen.
Interpretatie	Een tweedelijnsbevalling is een bevalling die eindigt in het ziekenhuis onder verantwoordelijkheid van een gynaecoloog. Een keizersnede is een ingrijpende buikoperatie die risico’s met zich meebrengt. Voordat tot een keizersnede wordt overgegaan, moeten de voordelen en risico’s zorgvuldig worden afgewogen. De WHO adviseert terughoudendheid met betrekking tot keizersneden in het algemeen. Binnen de laagrisicogroep zouden keizersneden uitzondering moeten zijn.
Toelichting bij de referentiewaarde	n.v.t.
Jaar	2012

Te vroeg geboren baby's geboren in ziekenhuis zonder neonatale intensive care unit

Indicatorwaarde

Referentiewaarde*

3-jarige trend

Trend te vroeg geboren baby's in ziekenhuis zonder NICU

Jaar	Te vroeg geboren baby's	BI ondergrens	BI bovengrens
2005	26,5	24,5	28,6
2006	24,4	22,5	26,5
2007	21,9	20	23,9
2008	20,7	18,8	22,6
2009	19,3	17,5	21,2
2010	18,1	16,3	20
2011	15,7	14	17,5
2012	15,1	13,5	16,9

Bron: Perinatale Registratie Nederland (Perined)

BI = 95% betrouwbaarheidsinterval
NICU = Neonatale Intensive Care Unit

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage te vroeg geboren baby's geboren in een ziekenhuis zonder neonatale intensive care unit
Bron	Perinatale Registratie Nederland (Perined)
Berekening	Teller: aantal premature baby’s (24-32 weken) geboren in een ziekenhuis zonder neonatale intensive care unit. Noemer: totaal aantal premature baby’s geboren in een ziekenhuis.
Interpretatie	Hoe hoger dit percentage, hoe meer kinderen geboren worden in een ziekenhuis zonder neonatale intensive care unit. Indien er sprake is van dreigende vroeggeboorte, tussen 24 en 32 weken, kan de geboorte het beste plaatsvinden in een perinatologisch centrum (NVOG, 2011). Uit onderzoek is gebleken dat wanneer kinderen met deze zwangerschapsduur geboren worden in een perinatologisch centrum, zij betere overlevingskansen hebben (Warner et al., 2004; Rautava et al., 2007).
Toelichting bij de referentiewaarde	n.v.t.
Jaar	2012

Bronnen en literatuur

Literatuur

NVOG. Dreigende vroeggeboorte. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie; 2011. Bron
Warner B, M Musial J, Chenier T, Donovan E. The effect of birth hospital type on the outcome of very low birth weight infants. Pediatrics. 2004;113(1 Pt 1):35-41. Pubmed
Rautava L, Lehtonen L, Peltola M, Korvenranta E, Korvenranta H, Linna M, et al. The effect of birth in secondary- or tertiary-level hospitals in Finland on mortality in very preterm infants: a birth-register study. Pediatrics. 2007;119(1):e257-63. Pubmed | DOI

Foetale sterfte na een zwangerschapsduur van 22 weken

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Foetale sterfte 2004 - 2015

Na een zwangerschapsduur van 28+ weken

Land	2015	BI ondergrens 2015	BI bovengrens 2015	2010	BI ondergrens 2010	BI bovengrens 2010	2004	BI ondergrens 2004	BI bovengrens 2004
Hongarije	3,7	3,3	4,1	3,4	3,1	3,8	3,7	3,4	4,1
Slowakije	3,5	3,1	4,1	3,1	2,7	3,6	1,7	1,3	2,0
Ierland	3,4	3,0	3,9	3,7	3,2	4,1	4,3	3,8	4,8
Letland	3,4	2,7	4,2	4,1	3,3	5,1	4,8	4,0	5,9
Kroatië	3,2	2,7	3,8
Estland	3,1	2,3	4,2	2,7	2,0	3,7	3,2	2,4	4,2
België	3,1	2,8	3,4	3,2	2,8	3,5	3,0	2,6	3,4
VK: Engeland en Wales	3,1	2,9	3,2	3,8	3,6	3,9
Frankrijk	3,0	2,9	3,1
Zweden	3,0	2,7	3,4	2,8	2,5	3,1	3,2	2,8	3,5
Griekenland	3,0	2,6	3,3	3,5			4,0	3,6	4,4
Litouwen	2,9	2,3	3,5	3,4	2,8	4,1	3,9	3,3	4,7
Tsjechië	2,7	2,4	3,1	1,5	1,3	1,7	2,4	2,1	2,7
Spanje	2,7	2,6	2,9	2,6	2,5	2,8	2,7	2,6	2,9
VK: Schotl. en N-Ierl.	2,6	2,4	3,1	3,6	3,2	4,0	4,3	3,9	4,8
Portugal	2,5	2,2	2,9	2,4	2,1	2,7	2,7	2,4	3,0
Polen	2,5	2,3	2,6	3,0	2,8	3,1	3,8	3,6	4,0
Zwitserland	2,4	2,1	2,7	2,1	1,8	2,5
Duitsland	2,4	2,3	2,5	2,3	2,1	2,4	2,6	2,4	2,7
Italië	2,4	2,3	2,6	2,4	2,2	2,5	3,7	3,6	3,9
Oostenrijk	2,4	2,1	2,8	2,5	2,1	2,8	2,5	2,2	2,9
Slovenië	2,4	1,8	3,1	3,3	2,6	4,2	3,5	2,8	4,5
Noorwegen	2,3	1,9	2,7	2,7	2,0	2,7	2,9	2,5	3,4
NEDERLAND	2,2	2,0	2,4	2,9	2,6	3,1	4,3	4,0	4,6
Finland	2,1	1,7	2,5	2,0	1,6	2,3	2,0	1,7	2,4
Denemarken	2,0	1,7	2,4	2,3	2,0	2,7	3,7	3,3	4,2

Bron: Euro-Peristat, 2018

BI = 95% betrouwbaarheidsinterval (alleen zichtbaar in de tabel lay-out).
De cijfers zijn (indien mogelijk) zonder zwangerschapsafbrekingen.
Om cijfers internationaal in de tijd te vergelijken, wordt een grens van 28 weken gehanteerd; daardoor vallen de cijfers hoger uit dan nationale cijfers waarbij de grens bij 22 weken wordt gelegd.
Indien informatie over de zwangerschapsduur ontbrak, zijn geboortes en sterfgevallen meegerekend bij een geboortegewicht boven de 500 gram. Geboorte en sterfte zijn geëxcludeerd bij het ontbreken van zowel zwangerschapsduur als geboortegewicht.
Polen, Zweden, Zwitserland: data uit 2014 i.p.v. 2015.

Trend foetale sterfte

Na een zwangerschapsduur van 22+ weken

Jaar	Foetale sterfte per 1.000 geborenen
2000	8,1
2001	8,0
2002	7,9
2003	7,3
2004	7,2
2005	7,2
2006	7,0
2007	6,7
2008	6,6
2009	6,0
2010	5,7
2011	5,6
2012	5,5
2013	5,3
2014	4,7
2015	4,8
2016	4,8
2017	4,6
2018	5,0
2019	4,8

Bron: Perinatale Registratie Nederland (Perined)

Dit cijfer is ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid
Volksgezondheidenzorg.info: Sterfte rond de geboorte

	Toelichting
Volledige naam indicator	Foetale sterfte na een zwangerschapsduur van 22 weken
Bron	Perinatale Registratie Nederland (Perined); Euro-Peristat (2008, 2013 en 2018)
Berekening	Teller: alle baby's die na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer na de geboorte geen enkel teken van leven hebben getoond. Noemer: alle dood- of levendgeborenen na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer (x 1.000).
Interpretatie	Uitkomstmaten die betrekking hebben op de gezondheid van baby’s in hun eerste levensjaar, en dan met name sterftecijfers, worden vaak gebruikt als maat voor de kwaliteit van perinatale zorg. De voornaamste oorzaken rondom perinatale sterfte zijn aangeboren aandoeningen, (ernstige) vroeggeboorte en foetale groeibeperking. Er zijn ook risicofactoren aan te wijzen zoals de leeftijd van de moeder, meerlingenzwangerschappen, diabetes en roken. De kwaliteit van zorg tijdens de preconceptie, zwangerschap, geboorte en neonatale periode heeft hier invloed op, en daarmee ook op de mortaliteit en morbiditeit van de baby (Bonsel et al., 2010).
Toelichting bij de referentiewaarde	n.v.t.
Toelichting bij de internationale vergelijking	Voor een betere vergelijkbaarheid tussen landen is de grenswaarde bij een hogere zwangerschapsduur dan 22 weken gelegd. Vaak wordt 28 weken genomen, maar uit onderzoek op basis van cijfers uit 2015 lijkt 24 weken ook te voldoen. Omdat Euro-Peristat een hogere grenswaarde hanteert dan de Nederlandse cijfers, vallen de internationale cijfers lager uit dan de Nederlandse (Euro-Peristat, 2018).
Jaar	2019
Literatuur	Perined, 2020; Smith et al., 2018; Euro-Peristat, 2018

Datum publicatie

08-12-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Bonsel GJ, Birnie E, Denktaş S, Poeran JJ, Steegers EAP. Lijnen in perinatale sterfte. Signalementstudie Zwangerschap en Geboorte 2010. Rotterdam: Erasmus MC ; 2010. Bron
Euro-Peristat. European Perinatal Health Report. Core indicators of the health and care of pregnant women and babies in Europe in 2015. .; 2018. Bron
Perined. Geboortezorg in Nederland 2019. Overzicht van cijfers over geboorten en geboortezorg in Nederland in 2019. Perined; 2020. Bron
Smith LK, Hindori-Mohangoo AD, Delnord M, Durox M, Szamotulska K, Macfarlane A, et al. Quantifying the burden of stillbirths before 28 weeks of completed gestational age in high-income countries: a population-based study of 19 European countries. Lancet. 2018;392(10158):1639-1646. Pubmed | DOI

Neonatale sterfte na een zwangerschapsduur van 22 weken

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Neonatale sterfte 2004-2015

Na een zwangerschapsduur van 24+ weken

	2015	Bi ondergrens 2015	Bi bovengrens 2015	2010	Bi ondergrens 2010	Bi bovengrens 2010	2004	Bi ondergrens 2004	Bi bovengrens 2004
Kroatië	2,7	2,2	3,3
Polen (2014)	2,4	2,3	2,6	3,1	2,9	3,2	4,4	4,2	4,6
Hongarije	2,4	2,1	2,7
Letland	2,2	1,7	2,9	3,3	2,6	4,2	5,5	4,6	6,6
Frankrijk	2,1	2,0	2,2	2,1	2,0	2,2
Litouwen	2,0	1,6	2,6	2,3	1,8	2,9	4,2	3,6	5,1
NEDERLAND	2,0	1,8	2,2	2,2	2,0	2,4	2,7	2,5	3,0
Slowakije	1,9	1,6	2,3	1,8	1,4	2,1	2,4	2,0	2,8
Zwitserland (2014)	1,8	1,5	2,1	1,9	1,6	2,2
VK (excl. Schotland)	1,7	1,7	1,9	2,0	1,9	2,1	2,6	2,4	2,7
België	1,6	1,4	1,9	1,9	1,8	2,3	2,3	2,0	2,7
Denemarken	1,4	1,1	1,7	1,5	1,2	1,8	3,0	2,6	3,5
Oostenrijk	1,4	1,1	1,6	1,7	1,4	2,0	2,2	1,9	2,6
Zweden (2014)	1,3	1,1	1,5	1,3	1,1	1,5	1,9	1,7	2,2
Estland	1,2	0,8	2,0	1,3	0,8	2,0	3,9	3,0	5,0
Tsjechië	1,2	1,0	1,4	1,6	1,4	1,9	1,9	1,6	2,2
Noorwegen	1,2	0,9	1,5	1,6	1,3	2,0	1,9	1,6	2,3
Finland	1,2	0,9	1,5	1,3	1,0	1,6	2,0	1,6	2,4
Slovenië	0,4	0,2	0,8	1,1	0,8	1,7	2,2	1,6	3,1
Portugal				1,6	1,3	1,8	2,3	2,0	2,6
Spanje: Valencia				2,4	2,0	2,8	1,8	1,5	2,2

Bron: Euro-Peristat, 2018

BI = 95% betrouwbaarheidsinterval (alleen zichtbaar in de tabel lay-out).
Binnen Euro-Peristat wordt een grens van 24 weken gehanteerd, waardoor cijfers lager uitvallen dan nationale cijfers.
België 2004: excl. Wallonië.

Trend neonatale sterfte

Na een zwangerschapsduur van 22+ weken

Jaar	Neonatale sterfte per 1.000 levendgeborenen (PRN)
2000	4,2
2001	4,0
2002	4,0
2003	3,9
2004	3,4
2005	4,0
2006	3,5
2007	3,5
2008	3,1
2009	3,2
2010	3,3
2011	3,3
2012	3,0
2013	3,2
2014	3,1
2015	3,0
2016	2,6
2017	3,0
2018	3,0
2019	3,0

Bron: Perinatale Registratie Nederland (Perined)

Dit cijfer is ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid
Volksgezondheidenzorg.info: Sterfte rond de geboorte

	Toelichting
Volledige naam indicator	Neonatale sterfte na een zwangerschapsduur van 22 of meer weken.
Bron	Perinatale registratie Nederland (Perined); Euro-Peristat (2008, 2013 en 2018)
Berekening	Teller: aantal baby's die na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer tot en met de 28e dag na de geboorte zijn overleden. Noemer: aantal levendgeborenen na een zwangerschapsduur van 22 weken of meer (x1.000).
Interpretatie	Uitkomstmaten die betrekking hebben op de gezondheid van baby’s in hun eerste levensjaar, en dan met name sterftecijfers, worden vaak gebruikt als maat voor de kwaliteit van perinatale zorg. De voornaamste oorzaken rondom perinatale sterfte zijn aangeboren aandoeningen, (ernstige) vroeggeboorte en foetale groeibeperking. Er zijn ook risicofactoren aan te wijzen zoals de leeftijd van de moeder, meerlingenzwangerschappen, diabetes en roken. De kwaliteit van de zorg tijdens de preconceptie, zwangerschap, geboorte en neonatale periode heeft hier invloed op, en daarmee ook op de mortaliteit en morbiditeit van de baby (Bonsel et al., 2010).
Toelichting internationale vergelijking	Voor een betere vergelijkbaarheid tussen landen, is hier de grens gelegd bij een zwangerschapsduur van 24 weken. Omdat Euro-Peristat hogere grenswaarden hanteert dan nationaal (22+ weken), vallen de cijfers lager uit dan de nationale cijfers.
Jaar	2019
Literatuur	Perined, 2020; Smith et al., 2018; Euro-Peristat, 2018

