Deelname prenataal bloedonderzoek zwangeren PSIE
Trend in deelname PSIE, 2006-2015
| PSIE | |
|---|---|
| 2006 | 100 |
| 2007 | 100 |
| 2008 | 100 |
| 2009 | 100 |
| 2010 | 100 |
| 2011 | 100 |
| 2012 | 99,8 |
| 2013 | 99,3 |
| 2014 | 99,2 |
| 2015 | 100 |
Bron: TNO, 2017
Het deelnamepercentage is een schatting en kan daardoor >100% zijn.
Bijna alle zwangere vrouwen nemen deel aan bloedonderzoek
In 2015 nam 100% van de zwangere vrouwen deel aan de Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE). De deelname aan PSIE is sinds 2006 stabiel gebleven. PSIE is een landelijk bevolkingsonderzoek waarbij een zwangere vrouw in het eerste verloskundig consult bloedonderzoek aangeboden krijgt (bij voorkeur vóór week 13 van de zwangerschap). Het bloed wordt gescreend op hepatitis B (hepB), syfilis (lues), hiv en de volgende bloedgroepantistoffen: Rhesus (D)-antigeen (RhD), Rhesus (c)-antigeen (Rhc) en irregulaire erytrocyten antistoffen (IEA). Het bevolkingsonderzoek PSIE heeft als doel hepatitis B- en hiv-dragerschap, congenitale syfilis en hemolytische ziekten van de foetus en/of de pasgeborene te voorkomen (TNO, 2017).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE) Procesmonitor 2015. TNO; 2017. Bron
Resultaten prenataal bloedonderzoek zwangeren PSIE
Prevalenties uit de monitoring PSIE, 2015
| Aantal getest | Aantal opgespoord | Percentage opgespoord | |
|---|---|---|---|
| Hepatitis B | 176.238 | 506 | 0,29 |
| Actieve syfilis (verdenking) | 176.219 | 98 | 0,06 |
| hiv | 176.103 | 105 | 0,06 |
| RhD-negatief | 176.094 | 25725 | 14,6 |
| Rhc-negatief | 176.101 | 35734 | 20,3 |
| Klinisch relevante IEA n.a.v. 1e bloedonderzoek | 176.146 | 248-580 | 0,14-0,33 |
Bron: TNO, 2017
RhD = Rhesus (D)-antigeen
Rhc = Rhesus (c)-antigeen
IEA = irregulaire erytrocyten antistoffen
In 2015 had ongeveer 0,06% van zwangere vrouwen hiv
In 2015 bleek uit de Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE) dat de prevalentie van syfilis en hiv onder zwangere vrouwen allebei 0,06% was. De bevallingen van zwangere vrouwen die in 2015 zijn gescreend, vonden plaats van ongeveer juli 2015 tot juli 2016. In deze periode zijn geen kinderen met congenitale syfilis en/of hiv geboren (TNO, 2017).
Ongeveer 0,29% van zwangere vrouwen heeft hepatitis B
De prevalentie van hepatitis B bij zwangere vrouwen was 0,29% in 2015. Bijna alle kinderen van hepatitis B-positieve zwangere vrouwen zijn in 2015 geïmmuniseerd met hepatitis B-immunoglobuline (HBIg) ter voorkoming van transmissie van moeder naar kind (99,8%) (TNO, 2017).
Bijna 26 duizend zwangere vrouwen Rhesus D-negatief in 2015
In 2015 waren bijna 26 duizend zwangere vrouwen Rhesus D-negatief en bijna 36 duizend zwangere vrouwen Rhesus c-negatief (TNO, 2017). Tijdige toediening van anti-Rhesus D-antistoffen bij Rhesus D-negatieve zwangere vrouwen met een RhD-positief kind is belangrijk om te voorkomen dat deze vrouwen antistoffen maken tegen het bloed van hun kind. Sommige antistoffen kunnen het bloed van het kind afbreken en bloedarmoede veroorzaken. Voor zwangere vrouwen met bloedgroep Rhesus c-negatief is geen injectie met anti-Rhesus c-antistoffen beschikbaar. Deze vrouwen krijgen extra controles door de verloskundige of gynaecoloog.
