Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Ziekenhuiszorg→Cijfers & Context→Trend gebruik

Cijfers & Context

Nederland telt 69 ziekenhuisorganisaties

Regionaal & Internationaal

Afstand tot ziekenhuis het grootst in het noorden

Kosten

Ziekenhuiszorg ruim 26,7 miljard

Zorgprestaties

Prestatie-indicatoren voor de ziekenhuiszorg

Trend in dagopnamen en klinische opnamen

Trend in aantal ziekenhuisopnamen 2013-2018

JaarKlinische opnamenDagopnamenTotaal opnamen
20131770,9202135,5903906,510
20141750,1151645,0403395,150
20151822,5051457,6153280,115
20161809,5101466,1503275,660
20171725,8351438,6053164,440
20181669,3751418,6803088,055

Bron: LBZ (gedownload van CBS Statline in februari 2021)

  • 2018 voorlopige cijfers.
  • In 2013 is de Landelijke Medische Registratie (LMR) vervangen door de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ). Vanwege diverse registratiewijzigingen, de wijziging van de definitie van een verpleegdag en de introductie van de langdurige observaties, is het tonen van trendcijfers voor 2013 niet mogelijk.

Aantal ziekenhuisopnamen gedaald

Het totaal aantal ziekenhuisopnamen is in de periode 2013-2018 met ongeveer 20% afgenomen, van 3.906.510 tot 3.088.055 opnamen. De daling is grotendeels toe te schrijven aan een daling in het aantal dagopnamen. Ook het aantal klinische opnamen en obervaties nam in deze periode af, maar deze daling is geringer. De oorzaak voor de daling is een stijging van het aantal poliklinische opnamen. Bij een poliklinische afspraak bezoekt de patiënt de specialist op de betreffende polikliniek. Bij een dagopname wordt de patiënt voor één dag opgenomen om een onderzoek of behandeling te ondergaan en moet er een stoel of bed gereserveerd worden. Bij poliklinisch onderzoek is dat niet nodig (Bremmers, 2019). Een andere verklaring voor de daling van het aantal ziekenhuisopnamen is een verschuiving van de zorg naar zelfstandige behandelcentra (zbc’s).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

01-03-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Bremmers S. Trendbreuk: aantal ziekenhuisopnamen voor het eerst gedaald.; 2019. Bron

Trend in ligduur

Trend in gemiddelde ligduur in ziekenhuizen 2005-2018

JaarDagen
20056,8
20066,6
20076,3
20086,1
20095,8
20105,6
20115,3
20125,2
20135,2
20145,2
20155,2
20165,2
20175,2
20185,2

Bron: LBZ (gedownload van CBS Statline in februari 2021)

  • 2018 voorlopige cijfers.
  • Vanaf 2013 worden buitenlanders die in Nederlandse ziekenhuizen zijn opgenomen en klinische opnamen van psychiatrie en revalidatie niet meer meegenomen.

De gemiddelde ligduur in Nederlandse ziekenhuizen is stabiel

De gemiddelde verpleegduur bij klinische ziekenhuisopnamen (ligduur) is sinds 2012 vrij stabiel. Als we naar verschillen in leeftijd kijken zien we dat de gemiddelde ligduur niet voor alle leeftijdsgroepen even stabiel is. De gemiddelde ligduur voor 65-plussers is iets afgenomen terwijl de ligduur onder kinderen en jongeren licht is toegenomen (CBS-Statline). In de periode 2005-2012 daalde de gemiddelde ligduur van 6,8 dagen tot 5,2 dagen. Deze daling deed zich voor bij vrijwel alle aandoeningen en was het grootst bij mensen met endocrine voedings- stofwisselingsziekten.

