Prestatie-indicatoren gezondheidszorg→Zorgbehoeften

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Relatieve 5-jaarsoverleving bij borstkanker

Bron

CONCORD-3 (prestatie-indicator en internationale vergelijking); Nederlandse Kanker Registratie (NKR) (Nederlandse trend)

Berekening

Teller: percentage patiënten met borstkanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is.
Noemer: percentage personen uit een vergelijkbare groep qua leeftijd in de algemene bevolking dat na 5 jaar nog in leven is.

Interpretatie

5-jaarsoverleving is de uitkomst van enerzijds vroege opsporing en anderzijds effectieve behandeling en is daarmee een indicator voor de effectiviteit van de kankerzorg.

Toelichting bij de referentiewaarde

Jaar

2014

Volledige naam indicator

Relatieve 5-jaarsoverleving bij endeldarmkanker

Bronnen

Nederlandse Kanker Registratie (NKR); CONCORD-3

Berekening

Teller: percentage patiënten met endeldarmkanker dat 5 jaar na de diagnose nog in leven is.
Noemer: percentage personen uit een vergelijkbare groep qua leeftijd en geslacht in de algemene bevolking dat na 5 jaar nog in leven is.

Interpretatie

5-jaarsoverleving is de uitkomst van enerzijds vroege opsporing en anderzijds effectieve behandeling en is daarmee een indicator voor de effectiviteit van de kankerzorg.

Toelichting bij de referentiewaarde

Mediaan getoonde OECD-landen (Oostenrijk)

Jaar

2014

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid
• Onderwerp: diabetes mellitus

Volledige naam indicator

Aantal ziekenhuisopnamen met als hoofddiagnose diabetes mellitus

Bron

Ziekenhuisgegevens: tot en met 2012: LMR; vanaf 2014: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ); 

Bevolkingsgegevens: Basisregistratie personen (BRP); 

Internationaal: OECD Health Statistics; 

Berekening

Teller: aantal personen dat in een jaar opgenomen is geweest met hoofddiagnose diabetes mellitus
Noemer: bevolking van 15 jaar en ouder 

Toelichting bij de berekening

Exclusie van dagopnamen, opnamen met een diagnose diabetes verband houdend met ondervoeding, opnamen bij vrouwen met een diagnose in verband met zwangerschap, bevalling of kraambed, opnamen waarbij de patiënt overleed tijdens de opname en opnamen vanuit een ander ziekenhuis.

Interpretatie

Wanneer mensen met diabetes goede zorg krijgen en in staat worden gesteld goed voor zichzelf te zorgen (zelfmanagement), kan dat een positief effect hebben op meerdere risicofactoren, zoals bloedglucosewaarde, bloeddruk, cholesterolgehalte en roken. Dit kan complicaties en ziekenhuisopnamen voorkomen. Goede en tijdige zorg, gecombineerd met ondersteuning en zelfmanagement-educatie zijn daarom van groot belang. Dit wordt met name  geleverd in de eerste lijn, en zo nodig op een polikliniek. Daarnaast kan een gezonde leefstijl het ontstaan van diabetes voorkómen, en daarmee ook het ontstaan van complicaties en ziekenhuisopnamen.

Toelichting bij de referentiewaarde

Mediaan getoonde OECD-landen (Estland & Finland)

Jaar

Nederlands cijfer: 2016

Internationale vergelijking: 2017 (of laatst beschikbare jaar) 

In 2013 was de gegevensbron (LBZ) onvolledig, daarom worden er van dat jaar geen gegevens getoond. In 2014 was van ongeveer 2,3% van alle opnamen geen diagnose geregistreerd. De schatting van het aantal opnamen vanwege diabetes mellitus is daarom mogelijk iets te laag. Na 2014 was de onvolledigheid zeer klein. In de periode voor 2013 is gecorrigeerd voor deze onvolledigheid.

