Ziekenhuiszorg→Cijfers & Context→Aanbod

Vijftien ziekenhuisfusies tussen 2015 en oktober 2017

In de periode 2015-oktober 2017 vonden er 13 juridische fusies, 2 bestuurlijke fusies en 4 overnames plaats en vormden 2 ziekenhuizen 1 coöperatie. Juridische fusies volgden veelal op eerdere bestuurlijke fusies. Het aantal fusie initiatieven nam de afgelopen jaren toe. In de periode 2004-2011 beoordeelde de Autoriteit Consument en Markt (ACM) 9 fusies en 15 fusies in de periode 2012-2014 (Kemp et al., 2015). Een fusie behoeft de goedkeuring van eerst de NZa en vervolgens van de ACM. Vaak verloopt er langere tijd tussen toestemming en het realiseren van de fusie. Ook gebeurt het dat een fusie ondanks toestemming geen doorgang vindt, zoals bij de Antonius Zorggroep en de KwadrantGroep.

Fusies voor het vergroten van efficiëntie

Veel genoemde redenen voor fusies zijn het vergroten van efficiëntie, zoals het concentreren van topklinische specialismen, het voldoen aan volume- en kwaliteitsnormen, het verbeteren van de kwaliteit (NZa, 2015) en het behouden van bepaalde voorzieningen in de regio. Daarnaast kan een fusie noodzakelijk zijn om financieel zwakke ziekenhuizen te laten voortbestaan. Mogelijke nadelen zijn een beperking van de keuzemogelijkheden voor patiënten, langere reistijden, mindere kwaliteit en hogere tarieven (NZa, 2015). Ziekenhuizen gaan niet alleen fusies of samenwerkingsverbanden aan met andere ziekenhuizen maar ook met andere zorgorganisaties, zoals instellingen voor langdurige zorg, thuiszorgorganisaties, huisartsenpraktijken en apotheken.

Decentralisatie van vestigingen en concentratie van functies

Het aanbod van ziekenhuiszorg wordt steeds gedifferentieerder. Gefuseerde ziekenhuizen kiezen vaak om specifieke functies op één locatie te concentreren. Hierbij kan het gaan om zowel klinische als medisch ondersteunende diensten. Dat betekent dat sommige ziekenhuizen meer en uitgebreidere functies krijgen en andere juist minder. Daarnaast maken steeds meer ziekenhuizen onderling afspraken over samenwerking voor specifieke functies of ingrepen. Voorbeelden zijn het concentreren van specialismen en SEH-afdelingen in één van de gefuseerde of samenwerkende ziekenhuizen. Zo worden diverse chirurgische ingrepen op één locatie aangeboden, maar kan de nazorg op meerdere locaties worden verleend. Het gaat onder meer om laagvolume, hoog-complexe ingrepen waarvoor volumenormen bestaan, zoals slokdarm- en alvleesklierresecties en ingrepen bij aneurysma van de aorta abdominalis.

Effect van fusies op kwaliteit moeilijk aantoonbaar

Kwaliteitsverbetering is een veel genoemde reden voor ziekenhuisfusies. De ACM liet een onderzoek uitvoeren om na te gaan of fusies inderdaad leiden tot kwaliteitsverbetering (Batterink et al., 2016). Met behulp van 97 kwaliteitsindicatoren werden 14 ziekenhuisfusies tussen 2007-2013 onderzocht op kwaliteitseffecten voor zowel het hele ziekenhuis als enkele specifieke aandoeningen. Het blijkt dat op veel van de indicatoren de fusies nauwelijks significante effecten hebben. Fusies hebben wel effect op proces- en structuurindicatoren, zoals het voldoen aan volumenormen en het standaardiseren van processen, die relevant kunnen zijn voor de kwaliteit van zorg. Daarbij dient aangetekend te worden dat gegevens om de kwaliteitsindicatoren te vullen niet in alle onderzochte ziekenhuizen voorhanden waren en dat het, zeker op langere termijn, moeilijk is om te bepalen of de gevonden effecten het gevolg zijn van de fusie of van andere, autonome ontwikkelingen. 

Meer informatie

• Toetsing van fusies NZa en ACM
• Overzicht gefuseerde ziekenhuizen 2015-2017 (Excel; 13 KB)
• Overzicht gefuseerde ziekenhuizen 2015-2017 (ODS; 7 KB)

34 medisch specialismen en 12 profielen erkend door het CSG

Het instellen en opheffen van medisch specialismen en profielen behoort tot de taken van het College Geneeskundige Specialismen (CGS). Anno 2016 zijn er 34 erkende medisch specialismen (CGS, 2016; CGS, 2015). Sinds 2009 kunnen deelgebieden van de geneeskunde ook als profiel erkend worden. Een erkenning als profiel kan later tot een erkenning als specialisme leiden. In 2016 zijn er 12 erkende profielen (CGS, 2015). Een groot verschil tussen een medisch specialist en een profielarts is dat de eerste een wettelijk beschermde titel heeft en de tweede niet. Wel kan de KNMG een 'dienstmerk' toekennen aan profielartsen die als zodanig in het KNMG profielregister staan ingeschreven.

Nieuwe specialismen en profielen sinds 2010

In de periode  2010-2016 zijn het specialisme sportgeneeskunde en de profielen spoedeisende geneeskunde en ziekenhuisgeneeskunde door het CGS erkend (Capaciteitsorgaan, 2016). Daarnaast loopt er een aanvraag voor erkenning van het profiel Cosmetische Geneeskunde.