Daling ligduur door innovatie en substitutie

De daling in ligduur wordt mede veroorzaakt door de introductie van nieuwe behandelingen, zoals minimaal-invasieve-chirurgie, het stroomlijnen van zorgprocessen via klinische zorgpaden en substitutie van zorg van de tweede naar de eerste en anderhalve lijn (van den Berg et al., 2014).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

01-03-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. van den Berg MJ, de Boer D, Gijsen R, Heijink R, Limburg LCM, Zwakhals L. Zorgbalans 2014. De prestaties van de Nederlandse gezondheidszorg. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RIVM; 2014. Bron

Verantwoording

Definities

  • DBC-traject

    Een DBC-traject is een zorgpakket met alle onderdelen van een behandeling die een patiënt in een ziekenhuis of zelfstandig behandelcentrum (ZBC) krijgt voor een bepaalde aandoening. Indien een patiënt meerdere aansluitende DBC-trajecten ondergaat voor dezelfde primaire aandoening, is er sprake van een 'zorgtraject', bestaande uit meerdere DBC's. Op de kaarten voor ziekenhuiszorg geven we aantallen DBC-trajecten weer, omdat binnen die registratie DBC's (nog) niet betrouwbaar aan een zorgtraject van een patiënt zijn te koppelen. In de GGZ is dat wel mogelijk, en geven we complete zorgtrajecten weer.

Bronverantwoording

  • Tabel: Bronnen bij de cijfers over ziekenhuiszorg

    Bron

    Indicator in VZinfo

    Gepresenteerde populatie VZinfo

    Meer informatie
    Abortusregistratie Nederland Zwangerschapsafbreking per provincie Vrouwen van 15-44 jaar Abortusregistratie Nederland
    Autoriteit Consument & Markt (ACM) Fusies tussen ziekenhuizen N.v.t. ACM
    Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG-register) Aantal medisch specialisten werkzaam in de zorg, Aantal andere zorgprofessionals werkzaam in ziekenhuizen N.v.t. BIG-register
    CBS Gezondheidsenquête Contact met medisch specialist per GGD-regio Nederlandse bevolking CBS-gezondheidsenquête
    CBS Zorgaanbod Aantal ziekenhuisbedden N.v.t. CBS Zorgaanbod
    CBS Zorguitgaven Kosten van ziekenhuiszorg Nederlandse bevolking CBS Zorguitgaven
    College Geneeskundige Specialismen Aantal medisch specialisten en profielen N.v.t. CGS
    Fertilieit.info Locaties transport- en UVF-centra N.v.t. Fertilieit.info
    Kosten van ziekten studie Kosten van ziekenhuiszorg naar leeftijd Nederlandse bevolking Kosten van ziekten database
    Landelijke IVF-resultaten IVF-behandelingen IVF-centra Landelijke IVF-resultaten, NVOG
    Landelijke Medische Registratie (LMR) Ziekenhuisopnamen, Ligduur Nederlandse bevolking LMR
    CBS Nabijheidsstatistiek Afstand tot dichtstbijzijnde ziekenhuis N.v.t. CBS Nabijheidsstatistiek
    Nederlandse Orgaantransplantatie Registratie Wachttijden en aantal wachtenden orgaantransplantatie, Transplantaties per transplantatiecentrum Nederlandse bevolking

    Nederlandse Orgaantransplantatie Registratie, Jaarverslagen NTS
    Nefrovisie Locaties dialysecentra N.v.t. Nefrovisie
    NGvA Locaties aborusklinieken N.v.t. NGvA
    Registratie nierfunctievervanging Nederland Dialysepatiënten per GGD-regio Nederlandse bevolking Registratie nierfunctievervaning Nederland, Nefrovisie
    Wachttijdenregistratie Mediquest Wachttijden ziekhuiszorg N.v.t. Mediquest
Methoden

  • Databewerking regionale gegevens door het RIVM

    Het gebruik van medisch-specialistische zorg in ziekenhuizen en van geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in Nederland is in kaart gebracht met behulp van Diagnose Behandeling Combinaties (DBC-trajecten of DBC's). De oorspronkelijke data met betrekking tot medisch-specialistische zorg in ziekenhuizen bestaat uit een overzicht van het aantal DBC-trajecten en de bijbehorende kosten (uitgesplitst naar ziekenhuis- en honorariumkosten) per vierpositie postcode, naar leeftijd (21 klassen) en geslacht. Tevens is er een onderscheid naar specialisme, type zorgaanbieder, zorgtype en individuele instelling/zorgaanbieder (middels de AGB-code).