Datum publicatie

08-12-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Bonsel GJ, Birnie E, Denktaş S, Poeran JJ, Steegers EAP. Lijnen in perinatale sterfte. Signalementstudie Zwangerschap en Geboorte 2010. Rotterdam: Erasmus MC ; 2010. Bron
Perined. Geboortezorg in Nederland 2019. Overzicht van cijfers over geboorten en geboortezorg in Nederland in 2019. Perined; 2020. Bron
Smith LK, Hindori-Mohangoo AD, Delnord M, Durox M, Szamotulska K, Macfarlane A, et al. Quantifying the burden of stillbirths before 28 weeks of completed gestational age in high-income countries: a population-based study of 19 European countries. Lancet. 2018;392(10158):1639-1646. Pubmed | DOI
Euro-Peristat. European Perinatal Health Report. Core indicators of the health and care of pregnant women and babies in Europe in 2015. .; 2018. Bron

Borstvoeding direct na de geboorte

Indicatorwaarde (2018)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2015 - 2018)

Percentage vrouwen die direct na de geboorte volledige borstvoeding geven 2015

Land	Percentage
Denemarken	97
Zwitserland	95
Kroatië	93
Duitsland	86
Nederland	80
Zweden	80
Noorwegen	68
Ierland	46

Bron: Theurich et al., 2019

Trend vrouwen die direct na de geboorte volledige borstvoeding geven 2001 - 2018

Jaar	Percentage
2001	75
2002	80
2003	80
2005	74
2007	81
2010	75
2015	80
2018	69

Bron: Peiling Melkvoeding; Engelse & Van Dommelen, 2020; TNO

Voor de jaren 2005, 2007, 2010 en 2015 werden de percentages gewogen voor het opleidingsniveau van de moeder vanwege de relatief lage respons bij laagopgeleide vrouwen
In 2018 is een andere methodiek voor de dataverzameling gebruikt namelijk via het Digitaal Dossier van de Jeugdgezondheidszorg (DD JGZ); in voorgaande peilingen ging dit via landelijke vragenlijsten

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage bevallen vrouwen dat direct na de geboorte borstvoeding geeft
Bron	Peiling melkvoeding; Theurich et al., 2019
Berekening	Teller 2018: aantal vrouwen dat op de geboortedag is gestart met borstvoeding die geregistreerd staan in het digitale dossier JGZ in één van de deelnemende JGZ organisaties. Noemer 2018: alle vrouwen die bevallen zijn en waarvan gegevens zijn geregistreerd in het digitale dossier JGZ in één van de deelnemende JGZ organisaties. Teller 2001 - 2015: aantal vrouwen dat korter dan 7 maanden geleden was bevallen en deelnam aan de peiling en dat na de geboorte is gestart met borstvoeding. Noemer 2001 - 2015: aantal vrouwen dat korter dan 7 maanden geleden was bevallen en deelnam aan de peiling.
Toelichting berekening	Vanaf 2018 wordt data verkregen via een van de 7 deelnemende JGZ organisaties in Nederland. Een JGZ professional registreert deze data tijdens een contact(moment) met de zuigeling en zijn/haar ouders. Persoonskenmerken van de moeder (opleiding, leeftijd en geboorteland) zijn vergeleken met landelijke cijfers van het CBS. Hieruit is gebleken dat de studiepopulatie representatief is voor de gehele populatie. Voor de Peiling melkvoeding van zuigelingen uitgevoerd door TNO in 2015 werden op 333 JGZ-locaties in Nederland uitnodigingen uitgedeeld om deel te nemen aan de vragenlijst. In totaal zijn 16.545 vrouwen uitgenodigd om deel te nemen, hiervan zijn uiteindelijk 1.740 vragenlijsten geschikt bevonden voor analyse. Er hebben relatief veel hoger opgeleide vrouwen met een Nederlandse afkomst deelgenomen, er is echter wel gecorrigeerd voor opleidingsniveau. Het internationale cijfer voor Nederland is gebaseerd op de Peiling melkvoeding van zuigelingen 2015 (TNO).
Interpretatie	Deze indicator zegt iets over de mate van voorlichting/begeleiding aan de moeder en de samenwerking tussen de verloskundige en kraamhulp. Het geven van borstvoeding heeft belangrijke voordelen voor kind en moeder en wordt daarom ook door de WHO aangeraden. Diverse studies leggen een relatie tussen borstvoeding en een verminderde kans op ziekten bij zowel het kind als de moeder (Buijssen et al., 2015;Victora et al., 2016). Daarnaast speelt het een grote rol tussen de hechting en de ontwikkeling van het kind (Horta et al., 2007;).
Toelichting bij de referentiewaarde	In de peiling van 2015 startte 90% van de hoogopgeleide vrouwen met borstvoeding. Deze referentiewaarde gebruiken voor alle vrouwen.
Jaar	2018

Datum publicatie

25-02-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

Theurich M.A., Davanzo R., Busck-Rasmussen M., N. Díaz-Gómez M, Kylberg E., Baerug A., et al. Breastfeeding rates and programs in Europe: A survey of 11 national Breastfeeding Committees and Representatives. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2019;72(2). Bron
Buijssen M, Jajou R, van Kessel FGB, Vonk Noordegraaf-Schouten MJM, Zeilmaker MJ, Wijga AH, et al. Health effects of breastfeeding: an update : Systematic literature review. Bilthoven: RIVM; 2015. Bron
Victora CG, Bahl, iv R, Barros AJD, França GVA, Horton S, Krasevec J, et al. Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect. Lancet. 2016;387(10017):475-90. Pubmed | DOI
Horta BL, Bahl R, Martines JC, Victora CG. Evidence on the long-term effects of breastfeeding: systematic review and meta-analyses. Geneva: WHO; 2007. Bron

Deelname neonatale gehoorscreening

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Trend deelname neonatale gehoorscreening 2011 - 2019

Jaar	Percentage
2011	99,4
2012	99,4
2012	99,4
2014	99,5
2015	99,6
2016	99,7
2017	99,7
2018	99,6
2019	99,6

Bron: Monitor neonatale gehoorscreening

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: zorg rond de geboorte Onderwerp: bevolkingsonderzoek

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage van de doelgroep dat deelneemt aan de neonatale gehoorscreening
Bron	Monitoring neonatale gehoorscreening (TNO/RIVM)
Berekening	Noemer: Pasgeborenen in Nederland die de neonatale gehoorscreening aangeboden krijgen. Teller: Alle pasgeborenen die deelnemen aan de eerste screeningsronde van de NGS.
Interpretatie	De neonatale gehoorscreening (NGS) is een landelijk bevolkingsonderzoek dat iedere pasgeborene in Nederland krijgt aangeboden. Het doel van de NGS is om kinderen met een permanent gehoorverlies van minimaal 40 decibel (dB) aan één of beide oren tijdig op te sporen, zodat bij de kinderen met een dubbelzijdig gehoorverlies vóór de leeftijd van een half jaar gestart kan worden met een passende interventie. Daarnaast kan het Audiologisch Centrum adviezen voor de begeleiding geven bij kinderen met gehoorverlies aan één oor.
Toelichting bij de referentiewaarde	De referentiewaarde is binnen het programma een 'signaalwaarde'; wanneer de indicator deze signaalwaarde overschreidt, kan dat wijzen op een afwijking en/of risico.
Jaar	2019
Literatuur	van der Ploeg et al., 2020

Datum publicatie

21-01-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

van der Ploeg K, Wins S, Verkerk P. Monitor neonatale gehoorscreening 2019. Leiden: TNO; 2020. Bron

Vaccinatiegraad D(K)TP

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde

Trend (2019 - 2021)

Vaccinatiegraad 1-jarigen voor DKT internationaal 2018

Land	Percentage
Hongarije	99,9
Griekenland	99
Japan	99
Portugal	99
België	98
Israël	97,6
Zuid-Korea	97,5
Zweden	97
Slowakije	96,5
Frankrijk	96,3
Tsjechië	96
Letland	96
Noorwegen	96
Denemarken	96
Zwitserland	95,9
Polen	95,2
Italië	95,1
Chili	95
Australië	94,6
Ierland	94,5
Verenigd Koninkrijk	94
Verenigde Staten	94
NEDERLAND	93,5
Spanje	93,4
Slovenië	93
Duitsland	93
Nieuw-Zeeland	92,6
Litouwen	92,3
Estland	91,9
Canada	91
Finland	91
Oostenrijk	85

Bron: OECD Health Statistics

DKT: Difterie, Kinkhoest, Tetanus. (In het Engels DTP: Diphtheria, Tetanus, Pertussis)
De leeftijd van vaccineren kan verschillen per land, vanwege verschillen in vaccinatieschema's

Trend vaccinatiegraad voor D(K)TP 2006 - 2021

Jaar	Basisimmuniteit	Volledig afgesloten
2006	94,3	93,0
2007	94,0	92,5
2008	94,5	92,6
2009	95,2	93,5
2010	95,0	93,4
2011	95,4	92,2
2012	95,4	93,0
2013	95,5	93,1
2014	95,4	92,7
2015	94,8	92,7
2016	94,2	92,0
2017	93,5	90,8
2018	92,6	90,0
2019	92,4	89,5
2020	92,6	89,7
2021	93,1	88,9

Bron: RIVM-DVP, nationale vaccinatieregister Praeventis

D(K)TP = difterie, (kinkhoest), tetanus en polio
Hoewel de landelijke vaccinatiegraad bij schoolkinderen op 10-jarige leeftijd iets is afgenomen, is de vaccinatiegraad op 11-jarige leeftijd nagenoeg gelijk gebleven. Er lijkt geen sprake van een daadwerkelijke daling, maar meer van een toename van de spreiding in de tijd; er worden ook nog vaccinaties op wat oudere leeftijd uitgevoerd.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Onderwerp: vaccinaties Onderwerp: ziekten in het rijksvaccinatieprogramma

	Toelichting
Volledige naam indicator	(a) Percentage zuigelingen (2 jaar) dat de basisimmuniteit voor DKTP heeft bereikt en (b) percentage schoolkinderen (10 jaar) dat het vaccinatieschema voor DTP volledig heeft afgesloten. DKTP = difterie, kinkhoest, tetanus, polio. Vaccins tegen deze ziekten zijn opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Het vaccin tegen kinkhoest is tot 4 jaar opgenomen in de vaccinatie, schoolkinderen krijgen alleen DTP-vaccinatie.
Bron	RIVM-DVP nationale vaccinatieregister Praeventis; OECD Health Statistics
Berekening	Teller: (a) alle kinderen met een leeftijd van 2 jaar die de basisimmuniteit voor DKTP hebben bereikt en (b) alle kinderen met een leeftijd van 10 jaar die het vaccinatieschema voor DKP volledig hebben afgesloten. Noemer: (a) alle kinderen met de leeftijd van 2 jaar en (b) alle kinderen met de leeftijd van 10 jaar.
Toelichting berekening	Voor basisimmuniteit geldt: alle kinderen van 2 jaar die vier vaccinaties tegen DKTP hebben ontvangen. Voor een volledig afgesloten serie geldt: alle kinderen van 10 jaar die de volledige serie DKTP-vaccinaties hebben ontvangen. Sinds 1 september 2006 wordt bij kleuters uitsluitend een combinatievaccin DKTP gegeven en geen apart kinkhoestvaccin.
Interpretatie	De hoofddoelstelling van het Rijksvaccinatieprogramma is het voorkómen van ziekte en sterfte, door middel van vaccinaties. Het collectieve programma is werkzaam op twee niveaus: individuele bescherming en groepsbescherming om zo ook epidemieën te voorkomen.
Toelichting bij de referentiewaarde	De WHO hanteert een norm voor de vaccinatiegraad van minimaal 90% voor de hele bevolking; deze is nodig om groepsbescherming te bereiken.
Jaar	2021
Literatuur	van Lier et al., 2021; World Health Organization, 2013

Datum publicatie

01-07-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

van Lier EA, Oomen PJ, Giesbers H, van Vliet JA, Hament J-M, Drijfhout IH, et al. Vaccinatiegraad en jaarverslag Rijksvaccinatieprogramma Nederland 2020. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum Infectieziektebestrijding; 2021. Bron
World Health Organization. Global Vaccine Action Plan 2011-2020. Geneve: World Health Organization; 2013. Bron

Vaccinatiegraad BMR

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde

Trend (2019 - 2021)

Vaccinatiegraad 1-jarigen voor mazelen 2018

Land	Percentage
Hongarije	100
Portugal	99
Letland	98
Zuid-Korea	98
Israël	98
Duitsland	97
Spanje	97
Zweden	97
Griekenland	97
Japan	97
Finland	96
Zwitserland	96
Tsjechië	96
Noorwegen	96
Slowakije	96
België	96
Australië	95
Oostenrijk	94
Denemarken	94
Slovenië	93
NEDERLAND	93
Chili	93
Italië	93
Polen	93
Litouwen	92
Nieuw-Zeeland	92
Verenigd Koninkrijk	92
Verenigde Staten	92
Ierland	92
Canada	90
Frankrijk	90
Estland	87

Bron: OECD Health Statistics

De leeftijd van vaccineren kan verschillen per land, vanwege verschillen in vaccinatieschema's

Trend vaccinatiegraad voor BMR 2006 - 2021

Jaar	Basisimmuniteit	Volledig afgesloten
2006	95,4	92,9
2007	95,9	92,5
2008	96	92,5
2009	96,2	93
2010	96,2	93,1
2011	95,9	92,1
2012	95,9	92,6
2013	96,1	92,9
2014	96	92,4
2015	95,5	92,7
2016	94,8	92
2017	93,8	90,9
2018	92,9	90,1
2019	92,5	89,5
2020	93,6	89,7
2021	93,6	89,0

Bron: RIVM-DVP, nationale vaccinatieregister Praeventis

BMR = bof, mazelen en rodehond.
Hoewel de landelijke vaccinatiegraad bij schoolkinderen op 10-jarige leeftijd iets is afgenomen, is de vaccinatiegraad op 11-jarige leeftijd nagenoeg gelijk gebleven. Er lijkt geen sprake van een daadwerkelijke daling, maar meer van een toename van de spreiding in de tijd; er worden ook nog vaccinaties op wat oudere leeftijd uitgevoerd.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Onderwerp: vaccinaties Onderwerp: ziekten in het rijksvaccinatieprogramma

	Toelichting
Volledige naam indicator	(a) percentage zuigelingen (2 jaar) dat de basisimmuniteit voor BMR heeft bereikt en (b) percentage schoolkinderen (10 jaar) dat het vaccinatieschema voor BMR volledig heeft afgesloten. BMR = bof, mazelen, rodehond. Vaccins tegen deze ziekten zijn opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.
Bron	RIVM-DVP; Nationale vaccinatieregister Praeventis; OECD Health Statistics
Berekening	Teller: (a) alle kinderen met een leeftijd van 2 jaar die de basisimmuniteit voor BMR hebben bereikt en (b) alle kinderen met een leeftijd van 10 jaar die het vaccinatieschema voor BMR volledig hebben afgesloten. Noemer: (a) alle kinderen met de leeftijd van 2 jaar en (b) alle kinderen met de leeftijd van 10 jaar.
Toelichting berekening	Voor basisimmuniteit geldt: alle kinderen van 2 jaar die de BMR-vaccinatie bij 14 maanden hebben ontvangen. Voor een volledig afgesloten serie geldt: alle kinderen van 10 jaar die de volledige serie BMR-vaccinaties hebben ontvangen bij 14 maanden en 9 jaar.
Interpretatie	De hoofddoelstelling van het Rijksvaccinatieprogramma is het voorkómen van ziekte en sterfte, door middel van vaccinaties. Het collectieve programma is werkzaam op twee niveaus: individuele bescherming en groepsbescherming om zo ook epidemieën te voorkomen.
Toelichting bij de referentiewaarde	De WHO hanteert een norm voor de vaccinatiegraad van 95% voor de hele bevolking; deze is nodig om mazelen en rodehond volledig te elimineren.
Jaar	2021
Literatuur	van Lier et al., 2021; WHO, 2013