Volledige naam indicator

Percentage personen dat problemen heeft ervaren met afstemming tussen de eerste en de tweede lijn

Bron

International Health Policy Survey, 2016; IQ healthcare, 2017

Berekening

Teller: aantal geënqueteerden (volwassen burgers in 11 landen) dat in de voorgaande twee jaar een specialist had bezocht en positief antwoordde op minimaal één van de volgende vragen: "Hebt u de afgelopen 2 jaar meegemaakt toen u een medisch specialist zag …

• dat de specialist niet over de medische basisinformatie beschikte van uw huisarts?
• uw huisarts niet geïnformeerd leek en niet op de hoogte was van de zorg die u van de specialist had ontvangen?

Noemer: alle geënqueteerden die aangaven in de voorgaande twee jaar een specialist bezocht te hebben (n=587 in 2016)

Interpretatie

Voor een optimale medisch-specialistische behandeling is het van belang dat zowel de huisarts als de medisch specialist over de juiste informatie over de patiënt beschikken. Dat komt effectiviteit, veiligheid en vraaggerichtheid ten goede.

Toelichting bij de referentiewaarde

Mediaan 11 landen (Zwitserland)

Jaar

2016

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Percentage patiënten dat tijdens een opname in een ziekenhuis potentieel vermijdbare schade opliep.

Bron

Monitor Zorggerelateerde Schade, NIVEL/EMGO

Berekening

Teller: aantal patiënten dat tijdens een opname in een ziekenhuis potentieel vermijdbare schade opliep. Noemer: aantal personen ontslagen uit het ziekenhuis (levend of dood).

Interpretatie

Hoe minder vermijdbare schade hoe beter. Een positieve patiëntveiligheidscultuur draagt bij aan verlaging van de kans op het optreden van vermijdbare schade. Daarbij is  er onder meer aandacht  voor implementatie van kwaliteits- en veiligheidsprogramma's, opleiding van professionals, stroomlijning van zorgprocessen en goede communicatie en samenwerking.

Zorggerelateerde schade is een onbedoelde uitkomst die is ontstaan door het (niet) handelen van een zorgverlener en/of door het zorgsysteem met schade voor de patiënt zodanig ernstig dat er sprake is van tijdelijke of permanente beperking dan wel overlijden van de patiënt. 

Vermijdbare schade is een onbedoelde uitkomst die is ontstaan door het onvoldoende handelen volgens de professionele standaard en/of door tekortkomingen van het zorgsysteem met schade voor de patiënt zodanig ernstig dat er sprake is van tijdelijke of permanente beperking dan wel overlijden van de patiënt.

Potentieel vermijdbare schade is zorggerelateerde schade die meer dan waarschijnlijk vermijdbaar was.

Toelichting bij de referentiewaarde

-

Jaar

2012

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Aantal personen in behandeling van de geestelijke gezondheidszorg dat zich heeft gesuïcideerd in een kalenderjaar

Bron

Meldingssysteem voor suïcides en suïcidepogingen met ernstig letsel van de IGJ

Berekening

Het aantal personen in behandeling van een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dat zich in één kalenderjaar heeft gesuïcideerd. De indicator heeft betrekking op zowel personen die zijn opgenomen als personen die ambulant worden behandeld. 

Interpretatie

Het aantal suïcides van mensen die in behandeling zijn van de GGZ zegt iets over de implementatie en doeltreffendheid van suïcidepreventie binnen de GGZ. Als dit kengetal in de loop van de tijd stijgt, kan dat betekenen dat de doeltreffendheid van de preventie te wensen overlaat. Zorgverleners in de GGZ worden ondersteund met de generieke module diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag uit 2018, de multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag uit 2012 en het kwaliteitsdocument ketenzorg bij suïcidaliteit uit 2010.

Beperking indicator

Als gevolg van verschillende manieren van het verzamelen van de gegevens en de wijzigingen in het zorgstelsel, wisselt het aantal instellingen waarbij gegevens zijn uitgevraagd van jaar tot jaar (zie de voetnoten bij de cijfers). Daarom kunnen op basis van deze indicator niet al te harde conclusies over trends in de tijd worden getrokken.