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE) Procesmonitor 2015. TNO; 2017. Bron
Deelname prenatale screening down-, edwards- en patausyndroom
Trend in deelname combinatietest, 2012-2015
| Downscreening | |
|---|---|
| 2012 | 24,0 |
| 2013 | 26,0 |
| 2014 | 33,2 |
| 2015 | 33,7 |
Bron: Liefers et al., 2017
1 op de 3 neemt deel aan screening op down-, edwards- en patausyndroom
In 2015 nam 33,7% van de zwangere vrouwen deel aan de prenatale screening op down-, edwards- en patausyndroom. De deelname is vanaf 2011 licht gestegen. Voor de screening wordt gebruikgemaakt van de combinatietest. De combinatietest is een prenatale screening op downsyndroom, edwardssyndroom en patausyndroom tussen 9 en 14 weken zwangerschap en bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vrouw en een nekplooimeting met een echo bij het kind. Deze test berekent hoe groot de kans is dat de vrouw zwanger is van een kind met downsyndroom, edwardssyndroom of patausyndroom (Liefers et al., 2017).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Monitor 2015 Screeningsprogramma downsyndroom en Structureel Echoscopisch Onderzoek. Nijmegen: Scientific Center for Quality of Healthcare (IQ healthcare); 2017. Bron
Resultaten prenatale screening down-, edwards- en patausyndroom
Verhoogde kansuitslagen van combinatietest voor down-, edwards- en patausyndroom, 2015
| Percentage | Aantal | |
|---|---|---|
| Downsyndroom | 5,3 | 3.084 |
| Edwardssyndroom | 1,5 | 837 |
| Patausyndroom | 1,1 | 649 |
| Totaal verhoogde kans | 5,8 | 3.347 |
Bron: Liefers et al., 2017
- Een verhoogde kansuitslag is een kans ≥1:200
- De percentages en aantallen zijn berekend op foetusniveau, inclusief meerlingzwangerschappen
Bij ruim 5% verhoogde kans op downsyndroom
In totaal was er in 2015 bij ruim 5% van de combinatietesten een verhoogde kansuitslag voor downsyndroom (trisomie 21). Voor edwardssyndroom (trisomie 18) was dit ongeveer 2% en voor patausyndroom (trisomie 13) ongeveer 1%. Bij ongeveer 6% (3.347) van de combinatietesten was er een verhoogde kansuitslag op ten minste één van deze drie afwijkingen. Een verhoogde kansuitslag is een kans ≥1:200 (Liefers et al., 2017). De combinatietest is een prenatale screening op downsyndroom, edwardssyndroom en patausyndroom tussen 9 en 14 weken zwangerschap en bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vrouw en een nekplooimeting met een echo bij het kind.
NIPT mogelijk sinds 1 april 2014
Vanaf april 2014 vindt een studie plaats met de niet-invasieve prenatale test (NIPT) bij zwangeren met een verhoogde kans op een kind met down-, edwards- of patausyndroom. Deze studie heet de TRIDENT-1 studie. Vrouwen die een verhoogde kans hebben op een kind met één van deze aandoeningen blijkend uit de combinatietest of uit een medische indicatie, kunnen als alternatief voor invasieve prenatale diagnostiek (vlokkentest of vruchtwaterpunctie) kiezen voor de NIPT. Als de uitslag van de NIPT afwijkend is, kunnen zij alsnog kiezen voor een invasieve prenatale test om zekerheid te krijgen. NIPT heeft als voordeel dat bij de meeste hoogrisico zwangeren geen invasieve test meer nodig is bij een niet afwijkende testuitslag. Tussen 1 januari 2015 en 31 december 2015 kozen 3.276 vrouwen voor een NIPT. Hierbij werd 89 keer downsyndroom (2,7%), 7 keer patausyndroom (0,2%) en 16 keer edwardssyndroom (0,5%) gerapporteerd. Hierna kozen niet alle zwangere vrouwen voor invasieve diagnostiek. Een invasieve bevestiging (met vruchtwaterpunctie of vlokkentest) werd 82 keer gedaan bij downsyndroom, 6 keer bij patausyndroom en 14 keer bij edwardssyndroom (Liefers et al., 2017).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Monitor 2015 Screeningsprogramma downsyndroom en Structureel Echoscopisch Onderzoek. Nijmegen: Scientific Center for Quality of Healthcare (IQ healthcare); 2017. Bron