Datum publicatie

01-07-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

van Lier EA, Oomen PJ, Giesbers H, van Vliet JA, Hament J-M, Drijfhout IH, et al. Vaccinatiegraad en jaarverslag Rijksvaccinatieprogramma Nederland 2020. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum Infectieziektebestrijding; 2021. Bron
WHO. Global measles and rubella strategic plan: 2012-2020. Geneva: World Health Organization; 2013. Bron

30-dagen sterfte na ziekenhuisopname voor ischemische beroerte

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

30-dagen sterfte na ziekenhuisopname voor een ischemische beroerte, internationale vergelijking 2017

Per 100 personen van 45 jaar en ouder

Nederlandse naam	Binnen het ziekenhuis	BI bovengrens (ng)	BI ondergrens (ng)	Binnen/buiten het ziekenh.	BI bovengrens (g)	BI ondergrens (g)
Letland	20,4	21,4	19,3	28,2	29,4	27
Litouwen	15,6	16,4	14,9	20,5	21,3	19,7
Estland*	8,7	9,7	7,7	17,3	18,6	16
Slowakije**	9,6	10,2	9,1	16,4	17,1	15,7
Chili	8,3	8,8	7,8	15,8	16,5	15
Slovenië	12,2	13,3	11,1	14,8	16,1	13,5
Tsjechië	9,4	9,7	9	14	14,5	13,6
Nieuw Zeeland (2015)	7,7	8,3	7	12,2	13	11,3
Verenigd Koninkrijk	8,8	9	8,6	11,6	11,8	11,4
Spanje	9	9,2	8,8	10,3	10,5	10
Zweden	5,7	6	5,4	10,2	10,6	9,8
Portugal	10,1	10,5	9,6	10	10,4	9,5
Canada	7,9	8,2	7,7	9,8	10,1	9,4
Denemarken	4,2	4,7	3,8	9,4	10,2	8,7
Finland	8	8,4	7,7	9,3	9,8	8,8
Italië (2015)	6,3	6,5	6,2	9,3	9,5	9,2
Noorwegen	3,7	4	3,3	8,7	9,3	8,1
Israël	5,9	6,4	5,4	8,5	9,1	7,9
Zuid Korea	3,2	3,4	3,1	6,2	6,4	5,9
NEDERLAND (2016)	5,3	5,5	5	5,7	6	5,4
Polen (2015)	12,8	13	12,5
België	8,3	8,6	7,9
Ierland	8	8,8	7,2
Frankrijk (2015)	7,1	7,2	6,9
Oostenrijk	6,2	6,6	5,9
Australië (2016)	6	6,3	5,7
Duitsland	6	6,3	5,6
Verenigde Staten (2016)	4,2	4,3	4,2
Japan	3	3,2	2,8

Bron: OECD Health Statistics

Gestandaardiseerd naar OECD 2010 standaard voor 45 jaar en ouder
Binnen/buiten het ziekenhuis: elke sterfte die volgt op een opname voor een herseninfarct wordt meegeteld (ongeacht de plek van overlijden).
Binnen het ziekenhuis: enkel de sterfte die plaatsvindt in hetzelfde ziekenhuis als waar de patiënt opgenomen lag ten tijde van het herseninfarct wordt meegeteld.
*Binnen het ziekenhuis: 2017; Binnen/buiten het ziekenhuis: 2015
**Binnen het ziekenhuis: 2017; Binnen/buiten het ziekenhuis: 2016

Trend 30-dagen sterfte na opname voor een ischemische beroerte 2000 - 2019

Per 100 personen van 45 jaar en ouder

Jaar	Mannen	BI ondergrens (m)	BI bovengrens (m)	Vrouwen	BI ondergrens (v)	BI bovengrens (v)	Totaal	BI ondergrens (t)	BI bovengrens (t)
2000	21,8	20,5	23	19,6	18,6	20,6	20,5	19,7	21,2
2001	20,8	19,6	22	19,2	18,2	20,1	20	19,3	20,8
2002	20,3	19,1	21,5	18,4	17,5	19,4	19,2	18,5	19,9
2003	17,4	16,3	18,4	16,2	15,4	17,1	16,8	16,2	17,5
2004	17,2	16,1	18,2	16,5	15,7	17,4	16,7	16,1	17,4
2005	15,1	14,1	16	14,4	13,6	15,2	14,6	14	15,2
2006	14,2	13,3	15,2	13,7	12,9	14,5	13,9	13,3	14,5
2007	14,2	13,2	15,1	14,1	13,3	14,9	14	13,4	14,6
2008	13	12	13,9	13,2	12,4	14	13,2	12,6	13,8
2009	13,1	12,1	14	12,8	12,1	13,6	13	12,4	13,6
2010	11,8	11	12,6	12,7	11,9	13,4	12,4	11,9	13
2011	11,3	10,4	12,1	11,6	10,9	12,3	11,6	11	12,1
2012	10,8	10	11,6	12,6	11,8	13,3	11,8	11,2	12,3
2013	6,8	6,1	7,5	6,8	6,2	7,3	6,8	6,4	7,2
2014	6,1	5,6	6,6	6,2	5,7	6,6	6,2	5,8	6,5
2015	5,7	5,3	6,2	6,1	5,6	6,5	6	5,7	6,3
2016	5,8	5,3	6,2	5,6	5,2	6,1	5,7	5,4	6
2017	5,4	5	5,9	5,6	5,2	6	5,5	5,3	5,8
2018	5,5	5,1	6	5,4	5	5,8	5,5	5,2	5,8
2019	5,6	5,2	6	5,2	4,8	5,6	5,4	5,1	5,7

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuizen (LBZ); OECD Health Statistics

Gestandaardiseerd naar OECD 2010 standaard van 45 jaar en ouder
Grafiek o.b.v. gelinkte data: elke sterfte die volgt op een opname voor een ischemische beroerte wordt meegeteld (ongeacht de plek van overlijden).

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: beroerte

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage patiënten dat binnen 30 dagen na een ziekenhuisopname voor een ischemische beroerte (herseninfarct) is overleden.
Bron	Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); OECD Health Statistics
Berekening	Teller: alle personen van 45 jaar en ouder die werden opgenomen met een ischemische beroerte en die binnen 30 dagen na de opname overleden waren. Noemer: alle personen van 45 jaar en ouder die werden opgenomen met een ischemische beroerte.
Toelichting berekening	Voor de classificatie van een ischemische beroerte zijn de ICD-10 codes "I63: cerebraal infarct" en "I64: beroerte, niet-gespecificeerd als bloeding of infarct" gebruikt.
Interpretatie	Deze indicator heeft betrekking op de kwaliteit van zorgverlening in de acute zorg rondom de zorg voor patiënten met een beroerte. De indicator reflecteert snelle en adequate signalering en vervoer naar het ziekenhuis, snelle diagnostiek in ambulance en ziekenhuis, snelle trombolyse, preventie van complicaties, vroegtijdige revalidatie en toepassen van de juiste medicatie.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan getoonde OECD-landen (gemiddelde van Zweden en Spanje)
Jaar	2019 (nationaal); 2017 (internationaal)

Vaccinatiegraad HPV 14-jarige meisjes

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde*

Trend (2019 - 2021)

Trend vaccinatiegraad voor HPV, volledig afgesloten 2012 - 2021

Jaar	Afgemaakte series (meisjes van 14 jaar)
2012	56,0
2013	58,1
2014	58,9
2015	61,0
2016	61,0
2017	53,4
2018	45,5
2019	45,5
2020	53,0
2021	63,1

Bron: RIVM-DVP, nationale vaccinatieregister Praeventis

HPV = humaan papillomavirus

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Onderwerp: vaccinaties Onderwerp: ziekten in het rijksvaccinatieprogramma

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage compleet afgeronde series binnen het Rijksvaccinatieprogramma voor het HPV-vaccin (humaan papillomavirus)
Bron	RIVM-DVP, nationale vaccinatieregister Praeventis
Berekening	Teller: alle meisjes met een leeftijd van 14 jaar, die de volledige HPV-serie hebben ontvangen. Noemer: alle meisjes met de leeftijd van 14 jaar.
Interpretatie	De hoofddoelstelling van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) is het voorkómen van ziekte en sterfte, door middel van vaccinaties. Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Het vaccin dat in Nederland wordt gebruikt beschermt tegen twee varianten van HPV die samen ongeveer 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker veroorzaken.
Jaar	2021
Literatuur	van Lier et al., 2021

Datum publicatie

01-07-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

van Lier EA, Oomen PJ, Giesbers H, van Vliet JA, Hament J-M, Drijfhout IH, et al. Vaccinatiegraad en jaarverslag Rijksvaccinatieprogramma Nederland 2020. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum Infectieziektebestrijding; 2021. Bron

30-dagen sterfte na ziekenhuisopname voor acuut myocardinfarct

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

3-jarige trend: Het percentage patiënten dat binnen 30 dagen na een ziekenhuisopname voor een acuut myocardinfarct is overleden is de afgelopen 3 jaar afgenomen. Dit is een gunstige trend

30-dagen sterfte na ziekenhuisopname voor een acuut myocardinfarct, internationale vergelijking 2017

Per 100 personen van 45 jaar en ouder

Nederlandse naam	Binnen het ziekenhuis	BI bovengrens (ng)	BI ondergrens (ng)	Binnen/buiten het ziekenh.	BI bovengrens (g)	BI ondergrens (g)
Letland	12,3	14,6	12,3	15,2	17,8	17,8
Slowakije	5,4	6,4	5,4	13,1	13,9	12,3
Litouwen	7,9	9,3	7,9	12,6	14,5	14,5
Chili	8,2	8,8	7,6	12,6	13,3	11,9
Estland	9,6	10,6	8,6	12,3	13,6	11,1
Zuid Korea	9,2	10	9,2	11,6	12,5	12,5
Tsjechië	6,2	6,5	5,8	10,1	10,6	9,6
Verenigd Koninkrijk	6,8	7,1	6,8	8,8	9,4	9,4
Finland	8	8,3	7,7	8,8	9,3	8,3
Nieuw Zeeland (2015)	4,7	5,1	4,3	7,9	8,5	7,3
Italië (2015)	5,4	5,5	5,3	7,6	7,8	7,5
Polen	3,8	4,3	3,8	7,3	8	8
Frankrijk (2015)	5,6	5,7	5,4	7,2	7,4	7
Zweden	3,7	4,1	3,7	7,1	7,8	7,8
Denemarken	3,2	3,6	2,8	7	7,7	6,4
Canada	4,8	5	4,7	6,9	7,1	6,6
Israël	5	5,9	5	6,9	8	8
Spanje	6,3	6,7	6,3	6,9	7,4	7,4
Portugal	6,8	7,8	6,8	6,8	7,8	7,8
Noorwegen	3,2	3,7	3,2	6,6	7,5	7,5
Slovenië	3,5	4,7	3,5	6,1	7,9	7,9
NEDERLAND (2016)	3,5	3,8	3,3	4	4,3	3,8
Japan	9	10,4	9
Duitsland	8,5	9	8,1
België	6,8	7,2	6,5
Oostenrijk	6,2	6,6	5,8
Verenigde Staten (2016)	5	5	4,9
Ierland	4,8	6	4,8
Australië (2016)	3,8	4	3,6

Bron: OECD Health Statistics; Health at a Glance 2019

Gestandaardiseerd naar OECD 2010 standaard voor 45 jaar en ouder
Binnen/buiten het ziekenhuis: elke sterfte die volgt op een opname voor een acuut myocardinfarct wordt meegeteld (ongeacht de plek van overlijden).
Binnen het ziekenhuis: enkel de sterfte die plaatsvindt in hetzelfde ziekenhuis als waar de patiënt opgenomen lag ten tijde van het acute myocardinfarct wordt meegeteld.

trend 30-dagen sterfte na opname voor een acuut myocardinfarct 2000 - 2019

Per 100 personen van 45 jaar en ouder

Jaar	Mannen	BI ondergrens (m)	BI bovengrens (m)	Vrouwen	BI ondergrens (v)	BI bovengrens (v)	Totaal	BI ondergrens (t)	BI bovengrens (t)
2000	16,2	15,4	17,1	17,4	16,5	18,4	16,6	16,1	17,2
2001	15,4	14,6	16,2	16,3	15,4	17,2	15,5	15	16,1
2002	15,5	14,7	16,2	15,9	15	16,7	15,5	15	16,1
2003	15,2	14,5	16	15,6	14,8	16,5	15,2	14,7	15,7
2004	13,9	13,1	14,7	14,1	13,2	14,9	13,9	13,3	14,4
2005	13	12,2	13,7	13,6	12,7	14,5	13,1	12,5	13,6
2006	12,6	11,8	13,4	12,5	11,6	13,4	12,4	11,9	13
2007	12	11,2	12,8	11,7	10,9	12,6	11,8	11,3	12,4
2008	10,5	9,8	11,2	9,8	9	10,6	10,2	9,7	10,7
2009	9,9	9,3	10,6	9,6	8,9	10,4	9,8	9,4	10,3
2010	9,8	9,1	10,4	10,6	9,8	11,4	10,1	9,6	10,6
2011	9,6	9	10,3	9,1	8,3	9,8	9,3	8,8	9,8
2012	8,5	7,9	9,1	7,8	7,1	8,4	8,1	7,6	8,5
2013	5,2	4,7	5,6	4,9	4,4	5,4	5,1	4,8	5,4
2014	4,6	4,2	5	4,9	4,4	5,4	4,8	4,5	5
2015	4,7	4,3	5,1	4,3	3,9	4,7	4,6	4,3	4,9
2016	3,9	3,5	4,2	4,4	4	4,8	4	3,8	4,3
2017	3,8	3,4	4,1	3,6	3,3	4,0	3,8	3,5	4,0
2018	3,6	3,3	4,0	4,0	3,6	4,3	3,8	3,5	4,0
2019	3,1	2,8	3,4	3,4	3,1	3,8	3,2	3,0	3,4

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuizen (LBZ); OECD Health Statistics

Gestandaardiseerd naar OECD 2010 standaard van 45 jaar en ouder
Data betreft gelinkte data: elke sterfte die volgt op een opname voor een acuut myocardinfarct wordt meegeteld (ongeacht de plek van overlijden).