Jaar

2018

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Percentage verpleegkundigen en verzorgenden in ziekenhuizen en GGZ-instellingen dat van mening is dat de kwaliteit van zorg binnen de eigen afdeling of team regelmatig of vaak niet goed is

Bron

NIVEL, Panel Verpleging & Verzorging

Berekening

Teller: verpleegkundigen en verzorgenden in ziekenhuizen en GGZ die 'regelmatig’ of ‘vaak' antwoordden op de vraag: "Hoe vaak komt het volgens u in het algemeen binnen uw afdeling of team voor dat de kwaliteit van zorg verleend door verpleegkundigen en/of verzorgenden niet goed is?". Noemer: alle verpleegkundigen en verzorgenden die de vraag hebben beantwoord (n=355 in 2017).

Interpretatie

Het oordeel van zorgverleners is subjectief, maar is gebaseerd op ervaring die dagelijks wordt opgedaan en geeft daarmee een belangrijke indicatie voor de kwaliteit van zorg vanuit professioneel perspectief. 

Toelichting bij de referentiewaarde

Er is geen beleidsnorm, veldnorm of internationale vergelijking voorhanden. De referentiewaarde is voor discussie vatbaar, maar is gebaseerd op de aanname dat het wenselijk is dat de vraag door minder dan 10% positief beantwoord zal worden. Er wordt vanuit gegaan dat een 0% score per definitie niet haalbaar is.

Jaar

2017

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Bron

Zorginstituut Nederland (2017 - 2018) en GGNet (2014)

Berekening

Som van het aantal uren separatie per GGZ-instelling (teller van de indicator 'Separatieduur per opnameduur')

De indicator is berekend op basis van gegevens van alle grote GGZ-instellingen. Met uitzondering van afdelingen of instellingen voor forensische zorg, instellingen voor specifieke patiëntengroepen (bv kinder/jeugd) en afdelingen psychiatrie in ziekenhuizen (PAAZ). Voor de berekening van de indicatorwaarde in 2018 konden de gegevens van 2 van de 28 algemene GGZ-instellingen niet meegenomen worden. Voor het berekenen van een landelijke trend konden de gegevens van 6 instellingen niet meegenomen worden, omdat: (1) er geen gegevens van alle jaren beschikbaar waren, (2) er extreme verschillen waren tussen jaren, of (3) de separatieduur voor de betreffende instelling als onjuist werd aangemerkt. Voor de berekening van het percentage instellingen met een stijgende, gelijkblijvende of dalende trend, werden alle instellingen met twee of drie metingen meegenomen; dat waren er 25.

Interpretatie

Toelichting bij de referentiewaarde

Jaar

2018

Het Dolhuys Manifest, 2016; IGJ, 2018; IGJ, 2019; Rijksoverheid, 2018; TNO, 2013

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Bron

NIVEL Consumentenpanel. OECD

Berekening

Teller: aantal personen met een vaste huisarts dat aangeeft dat de huisarts hen meestal of altijd betrekt bij beslissingen over de zorg en behandeling. Noemer: alle respondenten van het NIVEL consumententenpanel bejegening (n=621)

Interpretatie

Referentiewaarde

85,4%

Jaar

2018

Holst et al., 2019

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid
• Onderwerp: antimicrobiële resistentie 

Volledige naam indicator

Antibioticavoorschriften buiten het ziekenhuis 

Bronnen

ESAC-NET; Nethmap 2019

Berekening

Teller: Som DDD van alle antibioticavoorschriften in de eerste lijn voor systemisch gebruik (= voor het hele lichaam, ATC-code J01)
Noemer: Populatie van de gebruikte database

Interpretatie

De Defined Daily Dose (DDD) is de gemiddelde onderhoudsdosis van een geneesmiddel voor de hoofdindicatie bij volwassenen, vastgesteld door de WHO. 