Deelname 20 wekenecho
Trend in deelname 20 wekenecho, 2012-2015
| 20 wekenecho (SEO) | |
|---|---|
| 2012 | 78,0 |
| 2013 | 81,0 |
| 2014 | 85,4 |
| 2015 | 85,0 |
Bron: Liefers et al., 2017
Van de zwangere vrouwen neemt 85% deel aan de 20 wekenecho
In 2015 nam 85,0% van de zwangere vrouwen deel aan het structureel echoscopisch onderzoek (SEO, ook 20 wekenecho genoemd). De deelname van zwangere vrouwen aan de 20 wekenecho is vanaf 2012 licht gestegen. Het SEO is gericht op het opsporen van neurale buisdefecten (open rug, open schedel) en een aantal andere lichamelijke afwijkingen van de foetus (zoals hart- en nierafwijkingen). Doel is zwangere vrouwen de mogelijkheid te bieden een geïnformeerde keuze te maken ten aanzien van verschillende handelingsopties bij een eventuele afwijking van de foetus. Daarbij valt te denken aan het al dan niet uitdragen van de zwangerschap of een voorbereiding op de geboorte van een kind met een afwijking (Liefers et al., 2017).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Monitor 2015 Screeningsprogramma downsyndroom en Structureel Echoscopisch Onderzoek. Nijmegen: Scientific Center for Quality of Healthcare (IQ healthcare); 2017. Bron
Opgespoorde afwijkingen 20 wekenecho
Uitkomsten structureel echoscopisch onderzoek, 2015
|
|
Positieve uitslag (vermoeden op afwijking) |
|
|---|---|---|
|
|
Aantal |
Percentage |
|
Aangeboren afwijking |
5.024 |
3,4 |
|
Neurale buisdefect |
48 |
0,03 |
Bron: Liefers et al., 2017
- Aantal SEO is exclusief herhalingsonderzoeken en vervolgonderzoeken
Bij ruim 3% afwijking ontdekt door 20 wekenecho
In 2015 resulteerde het structureel echoscopisch onderzoek (SEO) bij 3,4% (5.024) van de foetussen in een vermoeden op een afwijking (inclusief neurale buisdefecten) en bij 0,03% (48) van de foetussen in een vermoeden op een neuraal buisdefect (Liefers et al., 2017). Het SEO, ook wel de 20 wekenecho genoemd, is een prenatale screening rond 20 weken zwangerschap gericht op het opsporen van neurale buisdefecten (open rug, open schedel) en een aantal andere lichamelijke afwijkingen (zoals hart- en nierafwijkingen). Het SEO vervolgonderzoek bestaat uit een geavanceerd ultrageluid onderzoek (GUO). Na een afwijkend SEO vond in 65% van de zwangerschappen een GUO plaats. De percentages varieerden echter sterk tussen de acht regionale centra voor prenatale screening. Dit komt waarschijnlijk door onvolledige registratie met als gevolg een onderschatting van de percentages (Atsma et al., 2016).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Monitor 2015 Screeningsprogramma downsyndroom en Structureel Echoscopisch Onderzoek. Nijmegen: Scientific Center for Quality of Healthcare (IQ healthcare); 2017. Bron
- Monitor 2014 Screeningsprogramma downsyndroom en Structureel Echoscopisch Onderzoek. Nijmegen: Scientific Center for Quality of Healthcare (IQ healthcare); 2016. Bron
Deelname neonatale gehoorscreening
Deelnamepercentage aan neonatale gehoorscreening, 2009-2014
|
Jaar |
1e ronde |
2e ronde |
3e ronde |
3 ronden samen |
|---|---|---|---|---|
|
2009 |
99,3 |
99,5 |
99,6 |
98,4 |
|
2010 |
99,3 |
99,4 |
99,3 |
97,9 |
|
2011 |
99,4 |
99,3 |
98,8 |
97,6 |
|
2012 |
99,4 |
99,3 |
99,7 |
98,4 |
|
2013 |
99,4 |
99,4 |
99,6 |
98,4 |
|
2014 |
99,5 |
99,3 |
99,9 |
98,7 |
Bron: van der Aa et al., 2015
- Het deelnamepercentage is het aantal kinderen dat gescreend wordt in een bepaalde screeningsronde gedeeld door het aantal kinderen dat in aanmerking komt voor die ronde, vermenigvuldigd met 100.