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: coronaire hartziekten

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage patiënten dat binnen 30 dagen na een ziekenhuisopname voor een acuut myocardinfarct is overleden.
Bron	Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); OECD Health Statistics
Berekening	Teller: alle personen van 45 jaar en ouder die werden opgenomen met een acuut myocardinfarct en die binnen 30 dagen na de opname overleden waren. Noemer: alle personen van 45 jaar en ouder die werden opgenomen met een acuut myocardinfarct.
Interpretatie	Deze indicator heeft betrekking op de kwaliteit van zorgverlening in de acute fase van een acuut myocardinfarct. De uitkomst van deze indicator wordt positief beïnvloed door een snelle en adequate signalering en vervoer naar het ziekenhuis, snelle diagnostiek in ambulance en ziekenhuis, snelle therapeutische vaatinterventie (zoals percutane coronaire interventie (PCI)), preventie van complicaties, vroegtijdige revalidatie en toepassen van de juiste medicatie.
Toelichting bij referentiewaarde	Mediaan getoonde OECD-landen (gemiddelde van Polen en Italië)
Jaar	2019 (nationaal); 2017 (internationaal)

Heupfracturen die uiterlijk op de volgende kalenderdag geopereerd worden

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Tijdigheid van opereren van een heupfractuur 2017

Land	Zelfde dag (op dag 0)	Volgende dag (op dag 1)	Op dag 2	Uiterlijk twee dagen (dag 2)	Uiterlijk volgende dag (op dag 0 of 1)
Denemarken	30,6	57,7	8,6	96,9	88,3
NEDERLAND (2016)	35,4	52,6	8,0	96,0	88,0
Zweden	38,5	45,9	8,4	92,8	84,4
Duitsland	35,9	46,3	9,2	91,4	82,2
Noorwegen	28,8	52,1	15,1	96,0	80,9
Zwitserland (2015)	35,3	44,4	11,1	90,8	79,7
Verenigd Koninkrijk	29,0	46,8	14,9	90,7	75,8
Oostenrijk	40,5	35,3	12,9	88,7	75,8
Canada	23,7	49,8	18,9	92,4	73,5
Finland (2015)	23,9	48,5	14,4	86,8	72,4
Estland	34,5	37,3	13,8	85,6	71,8
Nieuw Zeeland	19,6	51,2	17,7	88,5	70,8
Israël	18,7	48,8	21,1	88,6	67,5
Ierland	25,3	41,6	17,1	84,0	66,9
Tsjechië	24,2	39,4	16,9	80,5	63,6
Litouwen	28,2	25,3	17,3	70,8	53,5
Slovenië	19,5	29,8	20,2	69,5	49,3
Italië (2015)	6,1	29,0	18,1	53,2	35,1
Spanje	11,8	20,6	19,5	51,9	32,4
Portugal	15,3	16,1	12,1	43,5	31,4
Letland	3,7	15,0	21,9	40,6	18,7

Bron: OECD Health Statistics

Trend tijdigheid van opereren van een heupfractuur (2000 - 2019)

Jaartal	Zelfde dag	Uiterlijk volgende dag	Uiterlijk binnen 2 dagen
2000	35,3	79,8	90,1
2001	37,4	80,2	91,1
2002	35,5	80,0	90,3
2003	36,2	80,9	91,1
2004	37,9	81,0	91,4
2005	39,0	83,3	92,9
2006	39,1	85,4	93,4
2007	42,3	86,2	93,9
2008	41,8	85,2	93,6
2009	43,4	86,5	94,2
2010	42,2	87,1	94,7
2011	41,1	86,8	95,2
2012
2013	42,9	89,4	95,7
2014	37,7	89,9	96,5
2015	36,5	87,4	95,8
2016	35,3	88,0	96,0
2017	34,8	87,4	96,3
2018	33,8	86,1	96,0
2019	33,9	85,4	95,4

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ)

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage operaties aan heupfracturen dat uiterlijk de volgende kalenderdag is geopereerd
Bronnen	Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); OECD Health Statistics
Berekening	Teller: Aantal patiënten van 65 jaar of ouder dat werd opgenomen in het ziekenhuis met een heupfractuur en dezelfde, of de daaropvolgende kalenderdag werd geopereerd. Noemer: aantal patiënten van 65 jaar of ouder dat werd opgenomen in het ziekenhuis met een heupfractuur, en daaraan werd geopereerd.
Interpretatie	De tijd die verstrijkt tussen het ontstaan van de fractuur en de operatie is van invloed op de uitkomst van behandeling. Vroeg chirurgisch ingrijpen verlaagt mogelijk de kans op sterfte en complicaties, en leidt mogelijk tot een kortere opnameduur (Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, 2018). Daarnaast verkort wachten op een operatie de periode met pijn en ongemakt. In de richtlijn Beleid rondom spoedoperaties wordt aanbevolen om een heupfractuur tijdens de dag van de opname of tijdens de volgende kalenderdag na opname te opereren Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, 2018.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan getoonde OECD-landen: Estland (meting 2017)
Jaar	Nationaal: 2019 Internationaal: 2017 (tenzij anders aangegeven)
Literatuur	Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, 2018; OECD, 2019

Datum publicatie

20-05-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. Opname-/operatietijd proximale femurfractuur. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Heelkunde ; 2018. Bron
OECD. Health at a Glance 2019. Paris: OECD; 2019. Bron

Ambulanceritten binnen 15 minuten bij de patiënt

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Trend ambulanceritten binnen 15 minuten bij de patiënt

Jaar	Ambulanceritten binnen de norm
2006	91,3
2007	90,9
2008	92,2
2009	92
2010	92,3
2011	93,3
2012	92,9
2013	93
2014	93,4
2015	93,4
2016	93,4
2017	92,4
2018	92,4
2019	92,7

Bron: RIVM en Sectorkompas Ambulancezorg Nederland (AZN)

Dit cijfer is ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage spoedeisende ambulanceritten dat binnen de norm van 15 minuten ter plaatse is.
Bronnen	Sectorkompas Ambulancezorg Nederland
Berekening	Teller: aantal A1-inzetten binnen de norm. Noemer: totaal aantal A1-inzetten.
Interpretatie	Binnen de ambulancezorg geldt een streefnorm dat – onder normale omstandigheden - 95% van de A1-inzetten (spoed) binnen 15 minuten (12 minuten rijtijd + 3 minuten meld- en uitruktijd) ter plaatse moet zijn, wanneer de ambulance vertrekt vanaf een ambulancestandplaats. Overschrijdingen ontstaan door een combinatie van factoren zoals onvoldoende beschikbaarheid van ambulances, onvoldoende spreiding van standplaatsen en overmacht zoals slecht weer, verkeerscongestie of een uitzonderlijk grote vraag naar ambulancezorg op een bepaald moment.
Toelichting bij de referentiewaarde	Streefnorm
Jaar	2019
Meer informatie	Acute zorg op Volksgezondheidenzorg.info; Sectorkompas AZN
Literatuur	Kommer et al., 2020

Datum publicatie

15-02-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

Kommer G.J, Engelfriet P., Over E., de Bruin-Kooistra M., Mohnen S.M. Referentiekader spreiding en beschikbaarheid ambulancezorg 2020. Bilthoven: RIVM; 2020. Bron

Relatieve 5-jaarsoverleving bij baarmoederhalskanker

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

5-jarige trend

Relatieve 5-jaarsoverleving bij baarmoederhalskanker, 2010-2014

[container]

Bron: CONCORD-3

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2)
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

Trend relatieve 5-jaarsoverleving bij baarmoederhalskanker

[container]

Bron: Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen jaren en landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2)
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: bevolkingsonderzoek Onderwerp: kanker

	Toelichting
Volledige naam indicator	Relatieve 5-jaarsoverleving bij baarmoederhalskanker
Bron	CONCORD-3 (prestatie-indicator en internationale vergelijking) Nederlandse Kanker Registratie (NKR) (Nederlandse trend)
Berekening	Teller: percentage patiënten met baarmoederhalskanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is. Noemer: percentage personen uit een vergelijkbare groep qua leeftijd en geslacht in de algemene bevolking dat na 5 jaar nog in leven is.
Interpretatie	5-jaarsoverleving is de uitkomst van enerzijds vroege opsporing en anderzijds effectieve behandeling en is daarmee een indicator voor de effectiviteit van de kankerzorg.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan 28 OECD-landen (Portugal/Australië)
Jaar	2014

Relatieve 5-jaarsoverleving bij borstkanker

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

3-jarige trend

Relatieve 5-jaarsoverleving bij borstkanker, 2010-2014

[container]

Bron: CONCORD-3

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2)
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

Trend relatieve 5-jaarsoverleving bij borstkanker

[container]

Bron: NKR

De cijfers zijn gecorrigeerd voor veranderingen in omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2).
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: bevolkingsonderzoek Onderwerp: kanker

	Toelichting
Volledige naam indicator	Relatieve 5-jaarsoverleving bij borstkanker
Bron	CONCORD-3 (prestatie-indicator en internationale vergelijking); Nederlandse Kanker Registratie (NKR) (Nederlandse trend)
Berekening	Teller: percentage patiënten met borstkanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is. Noemer: percentage personen uit een vergelijkbare groep qua leeftijd in de algemene bevolking dat na 5 jaar nog in leven is.
Interpretatie	5-jaarsoverleving is de uitkomst van enerzijds vroege opsporing en anderzijds effectieve behandeling en is daarmee een indicator voor de effectiviteit van de kankerzorg.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan 28 OECD-landen (Zwitserland/België)
Jaar	2014

Relatieve 5-jaarsoverleving bij colonkanker

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

3-jarige trend

Relatieve 5-jaarsoverleving bij colonkanker, 2010-2014

[container]

Bron: CONCORD-3

Internationale cijfers zijn alleen beschikbaar voor colon- en endeldarmkanker afzonderlijk. Daarom staan in deze figuur alleen overlevingscijfers voor colondarmkanker.

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2).
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

Trend relatieve 5-jaarsoverleving bij colonkanker

[container]

Bron: Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen jaren en landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2).
Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.

	Toelichting
Volledige naam indicator	Relatieve 5-jaarsoverleving bij dikkedarmkanker
Bronnen	Nederlandse Kanker Registratie (NKR); CONCORD-3
Berekening	Teller: percentage patiënten met dikkedarmkanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is. Noemer: percentage personen uit een vergelijkbare groep qua leeftijd en geslacht in de algemene bevolking dat na 5 jaar nog in leven is.
Interpretatie	5-jaarsoverleving is de uitkomst van enerzijds vroege opsporing en anderzijds effectieve behandeling en is daarmee een indicator voor de effectiviteit van de kankerzorg.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan 28 OECD-landen (Frankrijk/Nieuw Zeeland)
Jaar	2014

Ziekenhuisopnamen astma en COPD

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Ziekenhuisopnamen voor astma en COPD 2017

Personen van 15 jaar en ouder

Nederlandse naam	Astma	COPD	Totaal
Australië (2016)	7,1	33,2	40,3
Ierland	4,1	28,8	32,9
Denemarken	5,4	27,1	32,5
België	2,9	26,2	29,1
Duitsland	3	25,9	29
Verenigd Koninkrijk	7,3	20,8	28,1
Verenigde Staten (2016)	3,9	22,9	26,8
Litouwen	5,3	21,1	26,3
Zuid Korea	8,1	18,2	26,3
Oostenrijk	2,2	22,6	24,8
Noorwegen	2,5	21,9	24,4
Letland	9,3	14,8	24,2
NEDERLAND (2016)	3,7	20	23,6
Polen (2016)	8,6	15	23,6
Israël	4,2	17,2	21,4
Spanje	3,5	17,5	21
Slowakije	8,2	12,7	20,9
Finland	4,9	13,3	18,2
Tsjechië	3,1	14,4	17,4
Zweden	1,7	15,2	16,9
Frankrijk (2015)	3	12	15
Zwitserland (2015)	2,8	11,1	13,8
Slovenië	3,3	9,5	12,8
Estland	2,6	9,7	12,2
Portugal	1,3	7,7	9
Italië	1	5,4	6,4

Bron: OECD Health Statistics

Gestandaardiseerd naar OECD-standaard

Trend ziekenhuisopnamen voor astma en COPD

Personen van 15 jaar en ouder

Jaar	Astma	BI ondergrens astma	BI bovengrens astma	COPD	BI ondergrens COPD	BI bovengrens COPD	Totaal	BI ondergrens totaal	BI bovengrens totaal
2006	2,47	2,38	2,55	15,31	15,10	15,52	17,78	17,48	18,07
2007	2,76	2,67	2,85	15,45	15,23	15,66	18,21	17,91	18,51
2008	2,79	2,70	2,88	15,25	15,04	15,46	18,04	17,74	18,33
2009	3,00	2,91	3,09	15,31	15,11	15,52	18,32	18,02	18,61
2010	3,20	3,10	3,29	15,81	15,60	16,01	19,00	18,70	19,31
2011	3,11	3,01	3,20	15,59	15,39	15,80	18,70	18,40	18,99
2012	3,60	3,50	3,70	16,61	16,40	16,82	20,21	19,91	20,52
2013
2014	3,36	3,27	3,46	18,75	18,54	18,97	22,11	21,80	22,42
2015	3,50	3,40	3,59	21,17	20,95	21,40	24,67	24,35	24,99
2016	3,67	3,57	3,77	19,90	19,69	20,12	23,57	23,26	23,89
2017	3,60	3,50	3,70	18,65	18,44	18,86	22,25	21,95	22,55
2018	3,26	3,17	3,35	17,93	17,73	18,13	21,19	20,90	21,48
2019	3,26	3,16	3,35	17,56	17,37	17,76	20,82	20,53	21,11

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ)

Gestandaardiseerd naar de OECD-standaard

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: COPD Onderwerp: astma

	Toelichting
Volledige naam indicator	Aantal ziekenhuisopnamen met als hoofddiagnose astma of COPD
Bron	Ziekenhuisgegevens: tot en met 2012: LMR; vanaf 2014: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ ); Bevolkingsgegevens: Basisregistratie personen (BRP); Internationaal: OECD Health Statistics
Bronhouder primaire bron	DHD (LMR en LBZ); CBS (BRP); OECD
Berekening	Teller: aantal personen van 15 jaar en ouder dat in de periode van een jaar opgenomen is geweest in een ziekenhuis met als hoofddiagnose astma of COPD. Noemer: bevolking van 15 jaar en ouder.
Toelichting bij berekening	Exclusie van dagopnamen, opnamen bij vrouwen met een diagnose in verband met zwangerschap, bevalling of kraambed, opnamen waarbij de patiënt overleed tijdens de opname en opnamen vanuit een ander ziekenhuis. Bij astma: opnamen bij mensen met een diagnose cystische fibrose of aangeboren afwijking van het ademhalingsstelsel.
Interpretatie	Ziekenhuisopnamen voor astma of COPD zijn in de meeste gevallen te voorkomen door goede en tijdige ambulante zorg, veelal in de eerste lijn.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan 26 OECD landen: Nederland/Polen (meting 2017)
Jaar	Nederlands cijfer: 2019 Internationale vergelijking: 2017 (of laatst beschikbare jaar)
Volledigheid van de gegevens	In 2013 was van ongeveer 2,3% van alle opnamen geen diagnose geregistreerd. De schatting van het aantal opnamen vanwege astma of COPD is daarom mogelijk iets te laag. Na 2014 was de onvolledigheid zeer klein. In de periode voor 2014 is gecorrigeerd voor de onvolledigheid.
Literatuur	OECD, 2019