Lager is beter: hoe meer antibiotica er wordt voorgeschreven, des te groter de kans op resistente stammen. Antibiotica moeten alleen worden voorgeschreven als er een kans is op een (ernstige) bacteriële infectie.

In 2019 is de database die de ECDC gebruikt (ESAC-Net) geactualiseerd met een nieuwe 2019 versie van de ATC/DDD index. Dit heeft geleid tot veranderingen in gerapporteerde consumptie die ook met terugwerkende kracht zijn doorgevoerd in eerder gepubliceerde cijfers in de ESAC-Net database.

SWAB levert de Nederlandse cijfers aan ESAC-NET en SWAB publiceert deze zelf in Nethmap, deze cijfers zijn (nog) niet volgens de aangepaste ATC/DDD index. De Nederlandse trend laat zowel de trend van de ESAC-NET als die van Nethmap zien. 

Toelichting bij de referentiewaarde

Mediaan 23 OECD-landen: Litouwen 

Jaar

2018

Volledige naam indicator

Percentage wachttijden voor behandeling langer dan de Treeknorm

Bron

Wachttijdenonderzoek, Mediquest

Berekening

Teller: aantal wachttijden voor behandeling/operatie van een aandoening (totaal van alle instellingen medisch specialistische zorg) langer dan de Treeknorm in de periode januari t/m juli 2018.
Noemer: totaal aantal wachttijden voor behandeling/operatie van een aandoening in de periode januari t/m juli 2018.
N=15.683

Interpretatie

Alle instellingen voor medisch specialistische zorg zijn per 1 januari 2008 verplicht om maandelijks de wachttijden voor electieve medisch specialistische zorg op hun website te publiceren. Dit volgt uit de ‘Regeling verplichte publicatie wachttijden somatische zorg’ (2008) van de NZa en de aangepaste 'Regeling Wachttijden en wachttijdbemiddeling medisch specialistische zorg' van de NZa, 2018. Zorgaanbieders en zorgverzekeraars hebben afspraken gemaakt over maximaal aanvaardbare wachttijden in de zorg. Deze wachttijden worden Treeknormen genoemd.  De Treeknorm voor behandeling is 7 weken.

Toelichting bij de referentiewaarde

Percentage wachttijden voor behandeling boven de Treeknorm.

Jaar

Januari t/m juli 2018

Volledige naam indicator

Percentage mensen dat 2 jaar of langer wacht op een donornier

Bron

Nederlandse Transplantatie Stichting, 2018; Eurotransplant

Berekening

Teller: aantal mensen dat, op 31 december 2018, 2 jaar of langer wacht op een donornier.
Noemer: aantal mensen dat op 31 december 2018 op de wachtlijst staat voor een donornier.

Interpretatie

Voor patiënten die wachten op een donororgaan kan lang wachten zeer ernstige gevolgen hebben, waaronder overlijden. Het beschikbaar komen van donororganen is afhankelijk van de stand van de medische wetenschap, de beschikbare ziekenhuiscapaciteit, omvang van de sterfte in de algemene bevolking, het herkennen door artsen en verpleegkundigen van potentiële donoren, de organisatie van de donatie, bereidheid van mensen om postmortaal organen af te staan, publieksvoorlichting en wetgeving. De situatie voor patiënt die wachten op een donornier is in vergelijking met patiënten die wachten op een andere orgaan uniek omdat de beschikbaarheid van een nier ook afhangt van de bereidheid van potentiële donoren om een geschikt orgaan tijdens het leven ter beschikking te stellen.

Toelichting bij de referentiewaarde

De mediaan van de landen die deelnemen aan Eurotransplant (Kroatië).

Jaar

2018

• Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid

Volledige naam indicator

Bron

Berekening

Teller: alle respondenten in de EU-SILC enquête van 16 jaar en ouder die aangaven in de afgelopen 12 maanden te hebben afgezien van dringende tandheelkundige zorg omdat dit teveel geld kostte.
Noemer: alle respondenten van 16 jaar en ouder. 

Interpretatie

Toelichting bij de referentiewaarde

Jaar