    DBC-data zijn beschikbaar vanaf 2005, maar in de jaren 2005-2009 zijn de achtergrondkenmerken (vierpositie postcode, leeftijd, geslacht) niet volledig beschikbaar, waardoor deze jaren niet geschikt zijn voor ruimtelijke analyse. In de Nationale Atlas Volksgezondheid is het gegevensjaar 2010 gebruikt, in dit jaar is het verlies door onvolledige of onjuiste codering minder dan 0,5% van het aantal trajecten.

    De data is geaggregeerd van vierpositie postcode naar gemeenteniveau (situatie 2013) en gekoppeld aan een middenjaarschatting (MJS) van de bevolking. Deze MJS is een benadering van de gemiddelde omvang van de bevolking in het jaar en wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de bevolking op 1 januari 2010 en 1 januari 2011. Vervolgens zijn met de bevolkingsgegevens de relatieve aantallen DBC-trajecten en kosten berekend.

    Om te corrigeren voor de invloed van een verschillende bevolkingssamenstelling (leeftijd en geslacht) is ook een direct gestandaardiseerd cijfer berekend, zichtbaar als achtergrondkaart. Daardoor zijn de gemeenten beter onderling te vergelijken dan met de ruwe gegevens alleen. Directe standaardisatie wordt berekend door het aantal DBC-trajecten per inwoner, naar leeftijd en geslacht, te wegen met het aandeel van deze leeftijds- en geslachtscategorie in de totale Nederlandse bevolking.

    De GGZ-DBC data wordt door het RIVM zonder verdere nabewerking overgenomen. De data is online verkrijgbaar via het CBS op Statline.

  • Regionale verschillen in reistijd naar dichtstbijzijnde zorgvoorziening

    Voor het bepalen van de reistijden per vierpositiepostcode gebied is gebruik gemaakt van de Drive Time Matrix (DTM) van Geodan. Deze matrix tabel bevat de reistijden en -afstanden over de weg tussen postcodes in Nederland op vierpositiepostcodeniveau. Hierbij is uitgegaan van de snelste route met de personenauto. 

  • Trend in kosten van ziekenhuiszorg naar prijs en volume

    De gemiddelde jaarlijkse groei is onder te verdelen in twee factoren: prijs en volume. De ontwikkelingen in prijs zijn toe te schrijven aan loonontwikkelingen en veranderingen in kostprijzen van goederen en diensten. Veranderingen in volume komen onder meer doordat de omvang en leeftijdsopbouw van de bevolking veranderen. Dit wordt ook wel demografische volumegroei genoemd. Het verschil tussen de totale volumegroei en de demografische volumegroei is de ‘overige volumegroei’. Onder overige volumegroei vallen veranderingen in bijvoorbeeld epidemiologie en technologie. Als de groei negatief is, betekent dit dat er een daling is opgetreden.

    De prijsontwikkeling in de tabel is gebaseerd op de sectorspecifieke prijsontwikkeling van het CBS. Voor ziekenhuiszorg is deze voor de jaren 2011-2015 nog niet beschikbaar. De prijsontwikkeling voor 2011-2015 is daarom gebaseerd op de prijsmutatie BBP uit de Middenlangetermijnverkenning van het CPB. Het CPB cijfer is een algemene prijsontwikkeling en geldt dus niet alleen voor ziekenhuiszorg. De CBS sectorspecifieke prijsontwikkeling kan hier van afwijken. 

    Het CPB geeft de jaarlijkse prijsontwikkeling. Op basis van de jaarlijkse prijsontwikkelingen is de prijsontwikkeling voor 2011-2015 berekend: 

    Prijsontwikkeling 2011-2015 = (prijsontwikkeling 2011 * prijsontwikkeling 2012 * prijsontwikkeling 2013 * prijsontwikkeling 2014) ^ (1/4)