Datum publicatie

18-05-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

OECD. Health at a Glance 2019. Paris: OECD; 2019. Bron

Ziekenhuisopnamen diabetes mellitus

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Ziekenhuisopnamen voor diabetes mellitus 2017

Personen van 15 jaar en ouder

Land	Aantal ziekenhuisopnamen per 10.000
Zuid Korea	24,5
Slowakije	21,9
Litouwen	21,8
Polen (2016)	21,0
Duitsland	20,9
Verenigde Staten (2016)	17,0
Tsjechië	16,5
Oostenrijk	16,2
Frankrijk (2015)	15,1
Australië (2016)	14,4
België	13,9
Letland	11,9
Chili	11,9
Finland	11,7
Estland	10,8
Slovenië	10,2
Denemarken	9,8
Canada	9,6
Zweden	7,9
Ierland	7,8
Noorwegen	7,7
Verenigd Koninkrijk	7,4
Zwitserland (2015)	7,3
Israël	6,6
NEDERLAND (2016)	5,9
Portugal	5,2
Spanje	4,5
Italië	4,3

Bron: OECD Health Statistics

Gestandaardiseerd naar OECD standaard

Trend ziekenhuisopnamen voor diabetes mellitus

Personen van 15 jaar en ouder

Jaar	Mannen	BI ondergrens (m)	BI bovengrens (m)	Vrouwen	BI ondergrens (v)	BI bovengrens (v)	Totaal	BI ondergrens (t)	BI bovengrens (t)
2006	8,4	8,1	8,6	6,3	6,2	6,5	7,3	7,1	7,4
2007	7,8	7,5	8,0	5,9	5,8	6,1	6,8	6,6	6,9
2008	7,8	7,6	8,1	5,9	5,8	6,1	6,8	6,7	6,9
2009	8,0	7,8	8,2	5,7	5,5	5,9	6,8	6,6	6,9
2010	8,4	8,2	8,6	6,1	5,9	6,3	7,2	7,0	7,3
2011	7,8	7,6	8,0	5,8	5,6	6,0	6,7	6,6	6,9
2012	8,4	8,2	8,6	5,8	5,6	6,0	7,0	6,8	7,1
2013
2014	7,7	7,5	7,9	5,0	4,9	5,2	6,3	6,1	6,4
2015	7,5	7,3	7,7	5,0	4,8	5,2	6,1	6,0	6,2
2016	7,4	7,2	7,6	4,6	4,4	4,8	5,9	5,8	6,0
2017	7,4	7,2	7,6	4,4	4,3	4,6	5,8	5,7	5,9
2018	7,1	6,9	7,2	3,9	3,8	4,1	5,4	5,2	5,5
2019	6,7	6,5	6,9	3,8	3,7	4,0	5,2	5,0	5,3

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ)

Gestandaardiseerd naar de OECD standaard

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: diabetes mellitus

	Toelichting
Volledige naam indicator	Aantal ziekenhuisopnamen met als hoofddiagnose diabetes mellitus
Bron	Ziekenhuisgegevens: tot en met 2012: LMR; vanaf 2014: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); Bevolkingsgegevens: Basisregistratie personen (BRP); Internationaal: OECD Health Statistics;
Berekening	Teller: aantal personen dat in een jaar opgenomen is geweest met hoofddiagnose diabetes mellitus Noemer: bevolking van 15 jaar en ouder
Toelichting bij de berekening	Exclusie van dagopnamen, opnamen met een diagnose diabetes verband houdend met ondervoeding, opnamen bij vrouwen met een diagnose in verband met zwangerschap, bevalling of kraambed, opnamen waarbij de patiënt overleed tijdens de opname en opnamen vanuit een ander ziekenhuis.
Interpretatie	Wanneer mensen met diabetes goede zorg krijgen en in staat worden gesteld goed voor zichzelf te zorgen (zelfmanagement), kan dat een positief effect hebben op meerdere risicofactoren, zoals bloedglucosewaarde, bloeddruk, cholesterolgehalte en roken. Dit kan complicaties en ziekenhuisopnamen voorkomen. Goede en tijdige zorg, gecombineerd met ondersteuning en zelfmanagement-educatie zijn daarom van groot belang. Dit wordt met name geleverd in de eerste lijn, en zo nodig op een polikliniek. Daarnaast kan een gezonde leefstijl het ontstaan van diabetes voorkómen, en daarmee ook het ontstaan van complicaties en ziekenhuisopnamen.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan getoonde OECD-landen (Estland & Finland)
Jaar	Nederlands cijfer: 2019 Internationale vergelijking: 2017 (of laatst beschikbare jaar)
Volledigheid van gegevens	In 2013 was de gegevensbron (LBZ) onvolledig, daarom worden er van dat jaar geen gegevens getoond. In 2014 was van ongeveer 2,3% van alle opnamen geen diagnose geregistreerd. De schatting van het aantal opnamen vanwege diabetes mellitus is daarom mogelijk iets te laag. Na 2014 was de onvolledigheid zeer klein. In de periode voor 2013 is gecorrigeerd voor deze onvolledigheid.
Literatuur	OECD, 2019

Datum publicatie

18-05-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

OECD. Health at a Glance 2019. Paris: OECD; 2019. Bron

Ziekenhuisopnamen hartfalen

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Ziekenhuisopnamen voor hartfalen 2017

Personen van 15 jaar en ouder

Land	Opnamen hartfalen per 10.000
Polen (2016)	51,1
Litouwen	50,3
Slowakije	47,9
Duitsland	38,9
Verenigde Staten (2016)	37,1
Tsjechië	35,4
Finland	28,6
Frankrijk (2015)	26,6
Italië	25,0
Estland	24,9
Oostenrijk	23,6
Zweden	23,4
Australië (2016)	22,7
Israël	22,6
Slovenië	22,4
Zwitserland (2015)	17,5
Canada	17,0
Noorwegen	16,4
NEDERLAND (2016)	15,3
Spanje	14,3
Denemarken	14,0
Ierland	11,7
Portugal	11,1
Verenigd Koninkrijk	10,0
Chili	9,6
Zuid Korea	8,8

Gestandaardiseerd naar de OECD standaard

Bron: OECD Health Statistics

Trend ziekenhuisopnamen voor hartfalen

Personen van 15 jaar en ouder

Jaar	Mannen	BI ondergrens (m)	BI bovengrens (m)	Vrouwen	BI ondergrens (v)	BI bovengrens (v)	Totaal	BI ondergrens (t)	BI bovengrens (t)
2006	22,1	21,7	22,5	14,7	14,4	15	17,9	17,7	18,1
2007	22,2	21,8	22,6	15	14,7	15,3	18	17,8	18,3
2008	21,5	21,1	21,9	14,8	14,6	15,1	17,7	17,4	17,9
2009	22,2	21,8	22,6	15,8	15,5	16	18,5	18,3	18,7
2010	22,4	22	22,8	15,9	15,6	16,1	18,6	18,4	18,8
2011	21,7	21,3	22,1	14,9	14,6	15,1	17,8	17,5	18
2012	22,1	21,7	22,5	15,1	14,8	15,4	18,1	17,9	18,3
2013
2014	18,0	17,7	18,4	12,6	12,3	12,8	14,9	14,7	15,1
2015	18,7	18,3	19,0	13,3	13,1	13,6	15,6	15,4	15,8
2016	18,1	17,8	18,5	13,1	12,9	13,4	15,3	15,1	15,4
2017	16,7	16,4	17,1	11,7	11,5	11,9	13,8	13,6	14,0
2018	15,7	15,4	16,0	11,2	11,0	11,4	13,1	12,9	13,2
2019	16,7	16,4	17,0	11,6	11,4	11,8	13,7	13,5	13,9

Bron: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ)

Gestandaardiseerd naar de OECD standaard

	Deze cijfers zijn ook onderdeel van
	Staat van volksgezondheid en Zorg Onderwerp: hartfalen preventie en zorg

	Toelichting
Volledige naam indicator	Aantal ziekenhuisopnamen met als hoofddiagnose hartfalen
Bron	Ziekenhuisgegevens: tot en met 2012: LMR; vanaf 2014: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); Bevolkingsgegevens: Basisregistratie personen (BRP); Internationaal: OECD Health Statistics
Berekening	Teller: aantal personen dat in een jaar opgenomen is geweest met hoofddiagnose hartfalen Noemer: bevolking van 15 jaar en ouder
Toelichting bij berekening	Exclusie van dagopnamen, opnamen waarbij de patiënt overleed tijdens de opname, opnamen vanuit een ander ziekenhuis, opnamen bij vrouwen met een diagnose in verband met zwangerschap, bevalling of kraambed, opnamen waarbij een hartoperatie plaatsvond.
Interpretatie	Hartfalen wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door hoge bloeddruk, diabetes of cardiovasculaire aandoeningen. De zorg hiervoor vindt in de meeste gevallen plaats in de eerste lijn. Acute verslechtering en ziekenhuisopnamen door hartfalen kunnen in de meeste gevallen worden voorkomen indien men beschikt over een goed functionerend gezondheidszorgsysteem, waar eerstelijnszorg toegankelijk en van hoge kwaliteit is. Daarnaast kan een gezonde leefstijl het ontstaan van oorzaken voor hartfalen voorkomen. Het aantal opnamen ten gevolge van hartfalen kan geïnterpreteerd worden als maat voor kwaliteit en toegankelijkheid van de eerstelijnszorg en publieke gezondheid.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan getoonde OECD-landen (Israël/Australië)
Jaar	Nederlands cijfer: 2019 Internationale vergelijking: 2017 (of laatst beschikbare jaar)
Volledigheid van de gegevens	In 2013 was de gegevensbron (LBZ) onvolledig, daarom worden er van dat jaar geen gegevens getoond. In 2014 was van ongeveer 2,3% van alle opnamen geen diagnose geregistreerd. De schatting van het aantal opnamen vanwege hartfalen is daarom mogelijk iets te laag. Na 2014 was de onvolledigheid zeer klein. In de periode voor 2013 is gecorrigeerd voor deze onvolledigheid.
Literatuur	OECD, 2019

Datum publicatie

18-05-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

OECD. Health at a Glance 2019. Paris: OECD; 2019. Bron

Ervaren problemen in afstemming tussen eerste en tweede lijn

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

3-jarige trend*

Percentage personen dat problemen heeft ervaren met afstemming tussen eerste en tweede lijn 2016

Land	Percentage
Noorwegen	35
Ver. Staten	31
Zweden	31
NEDERLAND	28
Canada	27
Zwitserland	26
Frankrijk	25
Australië	20
Ver. Koninkrijk	20
Duitsland	19
Nieuw-Zeeland	17

Bron: International Health Policy Survey, 2016

Trend personen dat problemen heeft ervaren met afstemming tussen eerste en tweede lijn

Jaar	Specialist mist info huisarts	Huisarts mist info specialist	Beide
2010	11	15
2013	10	9	15
2016	16	18	28

Bron: International Health Policy Survey, 2016

In de cijfers van 2010 is alleen 'beide' opgenomen, niet één van beide.

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage personen dat problemen heeft ervaren met afstemming tussen de eerste en de tweede lijn
Bron	International Health Policy Survey, 2016; IQ healthcare, 2017
Berekening	Teller: aantal geënqueteerden (volwassen burgers in 11 landen) dat in de voorgaande twee jaar een specialist had bezocht en positief antwoordde op minimaal één van de volgende vragen: "Hebt u de afgelopen 2 jaar meegemaakt toen u een medisch specialist zag … dat de specialist niet over de medische basisinformatie beschikte van uw huisarts? uw huisarts niet geïnformeerd leek en niet op de hoogte was van de zorg die u van de specialist had ontvangen? Noemer: alle geënqueteerden die aangaven in de voorgaande twee jaar een specialist bezocht te hebben (n=587 in 2016)
Interpretatie	Voor een optimale medisch-specialistische behandeling is het van belang dat zowel de huisarts als de medisch specialist over de juiste informatie over de patiënt beschikken. Dat komt effectiviteit, veiligheid en vraaggerichtheid ten goede.
Toelichting bij de referentiewaarde	Mediaan 11 landen (Zwitserland)
Jaar	2016

Bronnen en literatuur

Literatuur

IQ healthcare. International Health Policy Survey 2016; Onderzoek onder volwassen burgers in 11 landen . Nijmegen: IQ healthcare; 2017. Bron

Zorginfecties in ziekenhuizen

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Trend in zorginfecties in het ziekenhuis

Puntprevalentie

	Totaal	POWI	Sepsis/bacteriëmie	Urineweginfecties	Infecties van de onderste luchtwegen
2015	5,3	1,9	0,7	0,7	1,1
2016	5,5	1,8	0,9	0,7	1,3
2017	5,3	1,8	0,8	0,9	1,1
2018	4,9	1,4	0,8	0,7	1,4
2019	5,9	1,9	1,1	0,8	1,1

Bron: PREZIES, 2020

POWI = postoperatieve wondinfecties
Urineweginfecties = symptomatische urineweg infecties
Sepsis/bacteriëmie = primaire- en secundaire sepsis
Infecties van de onderste luchtwegen = longontsteking en andere lagere luchtweginfecties

* De puntprevalentie van de totale zorginfecties in de ziekenhuizen die aan PREZIES deelnemen is in 2019 significant gestegen ten opzichte van de jaren 2015-2018 (PREZIES, 2020).

** De daling in puntprevalentie van postoperatieve wondinfecties tussen 2014 en 2018 is significant (p <0.01). De puntprevalentie van sepsis is in 2019 significant gestegen ten opzichte van de jaren 2015-2018 (PREZIES, 2019)(PREZIES, 2020).