Deelname aan neonatale gehoorscreening hoog
De deelname aan de neonatale gehoorscreening is hoog. De screening wordt meestal thuis afgenomen, in combinatie met de hielprikscreening, tussen de 4e en 7e dag na de geboorte. Soms wordt de screening afgenomen op het consultatiebureau als het kind enkele weken oud is. Als bij de eerste screeningsronde geen voldoende gehoor aan beide oren is aangetoond, volgt een tweede en zo nodig derde screeningsronde. Wanneer na drie screeningsrondes nog geen voldoende gehoor kan worden aangetoond, wordt een kind voor verdere diagnostiek verwezen naar een audiologisch centrum. In 2014 bedroeg de dekkingsgraad voor de drie screeningsronden samen, 98,7%. Aan elke screeningsronde nam meer dan 99,3% van de hiervoor in aanmerking komende kinderen deel. In sommige regio’s in Zuid-Holland en Gelderland wordt de gehoortest afgenomen op het consultatiebureau als het kind enkele weken oud is. De deelname hieraan was iets lager dan wanneer de gehoortest thuis in combinatie met de hielprik werd aangeboden. Een mogelijke verklaring is dat de ouders bij thuisscreening minder moeite hoeven te doen (van der Aa et al., 2015).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Monitoring van de neonatale gehoorscreening door de jeugdgezondheidszorg in 2014. Met voorlopige diagnostiek uitkomsten. Leiden: TNO; 2015. Bron
Opsporing gehoorverlies door neonatale gehoorscreening
0,3% van gescreende pasgeborenen vanuit JGZ doorverwezen voor diagnostiek
Vanaf de start van de neonatale gehoorscreening (in de periode 2002-2006) tot 2014 werd vanuit de jeugdgezondheidszorg (JGZ) steeds ongeveer hetzelfde percentage kinderen voor diagnostiek verwezen naar een audiologisch centrum (rond de 0,26 - 0,30% per jaar). Sinds 2008 worden in Nederland jaarlijks gemiddeld 124 kinderen met een dubbelzijdig gehoorverlies en 86 kinderen met een enkelzijdig gehoorverlies opgespoord vanuit de JGZ. Hier komen nog de kinderen bij die door middel van de gehoorscreening op de intensive care afdelingen voor pasgeborenen (NICU's) worden opgespoord. Door vroegtijdige opsporing kunnen behandeling en begeleiding eerder van start gaan. Daardoor draagt vroegtijdige opsporing bij aan betere ontwikkelingsmogelijkheden van slechthorende kinderen (van der Aa et al., 2015).
In periode 1998-2014 bijna 1.400 kinderen met gehoorverlies opgespoord door gehoorscreening NICU's
Vanaf de start van de gehoorscreening in de Neonatale Intensive Care Units (NICU's) in 1998 tot en met 2014 zijn 1.035 kinderen opgespoord met een bilateraal gehoorverlies (prevalentie 1,8%) en 361 kinderen met een unilateraal gehoorverlies (prevalentie 0,6%) (van Straaten et al., 2016).
Meer informatie
Deelname neonatale hielprikscreening
Deelname neonatale hielprikscreening, 2002-2016
| Deelname hielprikscreening | |
|---|---|
| 2002 | 99,5 |
| 2003 | 99,5 |
| 2004 | 99,5 |
| 2005 | 99,6 |
| 2006 | 99,6 |
| 2007 | 99,7 |
| 2008 | 99,8 |
| 2009 | 99,7 |
| 2010 | 99,7 |
| 2011 | 99,4 |
| 2012 | 99,3 |
| 2013 | 99,4 |
| 2014 | 99,3 |
| 2015 | 99,3 |
| 2016 | 99,2 |
Bron: TNO, 2017
Deelname aan neonatale hielprikscreening hoger dan 99%
In 2016 is bij 99,2% van de pasgeborenen de hielprik afgenomen (TNO, 2017). De deelname aan de neonatale hielprikscreening is stabiel. De screening bestaat uit het afnemen van bloed dat in het laboratorium wordt onderzocht. In de periode 2011-2016 waren 17 ernstige zeldzame aandoeningen opgenomen in het programma. De meeste daarvan zijn erfelijk. Een snelle opsporing van deze ziekten kan zeer ernstige schade aan de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van een kind voorkomen of beperken. De ziekten zijn niet te genezen, maar wel te behandelen, bijvoorbeeld met medicijnen of een dieet.
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- De neonatale hielprikscreening. Monitor 2016. Leiden: TNO; 2017. Bron
Datum publicatie
Opgespoorde aandoeningen hielprikscreening
Trend in opgespoorde aandoeningen hielprikscreening, 2002-2016
| Jaar | Opsporingspercentage |
|---|---|
| 2002 | 98,0 |
| 2003 | 99,1 |
| 2004 | 100,0 |
| 2005 | 100,0 |
| 2006 | 98,9 |
| 2007 | 100,0 |
| 2008 | 97,4 |
| 2009 | 98,9 |
| 2010 | 99,0 |
| 2011 | 97,2 |
| 2012 | 99,5 |
| 2013 | 94,8 |
| 2014 | 96,8 |
| 2015 | |
| 2016 | 97,8 |
- Vanwege een inhaalslag is het cijfer van 2015 nog niet bekend
Hielprik spoort merendeel aandoeningen op waarop gescreend wordt
In 2016 werd 97,8% van de pasgeborenen met een zeldzame ernstige aandoening waarop gescreend wordt, opgespoord via de neonatale hielprikscreening. Dit percentage ligt sinds 2002 tussen de 95 en 100%. De neonatale hielprikscreening bestaat uit het afnemen van bloed bij de pasgeborenen. In de periode 2011-2016 waren 17 aandoeningen opgenomen in het programma. Een snelle opsporing van deze ziekten kan zeer ernstige schade aan de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van een kind voorkomen of beperken.
Twitter
Facebook
LinkedIn