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
VolksgezondheidenZorg.info: zorginfecties Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Aantal zorginfecties aanwezig of behandeld op peildatum, per 100 beoordeelde patiënten die op die peildatum waren opgenomen in het ziekenhuis.
Bron	PREventie van ZIEkenhuisinfecties door Surveillance (PREZIES)
Berekening	Teller: aantal zorginfecties aanwezig of behandeld op peildatum (dit zijn zowel de zorginfecties ontstaan tijdens de huidige opname als de zorginfecties die al aanwezig waren op het moment van heropname). Noemer: aantal patiënten die op peildatum waren opgenomen in het ziekenhuis (x 100%).
In- en exclusie	Inclusie: patiënten die op de registratiedag met ontslag gaan. Exclusie: patiënten die op de registratiedag worden opgenomen in een ziekenhuis en patiënten opgenomen op de afdelingen dagbehandeling, psychiatrie of (hemo)dialyse.
Toelichting	Het prevalentieonderzoek is opgezet als een puntprevelantie meting. De gegevens worden idealiter voor het hele ziekenhuis verzameld op één dag. In de praktijk is dit onmogelijk en worden de gegevens vaak verzameld in één maand. Per afdeling worden de gegevens wel verzameld op één dag (registratiedag). De cijfers gerapporteerd in PREZIES omvatten niet alle ziekenhuizen. In het jaar 2019 betreft het 30 van de 69 ziekenhuisinstellingen die vrijwillig participeren.
Interpretatie	Zorginfecties zijn infecties die ontstaan tijdens of in aansluiting op een opname of behandeling in een zorginstelling. Zorginfecties kunnen ernstige gevolgen hebben voor patiënten. Van oppervlakkige ontstekingen tot ontstekingsreacties in het hele lichaam, tot aan overlijden. Zorginfectes veroorzaken verlenging van opname, heropname, heroperaties en verhoging van kosten.
Toelichting bij de referentiewaarde	N.v.t.
Jaar	2019
Literatuur	PREZIES, 2019, PREZIES, 2020

Datum publicatie

10-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

PREZIES. Referentiecijfers 2014 t/m 2018: Prevalentieonderzoek ziekenhuizen. PREZIES. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2019. Bron
PREZIES. Referentiecijfers 2015 t/m 2019: Prevalentieonderzoek ziekenhuizen. PREZIES. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2020. Bron

Suïcides in de geestelijke gezondheidszorg

Indicatorwaarde (2019)

Geen referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Trend suïcides in de geestelijke gezondheidszorg 2007 - 2019

	Totaal	In de GGZ	Buiten	Bevraagde instellingen	Suïcidepogingen met ernstig schadelijk gevolg
2007	1353	539	814
2008	1435	574	861
2009	1525	628	897
2010	1600	607	993
2011	1647	651	996	105	153
2012	1753	677	1076	170	176
2013	1857	696	1161	264	246
2014	1839	727	1112	254	210
2015	1871	684	1187	168	186
2016	1893	724	1169	326	243
2017	1917	759	1158	349	155
2018	1829	764	1065	348	242
2019	1811	721	1090	346	241

Bron: Meldingssysteem voor suïcides en suïcidepogingen met ernstig letsel van de IGJ; CBS Doodsoorzakenstatistiek

Inclusief PAAZ/PUC en crisisopvang.
Exclusief justitiële instellingen en zelfstandig gevestigde beroepsbeoefenaren (solistisch werkende zorgverleners) in de ggz.
In 2011 en 2013 is er een trendbreuk omdat het aantal instellingen dat informatie heeft aangeleverd, toenam.
In 2015 is er een trendbreuk omdat het aantal instellingen dat informatie heeft aangeleverd, afnam (instellingen die uitsluitend zorg leveren die wordt bekostigd vanuit de generalistische basis-ggz, de Wmo en/of de Jeugdwet).
In 2016 is er een breuk in de trend omdat uitvraag is gedaan bij alle instellingen waarvan een kwaliteitsstatuut is geregistreerd bij ZiN. Dat leidde tot een toename van het aantal instellingen.
In 2017 is er een breuk in de trend omdat de uitvraag over zorg in het kader van de Jeugdwet binnen de ggz-instellingen is hervat, wat kan hebben bijgedragen aan een stijging van het aantal suïcides in de ggz.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Aantal personen dat behandeld wordt in de geestelijke gezondheidszorg dat suïcide pleegt in één kalenderjaar.
Bron	Meldingssysteem voor suïcides en suïcidepogingen met ernstig letsel van de IGJ
Berekening	Het aantal personen in behandeling van een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dat suïcide heeft gepleegd in één kalenderjaar. Deze indicator heeft zowel betrekking op personen die zijn opgenomen, als personen die ambulant worden behandeld.
Interpretatie	Het aantal suïcides van mensen die in behandeling zijn van de GGZ zegt iets over de implementatie en doeltreffendheid van suïcidepreventie binnen de GGZ. Als dit kengetal in de loop van de tijd stijgt, kan dat betekenen dat de doeltreffendheid van de preventie niet toereikend is. Zorgverleners in de GGZ worden ondersteund met de generieke module diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag uit 2018, de multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag uit 2012, en het kwaliteitsdocument ketenzorg bij suïcidaliteit uit 2010.
Beperking indicator	Als gevolg van verschillende manieren van het verzamelen van de gegevens en de wijzigingen in het zorgstelsel, wisselt het aantal instellingen waarbij gegevens zijn uitgevraagd van jaar tot jaar (zie de voetnoten bij de cijfers). Daarom kunnen op basis van deze indicator niet al te harde conclusies over trends in de tijd worden getrokken.
Jaar	2019

Nosocomiale decubitus in instellingen voor langdurige zorg

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Trend nosocomiale decubitus in instellingen voor langdurige zorg

Jaar	Decubitus in instellingen voor langdurige zorg (WLZ)
2005	5,8
2006	5,9
2007	4,2
2008	3,4
2009	2,9
2010	2,2
2011	2,1
2012	2,2
2013	1,5
2014	2,2
2015	2,6
2016	2,4
2017	2,9
2018	3,6
2019	2,9

Bron: Landelijke Prevalentiemeting Zorgkwaliteit (LPZ)

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage cliënten met nosocomiale decubitus van graad 2 of hoger in instellingen voor langdurige zorg
Bron	Landelijke prevalentiemeting zorgkwaliteit (Universiteit Maastricht; Care and Public Health Research Institute)
Berekening	Teller: alle cliënten waarbij op één meetmoment decubitus van graad 2 of hoger is vastgesteld (door twee hulpverleners). Noemer: alle onderzochte cliënten.
Interpretatie	Het aantal cliënten dat nosocomiale (= tijdens het verblijf ontstane) decubitus krijgt in een zorginstelling is een indicatie voor de kwaliteit van de verpleegkundige zorg. Decubitus leidt tot pijn en ongemak en heeft een ongunstig effect op de kwaliteit van leven en kan zelfs leiden tot sterfte. Bovendien leidt het tot hoge kosten in de gezondheidszorg. Veel decubitusgevallen kunnen voorkómen worden door het nemen van specifieke maatregelen. In 2019 werden 11.303 cliënten onderzocht, het jaar daarvoor bijna 13.000.
Toelichting bij de referentiewaarde	n.v.t.
Jaar	2019

Separaties in de geestelijke gezondheidszorg

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend (2017 - 2019)

Trend uren separatie van alle GGZ-instellingen 2014 - 2019

Jaar	Aantal uren
2014	423507

2017	404120
2018	415999
2019	383195

Bron: Zorginzicht.nl, bewerking door het RIVM

Voor de trend berekening zijn voor een aantal instellingen (2) missende waarden geïmputeerd door middel van een lineaire regressie.

Trend uren separatie per GGZ-instelling

Richting	Aantal GGZ instellingen
Daling	2
Gelijk	18
Stijging	2

Bron: Zorginzicht.nl, bewerking door het RIVM

Dit diagram laat zien welk deel van de GGZ-instellingen in de periode 2014 - 2019 een stijging, daling of geen verschil in totale separatieuren hebben geregistreerd.
Door middel van een lineaire regressie analyse is bepaald of de daling/stijging in het aantal separatieuren per instelling significant was in de periode 2014 - 2019.
Voor dit diagram zijn alleen instellingen meegenomen waarvan voor alle jaren metingen bekend zijn (dit betreft 22 GGZ-instellingen).

	Toelichting
Volledige naam indicator	Totaal aantal uren separatie in de geestelijke gezondheidszorg.
Bron	Zorginstituut Nederland (2017 - 2019) en Casusregister Argus (2014)
Bronhouder primaire bron	Zorginstituut Nederland (2017 - 2019) en GGNet (2014)
Berekening	Som van het aantal uren separatie per GGZ-instelling
Extra toelichting	De indicator is berekend op basis van gegevens van alle grote GGZ-instellingen (27). Exclusie: Separaties op afdelingen of instellingen voor forensische zorg, instellingen voor specifieke patiëntengroepen en afdelingen psychiatrie in algemene ziekenhuizen en medische centra. Indicatorwaarde (26 van de 27 instellingen): voor de berekening van de indicatorwaarde zijn alleen instellingen meegnomen die in 2019 cijfers hebben aangeleverd. Trend alle instellingen (24 van de 27 instellingen): voor de trend zijn alleen instellingen meegenomen waar tenminste voor 3 jaar waarden zijn aangeleverd. voor twee instellingen is één ontbrekend jaar geïmputeerd door middel van lineaire regressie. Trend per instelling (22 van de 27 instellingen): voor de berekening van de trend per instelling zijn alleen instellingen meegenomen waarvan voor alle jaren een meting beschikbaar was. Met behulp van een lineaire regressieanalyse is bepaald of sprake was van een significant stijgende, dalende of gelijkblijvende trend voor elke instelling.
Interpretatie	Het terugdringen van aantal en duur van vrijheidsbeperkende interventies is een belangrijk doel van de brancheorganisatie in de GGZ, beroepsverenigingen, cliëntenorganisaties en Rijksoverheid. Vrijheidsbeperkende interventies, zoals separatie, zijn ingrijpende maatregelen die niet zelden leiden tot verergering van angsten, depressie, psychose of tot suïcidaliteit. Er zijn alternatieve aanpakken beschikbaar maar die worden niet altijd toegepast.
Indicatorontwikkeling	De Argus-registratie van vrijheidsbeperkende interventies bestaat niet meer. Om toch inzicht te krijgen in landelijke ontwikkelingen in het toepassen van vrijheidsbeperkende interventies, is voor de actualisatie van de indicator gebruik gemaakt van een andere bron (Zorginzicht), met als kanttekening dat de betrouwbaarheid van de cijfers niet helemaal duidelijk is, terwijl aan de validatie van de cijfers uit de Argus-registratie veel zorg besteed is. Er wordt gewerkt aan de opzet van een nieuwe registratie voor vrijheidsbeperkende interventies.
Toelichting bij de referentiewaarde	N.v.t.
Jaar	2019
Literatuur	Het Dolhuys Manifest, 2016; IGJ, 2018; IGJ, 2019; Rijksoverheid, 2018; TNO, 2013

Experts en redactie

E.O. Noorthoorn (GGNet)

Datum publicatie

24-06-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

Het Dolhuys Manifest. Het Dolhuys Manifest. Haarlem: Dolhuys; 2016. Bron
IGJ. Dwangtoepassing en separatiepraktijk in de GGZ: toezicht 2015 en 2016. Utrecht: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd; 2018. GoogleScholar
IGJ. Toezicht terugdringen separeren en afzonderen in de GGZ 2016 - 2019. Utrecht: IGJ; 2019. Bron
Rijksoverheid. Bestuurlijk akkoord geestelijke gezondheidszorg (GGZ) 2019 t/m 2022. Den Haag: Rijksoverheid; 2018. GoogleScholar
TNO. Vrijheidsbeperking in de GGZ: veldnorm insluiting . Soesterberg: TNO; 2013. Bron

Tevredenheid zorgverleners met de kwaliteit van de geleverde zorg in de eigen instelling binnen ziekenhuizen en de GGZ

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

4-jarige trend

Tevredenheid van verpleegkundigen met de kwaliteit van de geleverde zorg in de eigen instelling

Schaal 1 t/m 5

Jaartal	Ziekenhuis	GGZ	Totaal
2013	3,46	3,66	3,51
2015	3,34	3,5	3,4
2017	3,45	3,48	3,48
2019	3,35	3,30	3,34

Bron: Panel Verpleging & Verzorging, Nivel

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er geen statistisch significante stijging/daling zichtbaar is.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Gemiddelde score op een schaal voor tevredenheid van zorgverleners in ziekenhuizen en GGZ-instellingen met de kwaliteit van geleverde zorg in de eigen instelling
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	De scores betreffen een gemiddelde van de antwoorden op 3 vragen naar de kwaliteit van zorg. Dit betreft een sub-schaal van de Maastrichtse arbeidstevredenheidsschaal voor de gezondheidszorg (MAS-GZ). De antwoorden worden gegeven op een vijfpuntsschaal, waarbij: 5=zeer tevreden, 4=tevreden, 3=neutraal, 2=ontevreden en 1=zeer ontevreden. Het gemiddelde kan variëren tussen 1 en 5.
Toelichting bij de berekening	Vragen worden ingevuld door verpleegkundigen en verzorgenden in vijf sectoren (waarvan twee hier weergegeven) (n=327 in 2019). Voor deze indicator zijn de volgende 3 vragen uit de MAS-GZ gebruikt: "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u over het algemeeen tijd hebt uw patiënten/cliënten goed te verzorgen?", "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u individuele zorgverlening aan uw patiënten/cliënten kunt geven?", "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u het gevoel hebt psychosociale begeleiding aan uw patiënten/cliënten te geven?".
Interpretatie	Een van de deelaspecten van arbeidstevredenheid is de kwaliteit van de zorg in de eigen instelling. Als zorgverleners ontevreden zijn over de kwaliteit van zorg, kan dat erop duiden dat patënten zorg van onvoldoende kwaliteit ontvangen, bijvoorbeeld dat er in het algemeen te weinig tijd beschikbaar is om goede zorg te ontvangen of dat de zorg te weinig toegespitst is op de individuele zorgbehoefte. Een hoger cijfer duidt op een betere kwaliteit in de ogen van zorgverleners.
Toelichting bij de referentiewaarde	Een score van 4 staat gelijk aan "tevreden".
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

10-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Onvoldoende kwaliteit van zorg op de eigen afdeling volgens verpleegkundigen binnen ziekenhuizen en de GGZ

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

4-jarige trend

Trend onvoldoende kwaliteit van zorg op eigen afdeling volgens verpleegkundigen in ziekenhuizen en de GGZ

	Ziekenhuis	GGZ	Totaal
2013	14,6	9,1	12,9
2015	16,1	13,8	15,5
2017	13,2	13,3	13,1
2019	15,3	18,2	16,3

Bron: Panel Verpleging & Verzorging, Nivel

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er geen statistisch significante stijging/daling zichtbaar is.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage verpleegkundigen en verzorgenden in ziekenhuizen en GGZ-instellingen dat van mening is dat de kwaliteit van zorg binnen de eigen afdeling of team regelmatig of vaak niet goed is
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	Teller: verpleegkundigen en verzorgenden in ziekenhuizen en GGZ die 'regelmatig’ of ‘vaak' antwoordden op de vraag: "Hoe vaak komt het volgens u in het algemeen binnen uw afdeling of team voor dat de kwaliteit van zorg verleend door verpleegkundigen en/of verzorgenden niet goed is?". Noemer: alle verpleegkundigen en verzorgenden die de vraag hebben beantwoord (n=328 in 2019).
Interpretatie	Het oordeel van zorgverleners is subjectief, maar is gebaseerd op ervaring die dagelijks wordt opgedaan en geeft daarmee een belangrijke indicatie voor de kwaliteit van zorg vanuit professioneel perspectief.
Toelichting bij de referentiewaarde	Er is geen beleidsnorm, veldnorm of internationale vergelijking voorhanden. De referentiewaarde is voor discussie vatbaar, maar is gebaseerd op de aanname dat het wenselijk is dat de vraag door minder dan 10% positief beantwoord zal worden. Er wordt vanuit gegaan dat een 0% score per definitie niet haalbaar is.
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

12-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Onvoldoende gekwalificeerd personeel volgens zorgverleners binnen ziekenhuizen en de GGZ

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

4-jarige trend

3-jarige trend: De trend is stijgend; dat is ongunstig

Trend onvoldoende gekwalificeerd personeel volgens verpleegkundigen in ziekenhuizen en de GGZ

Jaar	Ziekenhuis	GGZ	Totaal
2013	23,9	24,6	24,2
2015	29,5	29,5	29,7
2017	33,3	41,8	36,4
2019	40,6	43,3	42,2

Bron: Panel verpleging & Verzorging, Nivel

De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er sprake is van een statistisch significante stijging over de tijd (2013 - 2019).

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage verpleegkundigen en verzorgenden in ziekenhuizen en GGZ-instellingen dat van mening is dat er in de eigen instelling onvoldoende gekwalificeerd personeel is om goede kwaliteit van zorg te leveren.
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	Teller: verpleegkundigen en verzorgenden die 'nee' antwoordden op de vraag: "Vindt u dat er voldoende gekwalificeerd personeel is om goede kwaliteit van zorg te leveren?" Noemer: alle verpleegkundigen en verzorgenden die de vraag hebben beantwoord (n=328 in 2019).
Interpretatie	Voldoende gekwalificeerd personeel is een belangrijke voorwaarde om kwaliteit van zorg te leveren. Het oordeel van zorgverleners is subjectief, maar is gebaseerd op ervaring die dagelijks wordt opgedaan en geeft daarmee een belangrijke indicatie voor de kwaliteit van zorg vanuit professioneel perspectief.
Toelichting bij de referentiewaarde	Er is geen beleidsnorm, veldnorm of internationale vergelijking voorhanden. De referentiewaarde is voor discussie vatbaar, maar is gebaseerd op de aanname dat het wenselijk is dat de vraag door drie kwart positief beantwoord zal worden. Er wordt vanuit gegaan dat een 100% score niet haalbaar is.
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

12-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Tevredenheid zorgverleners met de kwaliteit van de geleverde zorg in de eigen instelling in de langdurige zorg

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

Trend

Trend tevredenheid zorgverleners met de kwaliteit van geleverde zorg in de eigen instelling in de langdurige zorg

Schaal van 1 t/m 5

Jaar	GZ verpleegkundigen	TZ verpleegkundigen	TZ verzorgenden	IO verpleegkundigen	Totaal
2013	3,37	4,01	3,8	3,24	3,52
2015	3,27	3,85	3,67	3,14	3,50
2017	3,31	3,80	3,70	3,02	3,52
2019	3,09	3,65	3,54	2,99	3,37

Panel Verpleging & Verzorging, Nivel

GZ = gehandicaptenzorg inclusief agogisch begeleiders; TZ = thuiszorg; IO = intramurale ouderenzorg.
De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er geen statistisch significante daling zichtbaar is.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Gemiddelde score op schaal voor tevredenheid van zorgverleners in de langdurige zorg met kwaliteit van geleverde zorg in de eigen instelling.
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	De scores betreffen een gemiddelde van de antwoorden op 3 vragen naar de kwaliteit van zorg. Dit betreft een sub-schaal van de Maastrichtse arbeidstevredenheidsschaal voor de gezondheidszorg (MAS-GZ). De antwoorden worden gegeven op een vijfpuntsschaal, waarbij: 5=zeer tevreden, 4=tevreden, 3=neutraal, 2=ontevreden en 1=zeer ontevreden. Het gemiddelde kan variëren tussen 1 en 5.
Toelichting bij de berekening	Vragen worden ingevuld door verpleegkundigen en verzorgenden in vijf sectoren (waarvan drie hier weergegeven) (n=557 in 2019). Voor deze indicator zijn de volgende 3 vragen uit de MAS-GZ gebruikt: "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u over het algemeeen tijd hebt uw patiënten/cliënten goed te verzorgen?", "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u individuele zorgverlening aan uw patiënten/cliënten kunt geven?", "Hoe tevreden bent u met: de mate waarin u het gevoel hebt psychosociale begeleiding aan uw patiënten/cliënten te geven?".
Interpretatie	Een van de deelaspecten van arbeidstevredenheid is de kwaliteit van de zorg in de eigen instelling. Als zorgverleners ontevreden zijn over de kwaliteit van zorg, kan dat erop duiden dat patënten zorg van onvoldoende kwaliteit ontvangen, bijvoorbeeld dat er in het algemeen te weinig tijd beschikbaar is om goede zorg te ontvangen of dat de zorg te weinig toegespitst is op de individuele zorgbehoefte. Een hoger cijfer duidt op een betere kwaliteit in de ogen van zorgverleners.
Toelichting bij de referentiewaarde	Een score van 4 staat gelijk aan "tevreden".
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

12-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Onvoldoende kwaliteit volgens verpleegkundigen en verzorgenden binnen eigen afdeling of team in de langdurige zorg

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

Trend

Trend onvoldoende kwaliteit van zorg op de eigen afdeling volgens verpleegkundigen en verzorgenden en verzorgenden in de langdurige zorg

Jaar	GZ verpleegkundigen	TZ verpleegkundigen	TZ verzorgenden	IO verpleegkundigen	Totaal
2013	7,8	6,0	6,2	14,0	9,2
2015	13,7	11,5	7,4	16,2	12,7
2017	14,2	8,7	9,8	22,4	13,1
2019	11,9	11,5	5,6	19,4	12,1

Bron: Panel verpleging & Verzorging, Nivel

GZ = gehandicaptenzorg (inclusief agogisch begeleiders); TZ = thuiszorg; IO = intramurale ouderenzorg.
De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er geen statistisch significante stijging/daling zichtbaar is.

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage verpleegkundigen en verzorgenden in de langdurige zorg dat van mening is dat de kwaliteit van zorg binnen de eigen afdeling of team regelmatig of vaak niet goed is
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	Teller: aantal verpleegkundigen en verzorgenden dat 'regelmatig' of 'vaak' antwoordde op de vraag: "Hoe vaak komt het volgens u in het algemeen binnen uw afdeling of team voor dat de kwaliteit van zorg verleend door verpleegkundigen en verzorgenden niet goed is?" Noemer: alle verpleegkundigen en verzorgenden die de vraag hebben beantwoord (n=561 in 2019).
Interpretatie	Een matig of slecht eigen oordeel over de kwaliteit van zorg binnen de afdeling of team van verpleegkundigen en verzorgenden, kan erop wijzen dat patiënten zorg van onvoldoende kwaliteit ontvangen. Het oordeel van zorgverleners is subjectief maar is gebaseerd op ervaring die dagelijks wordt opgedaan en geeft daarmee een belangrijke indicatie voor de kwaliteit van zorg vanuit professioneel perspectief.
Toelichting bij de referentiewaarde	Er is geen beleidsnorm, veldnorm of internationale vergelijking voorhanden. De referentiewaarde is voor discussie vatbaar, maar is gebaseerd op de aanname dat het wenselijk is dat de vraag door minder dan 10% positief beantwoord zal worden. Er wordt vanuit gegaan dat een 0% score per definitie niet haalbaar is.
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

12-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Onvoldoende gekwalificeerd personeel volgens verpleegkundigen en verzorgenden in de langdurige zorg

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

4-jarige trend

Trend onvoldoende gekwalificeerd personeel volgens verpleegkundigen en verzorgenden in de langdurige zorg

Jaar	GZ verpleegkundigen	TZ verpleegkundigen	TZ verzorgenden	IO verpleegkundigen	Totaal
2013	25,7	27,9	11,4	34,4	25,9
2015	34,0	42,1	23,4	41,5	37,1
2017	35,6	37,1	22,1	44,0	35,0
2019	39,2	49,5	26,8	46,0	42,9

Bron: Panel verpleging & Verzorging, NIVEL

GZ = gehandicaptenzorg (inclusief agogisch begeleiders); TZ = thuiszorg; IO = intramurale ouderenzorg.
De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van het panel tussen de jaren voor wat betreft leeftijd en omvang van elke beroepsgroep.
De trend voor alle beroepsgroepen samen is getoetst met multilevel analyses, daaruit blijkt dat er sprake is van een statistisch significante stijging over de tijd (2013 - 2019).

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage verpleegkundigen en verzorgenden in de langdurige zorg dat van mening is dat er in de eigen instelling onvoldoende gekwalificeerd personeel is om een goede kwaliteit van zorg te leveren.
Bron	Panel Verpleging & Verzorging, Nivel
Berekening	Teller: verpleegkundigen en verzorgenden die 'nee' antwoordden op de vraag: "Vindt u dat er voldoende gekwalificeerd personeel is om goede kwaliteit van zorg te leveren?" Noemer: alle verpleegkundigen en verzorgenden die de vraag hebben beantwoord (n=561 in 2019).
Interpretatie	Gekwalificeerd personeel is een belangrijke voorwaarde om kwaliteit van zorg te leveren. Het oordeel van zorgverleners is subjectief, maar is gebaseerd op ervaring die dagelijks wordt opgedaan en geeft daarmee een belangrijke indicatie voor de kwaliteit van zorg vanuit professioneel perspectief. De overigen (57,1% in 2019) beantwoordden de vraag met 'ja' of 'weet ik niet'.
Toelichting bij de referentiewaarde	Er is geen beleidsnorm, veldnorm of internationale vergelijking voor handen. De referentiewaarde is voor discussie vatbaar, maar is gebaseerd op de aanname dat het wenselijk is dat de vraag door een kwart van de respondenten negatief beantwoord zal worden. Er wordt vanuit gegaan dat een 0% score per defintie niet haalbaar is.
Jaar	2019
Literatuur	Verest et al., 2019

Datum publicatie

12-11-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

Verest W., de Veer A., de Groot K., Francke A. Kwaliteit en veiligheid van zorg aan cliënten. Utrecht : Nivel; 2019. Bron

Continue diepe sedatie met alleen morfine

Indicatorwaarde (2015)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2013 - 2015)

3-jarige trend: Het percentage neemt af. Dat is gunstig.

Trend gevallen van continue diepe sedatie met alleen morfine (2005 - 2015)

Jaar	Totaal	Huisartsen	Medisch specialisten	Spec. ouderengeneeskunde
2005	15	13	19	10
2010	6	1	12	3
2015	4	2	12	0

Bron: Sterfgevallenonderzoek, 2015 (ZonMw)

Kenmerken van patiënten bij wie continue diepe sedatie werd uitgevoerd (2015)

Kenmerk	Groep	Percentage
Leeftijd	0-64 jaar	16
Leeftijd	65-79 jaar	36
Leeftijd	80 jaar en ouder	48
Hoofddiagnose	Kanker	46
Hoofddiagnose	Hart- of vaatziekte	18
Hoofddiagnose	Anders	36

Bron: Sterfgevallenonderzoek, 2015 (ZonMw)

Het gaat hier om alle gevallen van diepe sedatie, zowel met alleen morfine, als met andere middelen
Per kenmerk (leeftijd en hoofddiagnose) tellen de categorieën op tot 100%

Deze cijfers zijn ook onderdeel van:
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage gevallen van continue diepe sedatie met alleen morfine
Bron	Sterfgevallenonderzoek, 2015 (ZonMw); onderdeel van de evaluatie van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding.
Berekening	Teller: aantal gevallen van continue diepe sedatie met alleen morfine. Noemer: alle gevallen van continue diepe sedatie.
Interpretatie	Om de continue diepe sedatie op een adequate en rustige wijze te laten verlopen waardoor adequate verlichting van het lijden ontstaat tot het moment van overlijden, heeft de KNMG in 2009 een richtlijn gepubliceerd. Geadviseerd wordt achtereenvolgens drie middelen toe te dienen; (1) midazolam, (2) levomepromazine en (3) propofol. Het eventueel gebruik van morfine moet alleen worden gecontinueerd/gebruikt bij pijn en/of dyspneu. Het gebruik/ophogen van enkel morfine met als doel sedatie en versnellen van overlijden wordt gezien als 'kunstfout' omdat dit vaak niet het gewenste effect geeft. Vaak leidt dit wel tot sufheid maar niet altijd tot verlies van bewustzijn. Daarnaast kan morfine bijwerkingen geven zoals delier (verwardheid) of myoclonieën (onvrijwillige samentrekkingen van spieren).
Methode	In het sterfgevallenonderzoek werd door middel van een steekproef onder behandelend artsen van overleden personen, een vragenlijst ingevuld. Het aantal sterfgevallen waarover gerapporteerd werd varieerde in de onderzoeksjaren van ruim 5.000 tot bijna 10.000; in 2015 ging het om 7.661 sterfgevallen. Aan de hand van één vraag in het onderzoek werd bepaald of sprake was van continue diepe sedatie: Werd de patiënt tot aan het overlijden continue in diepe sedatie gehouden? Tevens werd gevraagd welke middelen daarbij werden gebruikt, hoe lang de sedatie duurde, of de patiënt daarbij kunstmatig voeding of vocht kreeg toegediend, en of de arts rekening hield met bespoediging van het overlijden dan wel of bespoediging van het overlijden het doel van de palliatieve sedatie was. Om de resultaten representatief te maken voor alle sterfgevallen in Nederland, zijn bij de analyse wegingsfactoren toegekend aan de sterfgevallen waarover een vragenlijst was ingevuld.
Toelichting bij de referentiewaarde	Gebruik van alleen morfine als sedativum wordt door KNMG ontraden.
Jaar	2015 (nieuwe cijfers verwacht in 2022)
Literatuur	KNMG, 2009; Van der Heide et al., 2012; Onwuteaka-Philipsen et al., 2007; Onwuteaka-Philipsen et al., 2017

Bronnen en literatuur

Literatuur

KNMG. Palliatieve sedatie. KNMG; 2009. Bron
Van der Heide A, Brinkman-Stoppelenburg A, van Delden H, Onwuteaka-Philipsen B. Euthanasie en andere medische beslissingen rond het levenseinde. Sterfgevallenonderzoek 2010.. Den Haag: ZonMw; 2012. Bron
Onwuteaka-Philipsen B.D., Gevers J.K.M., van der Heide A., van Delden J.J.M., Pasman H.R.W., Rietjens J.A.C., et al. Evaluatie Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Den Haag: ZonMw; 2007. Bron
Onwuteaka-Philipsen B.D., Legemaate J., van der Heide A., van Delden H, Evenblij K., I. Hammoud E, et al. Derde evaluatie Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Den Haag: ZonMw; 2017. Bron

Aantal nieuwe gevallen van bacteriële meningitis waartegen gevaccineerd wordt

Indicatorwaarde

Referentiewaarde*

3-jarige trend

Trend in aantal nieuwe gevallen bacteriële meningitis

Waartegen gevaccineerd wordt

Jaartal	Pneumokok PCV10**	Meningokok ACWY***	Hib	Totaal*
1992		104	236
1993		77	190
1994		50	107
1995		39	39
1996		44	15
1997		55	9
1998		48	15
1999		68	6
2000		66	7
2001	148	137	6	291
2002	158	111	5	274
2003	145	28	11	184
2004	170	13	16	199
2005	135	3	17	155
2006	134	6	9	149
2007	138	10	9	157
2008	99	7	6	112
2009	65	4	5	74
2010	46	5	9	60
2011	48	3	3	54
2012	35	8	4	47
2013	25	2	8	35
2014	19	4	5	28
2015	14	1	6	21
2016	14	12	12	38
2017	12	8	8	28
2018	8	17	9	34
2019	6	7	7	20

Bron: Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (AMC/RIVM)

*Totaal: Hib, meningokokken serogroep (ACWY) en pneumokokken vaccin 10 serotypen (PCV10)
**PCV10: 10-valent polysaccharideconjugaatvaccin
*** Voor 1 mei 2018 werd alleen gevaccineerd tegen meningokokken serogroep C, daarna zijn de serogroepen A, W en Y toegevoegd. De grafiek laat de incidenctie van serogroepen A, C, W en Y zien over de gehele meetperiode (1992 - 2019).

Jaartal invoering vaccin:

Hib: 1993
Meningokokken serogroep C: 2002
PCV10: 2006
Meningokokken serogroepen A, C, W en Y: 2018

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid Onderwerp: ziekten in het Rijksvaccinatieprogramma Onderwerp: vaccinaties

	Toelichting
Volledige naam indicator	Incidentie van bacteriële meningitis waartegen gevaccineerd wordt
Bron	Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis; AMC/RIVM
Berekening	Aantal nieuwe gevallen van bacteriële meningitis waartegen gevaccineerd wordt in een jaar.
Interpretatie	Bacteriële meningitis is een ernstige infectie van de membranen die de hersenen en het ruggenmerg omgeven, met een hoge mortaliteit en morbiditeit, ook als goede behandeling met antibiotica plaatsvindt. Bacteriële meningitis kan door verschillende soorten bacteriën worden veroorzaakt. In het Rijksvaccinatieprogramma zijn vaccins tegen Haemophilus influenza type b (Hib), pneumokokken (vanaf 2007 tien serotypen; PVC10) en meningokokken (vanaf 2002 één serogroep (C) en op 1 mei 2018 uitgebreid naar vier serogroepen (ACWY)) opgenomen. Deze vaccins trachten het ontstaan van onder andere bacteriële meningitis te voorkomen. Deze indicator geeft inzicht in de effectiviteit van preventie van bacteriële meningitis door middel van vaccinaties. Deze indicator laat niet zien wat het effect is op het vóórkomen van andere infectieziekten waartegen het Hib-, meningokokken A, C, W en Y- en pneumokokken-vaccin beschermen, zoals sepsis en longontsteking. Per 1 mei 2018 is het meningokokken serogroep C - vaccin aangevuld met de serogroepen A, W en Y, in het Rijksvaccinatieprogramma. Doordat de indicator nu ook deze toegevoegde serogroepen bevat, valt de indicatorwaarde in 2018 hoger uit. Over een langere periode (vanaf 2013) is de indicatorwaarde vrij stabiel.
Toelichting bij de referentiewaarde	N.v.t.
Jaar	2019
Literatuur	Jaarrapporten van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis

Mensen die afzien van zorg vanwege de kosten

Indicatorwaarde (2020)

Geen referentiewaarde

3-jarige trend (2018 - 2020)

Afzien van zorg vanwege kosten

[container]

Bron: OECD

Afzien van zorg vanwege kosten

Jaar	Artsenbezoek	Onderzoek/(na)behandeling	Medicatie	Afzien van alle vormen van zorg	Afzien van enige vorm van zorg
2016	8	8	8	2	16
2017	7	6	3	1	11
2018	5	5	3	1	8
2019	5	5	5	1	9
2020	4	3	1	1	7

Bron: Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel

Deze cijfers zijn ook onderdeel van
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage van de volwassen bevolking dat in de voorgaande 12 maanden wel eens afzag van zorg vanwege de kosten.
Bron	Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel; OECD Health Statistics
Berekening	Teller: aantal personen dat aangeeft in de voorgaande 12 maanden een medisch probleem te hebben maar heeft afgezien van (a) artsenbezoek, (b) een aanbevolen medisch onderzoek of (na)behandeling en/of (c) afhalen of gebruik van medicijnen vanwege de kosten. Noemer: alle respondenten van 18 jaar en ouder (n=701, in 2020).
Toelichting bij de berekening	Nationaal: De groep respondenten was naar leeftijd en geslacht niet geheel representatief voor de samenstelling van de bevolking in Nederland. Er is daarom een weging toegepast om hiervoor te corrigeren. Internationaal: Het internationale cijfer wordt ongewogen weergegeven, daarom wijkt deze iets af van de Nederlandse trend.
Interpretatie	Dit kerncijfer betreft het percentage van de bevolking van 18 jaar en ouder dat in de voorgaande 12 maanden wel eens heeft afgezien van één of meer vormen van zorg, vanwege de kosten. Dit geeft een indruk van de mate waarin kosten als een belemmering wordt gezien om naar een arts te gaan voor een klacht, aanbevolen onderzoek of behandeling of als belemmering voor het afhalen of gebruik van medicijnen.
Jaar	2020

Huisarts betrekt patiënt bij beslissingen

Indicatorwaarde (2020)

Referentiewaarde (2016)

5-jarige trend (2016 - 2020)

Personen die aangeven dat de huisarts hen betrekt bij beslissingen (laatst beschikbare jaar)

Land	Jaar	Percentage
Israël (2018)	2018	92,4
NEDERLAND (2017)	2017	91,9
Portugal (2015)	2015	90,9
Verenigd Koninkrijk (2016)	2016	88,9
Nieuw-Zeeland (2016)	2016	87,9
Australië (2016)	2016	87,8
Duitsland (2016)	2016	87,2
Zwitserland (2016)	2016	86,9
Verenigde Staten (2016)	2016	85,2
Canada (2016)	2016	84,8
Zuid-Korea (2018)	2018	82,4
Estland (2016)	2016	80,9
Hongarije (2019)	2019	80,1
Zweden (2016)	2016	79,5
Noorwegen (2016)	2016	78,8
Spanje (2016)	2016	78,0
Polen (2016)	2016	61,5

Bron: OECD Health Statistics

Door een verschil in de noemer bij de internationale berekening, wijkt het internationale cijfer iets af van het trendcijfer. Daarnaast wordt het internationale cijfer niet gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.

Trend patiënten die aangeven dat de huisarts hen meestal/altijd betrekt bij het nemen van beslissingen

Jaar	Percentage
2016	88
2017	92
2018	92
2019	92
2020	93

Bron: Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel

Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. De lineaire regressie laat een significante stijging zien, er is sprake van een stijgende lineaire trend.

*Deze cijfers zijn ook onderdeel van*
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage personen dat aangeeft dat de huisarts hem of haar meestal of altijd betrekt bij beslissingen over de zorg en behandeling.
Bron	Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel; OECD
Berekening	Teller: aantal respondenten dat aangeeft dat de huisarts hen meestal of altijd betrekt bij het maken van beslissingen. Noemer trend: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n=701 (2020)) Noemer internationaal: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n=630 (2017)).
Toelichting bij de berekening	De cijfers in de trendfiguur zijn tot stand gekomen na weging van de resultaten, waardoor deze wat betreft leeftijd en geslacht representatief zijn voor de algemene bevolking. De internationale cijfers worden ongecorrigeerd weergegeven. Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.
Interpretatie	Het betrekken van de patiënt bij beslissingen maakt deel uit van een patiëntgerichte zorg en is daarmee een indicator voor de kwaliteit van zorg.
Toelichting indicator- en referentiewaarde	De indicatorwaarde is gemeten in 2020. De referentiewaarde is het laatst beschikbare jaar zoals gepubliceerd in Health at a Glance (OECD) en is de mediaan van 17 OECD landen (gemiddelde van VS).
Jaar	2020

Huisarts besteedt voldoende tijd aan patiënt

Indicatorwaarde (2020)

Referentiewaarde

5-jarige trend (2016 - 2020)

Personen die aangeven dat de huisarts voldoende tijd aan hen besteed (laatst beschikbare jaar)

Land	Jaartal	Percentage
Israël (2018)	2018	96,1
Nederland (2017)	2017	93,3
Australië (2016)	2016	91,6
Portugal (2015)	2015	89,7
Nieuw-Zeeland (2016)	2016	87,9
Hongarije (2019)	2019	87,5
Estland (2016)	2016	87,4
Zwitserland (2016)	2016	87,4
Duitsland (2016)	2016	85,8
Verenigd Koninkrijk (2018)	2018	84,9
Frankrijk (2016)	2016	83,7
Verenigde Staten (2016)	2016	81,5
Zuid-Korea (2018)	2018	80,8
Canada (2016)	2016	79,9
Noorwegen (2016)	2016	78,8
Zweden (2016)	2016	73,7
Polen (2016)	2016	70,0
Japan (2017)	2017	42,1

Bron: OECD

Door een verschil in de noemer bij de internationale berekening, wijkt het internationale cijfer iets af van het trendcijfer. Daarnaast wordt het internationale cijfer niet gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.

Trend patiënten die aangeven dat eigen huisarts voldoende tijd aan hen besteedt

Jaar	Percentage
2016	94
2017	93
2018	94
2019	93
2020	92

Bron: Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel

Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Hierbij is geen significante stijging of daling te zien.

*Deze cijfers zijn ook onderdeel van*
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage personen dat aangeeft dat de huisarts meestal of altijd voldoende tijd voor hen neemt.
Bron	Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel; OECD
Berekening	Teller: aantal respondenten met aangeeft dat de huisarts meestal of altijd voldoende tijd voor hen neemt. Noemer trend: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n= (701)). Noemer internationaal: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n=630 (2017)).
Toelichting bij de berekening:	De cijfers in de trendfiguur zijn tot stand gekomen na weging van de resultaten, waardoor deze wat betreft leeftijd en geslacht representatief zijn voor de algemene bevolking. De internationale cijfers worden ongecorrigeerd weergegeven. Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.
Interpretatie	Het besteden van voldoende tijd maakt deel uit van een patiëntgerichte zorg en is daarmee een indicator voor de kwaliteit van zorg.
Toelichting indicator- en referentiewaarde	De indicatorwaarde is gemeten in 2020. De referentiewaarde is het laatst beschikbare jaar zoals gepubliceerd in Health at a Glance (OECD) en is de mediaan van 18 OECD landen (gemiddelde van VK en Duitsland).
Jaar	2020

Huisarts geeft de gelegenheid om vragen te stellen

Indicatorwaarde (2020)

Referentiewaarde (2016)

5-jarige trend (2016 - 2020)

Personen die aangeven dat de huisarts voldoende gelegenheid geeft om vragen te stellen (laatst beschikbare jaar)

Land	Jaar	Percentage
NEDERLAND (2018)	2017	94,8
Zwitserland (2010)	2010	94,7
Tsjechië (2010)	2010	93,9
Duitsland (2010)	2010	93,7
Israël (2016)	2016	93
Verenigd Koninkrijk (2010)	2010	92,4
Nieuw-Zeeland (2010)	2010	92,3
Portugal (2015)	2015	91,6
Australië (2010)	2010	88,9
Canada (2010)	2010	88
Verenigde Staten (2010)	2010	87,8
Estland (2016)	2016	83,2
Noorwegen (2010)	2010	83,1
Frankrijk (2010)	2010	82,7
Zweden (2016)	2016	81,3
Polen (2016)	2016	67,9

Bron: OECD

Door een verschil in de noemer bij de internationale berekening, wijkt het internationale cijfer iets af van het trendcijfer. Daarnaast wordt het internationale cijfer niet gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.

Trend patiënten die aangeven dat de huisarts hen meestal/altijd de gelegenheid geeft om vragen te stellen

Jaar	Percentage
2016	95
2017	95
2018	96
2019	96
2020	93

Bron: Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel

Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Hierbij is geen significante stijging of daling te zien.

*Deze cijfers zijn ook onderdeel van*
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

	Toelichting
Volledige naam indicator	Percentage personen dat aangeeft dat de huisarts hem of haar meestal/altijd de gelegenheid geeft om vragen te stellen.
Bron	Consumentenpanel Gezondheidszorg, Nivel; OECD
Berekening	Teller: aantal respondenten dat aangeeft dat de huisarts hen meestal of altijd de gelegenheid geeft om vragen te stellen. Noemer trend: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n=701 (2020)) Noemer internationaal: aantal respondenten van 18 jaar en ouder met een vaste huisarts óf een vaste huisartsenpraktijk (n=630 (2017)).
Toelichting bij de berekening	De cijfers in de trendfiguur zijn tot stand gekomen na weging van de resultaten, waardoor deze wat betreft leeftijd en geslacht representatief zijn voor de algemene bevolking. De internationale cijfers worden ongecorrigeerd weergegeven. Om een verandering in de periode 2016 - 2020 vast te stellen is een regressieanalyse uitgevoerd, waarbij is gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht.
Interpretatie	Ruimte bieden voor vragen maakt deel uit van patiëntgerichte zorg en is daarmee een indicator voor de kwaliteit van zorg.
Toelichting indicator- en referentiewaarde	De indicatorwaarde is gemeten in 2020. De referentiewaarde is het laatst beschikbare jaar zoals gepubliceerd door de OECD en is de mediaan van 16 OECD landen (gemiddelde van Australië en Portugal).
Jaar	2020

Prestatie-indicatoren gezondheidszorg→Systeemdoelen

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

3-jarige trend

Trend vrouwen dat de zwangerschapsbegeleiding startte in de eerste lijn vóór de 10e week van de zwangerschap

Indicatorwaarde

Referentiewaarde

2-jarige trend

Vrouwen die roken tijdens de zwangerschap 2010 en 2015

Vrouwen die roken tijdens de zwangerschap 2016 en 2018

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde

Referentiewaarde*

3-jarige trend

Trend ongeplande keizersneden bij vrouwen in de 'NTSV-groep'

Indicatorwaarde

Referentiewaarde*

3-jarige trend

Trend te vroeg geboren baby's in ziekenhuis zonder NICU

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Foetale sterfte 2004 - 2015

Trend foetale sterfte

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde

Referentiewaarde (niet beschikbaar)

3-jarige trend

Neonatale sterfte 2004-2015

Trend neonatale sterfte

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde (2018)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2015 - 2018)

Percentage vrouwen die direct na de geboorte volledige borstvoeding geven 2015

Trend vrouwen die direct na de geboorte volledige borstvoeding geven 2001 - 2018

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

Trend deelname neonatale gehoorscreening 2011 - 2019

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde

Trend (2019 - 2021)

Vaccinatiegraad 1-jarigen voor DKT internationaal 2018

Trend vaccinatiegraad voor D(K)TP 2006 - 2021

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde

Trend (2019 - 2021)

Vaccinatiegraad 1-jarigen voor mazelen 2018

Trend vaccinatiegraad voor BMR 2006 - 2021

Datum publicatie

Bronnen en literatuur

Literatuur

Indicatorwaarde (2019)

Referentiewaarde

3-jarige trend (2017 - 2019)

30-dagen sterfte na ziekenhuisopname voor een ischemische beroerte, internationale vergelijking 2017

Trend 30-dagen sterfte na opname voor een ischemische beroerte 2000 - 2019

Indicatorwaarde (2021)

Referentiewaarde*

Trend (2019 - 2021)

Trend vaccinatiegraad voor HPV, volledig afgesloten 2012 - 2021

Datum publicatie