Hart- en vaatziekten

Trend in sterfte door hart- en vaatziekten

Sterfte aan hart- en vaatziekten 1980-2017

Jaar	Mannen	Vrouwen	Mannen (absoluut)	Vrouwen (absoluut)
1980	100	100	27.443	23.803
1981	100	99	27.804	24.392
1982	99	98	27.894	24.854
1983	98	95	27.776	24.640
1984	97	95	27.847	25.459
1985	97	94	28.438	25.944
1986	93	91	27.539	25.682
1987	88	85	26.243	24.602
1988	86	85	26.144	25.409
1989	85	84	26.174	25.563
1990	83	82	25.887	25.733
1991	81	82	25.755	26.124
1992	78	81	25.178	26.392
1993	82	84	26.606	27.711
1994	76	78	25.305	26.375
1995	76	77	25.519	26.579
1996	73	75	25.208	26.105
1997	70	72	24.311	25.450
1998	68	71	24.313	25.513
1999	66	70	23.997	25.597
2000	64	69	23.638	25.553
2001	61	67	22.803	24.840
2002	60	66	22.966	25.026
2003	58	64	22.634	24.308
2004	53	60	21.357	23.281
2005	50	57	20.773	22.577
2006	47	54	19.850	21.870
2007	44	52	19.333	21.516
2008	42	51	18.769	21.360
2009	39	48	18.318	20.579
2010	38	47	18.275	20.734
2011	36	45	17.881	20.251
2012	35	44	18.027	20.344
2013	34	43	18.036	20.456
2014	32	42	17.663	20.199
2015	32	42	18.567	20.812
2016	30	41	18.148	20.499
2017	29	39	18.080	20.039

Bron: CBS Doodsoorzakenstatistiek (gedownload van CBS StatLine in juli 2018)

ICD-10-codes I00-I99
Cijfers over 2017 zijn voorlopig
Gestandaardiseerd naar de bevolking van Nederland in 2010
Geïndexeerd (1980 = 100)
De absolute sterfte is zichtbaar in de tabelweergave
De sterftecijfers vanaf 2013 zijn minder goed vergelijkbaar met eerdere jaren, omdat het CBS is overgestapt van handmatig naar automatisch coderen (zie Verantwoording)

Sterfte aan hart- en vaatziekten sterk gedaald

De sterfte aan hart- en vaatziekten is in de periode 1980-2017 sterk gedaald. Voor mannen was de daling over de gehele periode iets groter dan voor vrouwen, respectievelijk 71% en 61%. De weergegeven trends zijn gecorrigeerd voor ontwikkelingen in de omvang en leeftijdssamenstelling van de bevolking (standaardisatie).
De afname in de absolute sterfte (niet gestandaardiseerd) is veel kleiner. Voor mannen is de absolute sterfte gedaald van 27.443 in 1980 naar 18.080 in 2017 (afname 34%). Bij vrouwen is de absolute sterfte gedaald van 23.803 in 1980 naar 20.039 in 2017 (afname 16%).

Experts en redactie

Verantwoording

Definities

Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen die betrekking hebben op het hart en de bloedvaten. Coronaire hartziekten zijn de meest voorkomende, gevolgd door cerebrovasculaire aandoeningen (beroertes). Zij vormen samen meer dan de helft van het totaal aantal hart- en vaatziekten. Onder de groep ‘overige hartziekten’ vallen ziekten als hartfalen, perifeer vaatlijden en atherosclerose, maar ook aangeboren hartafwijkingen, reumatische hartziekten en infectieuze hartziekten.

Bronverantwoording

Hart- en vaatziekten: CBS Doodsoorzakenstatistiek
Het betreft hier alleen sterftegevallen met hart- en vaatziekten als onderliggende doodsoorzaak (CBS Doodsoorzakenstatistiek). Voor de sterftestatistieken wordt de ICD-code I00-I99 gebruikt.

Bronnen en literatuur
Bronnen
CBS Doodsoorzakenstatistiek, Doodsoorzakenstatistiek. zorggegevens.nl
Automatisch coderen bij CBS-doodsoorzakenstatistiek
Met ingang van het statistiekjaar 2013 codeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doodsoorzakenformulieren automatisch met behulp van het softwarepakket IRIS. Dit is een verschil met voorgaande jaren waarin doodsoorzakenformulieren handmatig werden verwerkt. Automatische codering brengt een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens met zich mee. Het veroorzaakt echter ook verschuivingen in doodsoorzaken. Daardoor zijn de sterftecijfers vanaf het jaar 2013 niet altijd goed vergelijkbaar met sterftecijfers uit eerdere jaren. Voor meer informatie over het automatisch coderen verwijzen wij naar vier artikelen van het CBS:

Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek (Harteloh et al., 2014)

Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen (Harteloh, 2014)

Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study (Harteloh, 2015)

Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013 (Harteloh, 2016)
Bronnen en literatuur
Literatuur
Harteloh PPM, van Hilten O, Kardaun JWPF. Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
Harteloh PPM. Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
Harteloh PPM. Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2015. Bron
Harteloh PPM. Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2016. Bron
Hart- en vaatziekten: landelijke Medische Registratie (LMR)

De landelijke Medische Registratie (LMR) bevat gegevens over ziekenhuisopnamen. De gebruikte ICD-9-codes voor beroerte zijn: 430 (Subarachnoïdale bloeding), 431-432 (hersenbloeding), 433-434 (herseninfarct), 436-438 (overige en niet-gespecificeerde beroertes) en 435 (TIA en verwante syndromen). Het CBS publiceert LMR-cijfers op CBS-Statline (http://statline.cbs.nl/statweb/). De LMR wordt beheerd door Dutch Hospital Data. Met ingang van 1 januari 2014 is deze registratie vervangen door de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ).

Tabel: Bronnen bij de cijfers over hart- en vaatziekten

Bron	Indicator in VZinfo	Gepresenteerde populatie VZinfo	Meer informatie
Nivel Zorgregistraties eerste lijn	Jaarprevalentie, aantal nieuwe gevallen	Nederlandse bevolking	NZR
CBS Doodsoorzakenstatistiek	Aantal sterfgevallen	Nederlandse bevolking	CBS Doodsoorzakenstatistiek
Landelijke Medische Registratie (LMR)	Klinische opnamedagen, klinische opnamen, gemiddelde opnameduur, dagopnamen met hart- en vaatziekten als hoofdontslagdiagnose	Nederlandse bevolking	LMR
Kosten van Ziektenstudie	Kosten van zorg voor hart- en vaatziekten	Nederlandse bevolking	Kosten van Ziekten database
Eurostat	Aantal sterfgevallen	Europese bevolking	Eurostat

Methoden

Berekening totale sterfte en sterfte naar doodsoorzaak per regio
Voor de berekening van de sterftecijfers op gemeente en GGD-regio niveau is gebruik gemaakt van de CBS Doodsoorzakenstatistiek. In deze statistiek zijn alle overleden inwoners van Nederland opgenomen, uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en doodsoorzaak. De bevolking is vervolgens ingedeeld in tien leeftijdsklassen (0-jarigen, 1-24, 25-44, 45-54, 55-64, 65-69, 70-74, 75-79, 80-85-jarigen en 85-plussers). De analyse is gebaseerd op de gegevens van vier achtereenvolgende jaren (2013 t/m 2016).

Standaardisering

Door verschillen in bevolkingsopbouw tussen regio's zijn de ruwe gegevens moeilijk te vergelijken. Daarom is een directe standaardisatie uitgevoerd door de sterfte per regio, leeftijd en geslacht te wegen met het aandeel van deze leeftijds- en geslachtscategorie in de totale Nederlandse bevolking op 1-1-2000. Door gebruik te maken van deze vaste standaardpopulatie wordt het bovendien mogelijk om in de toekomst betrouwbare uitspraken te doen over de ontwikkeling van (doodsoorzaakspecifieke) sterfte, onafhankelijk van veranderingen in de bevolkingssamenstelling. Bij geslachtsspecifieke sterfte (borstkanker en prostaatkanker) is alleen gerekend met de totale bevolking van het betreffende geslacht.

De sterftecijfers worden op twee verschillende manieren in kaart gebracht:

CMF (Comparative Mortality Figure, directe standaardisatie); De kaart toont de verhouding tussen de sterfte in een bepaalde subpopulatie (gemeente of GGD-regio) en de sterfte in de totale populatie (Nederland) gecorrigeerd voor leeftijds- en geslachtsverschillen, gemiddeld over de vier onderzoeksjaren. Als de CMF 100 is, is de sterfte in de subpopulatie gelijk aan die van de standaardpopulatie. Een CMF van bijvoorbeeld 104 wijst erop dat de sterfte in een regio 4% hoger is dan in de standaardpopulatie.

Significantie; Het verschil tussen de gemiddelde kans op een sterfgeval in heel Nederland en de regionale (gestandaardiseerde) kans op een sterfgeval is gedeeld door de verwachte standaardafwijking van het gestandaardiseerde aantal sterfgevallen. Als de regio meer dan 1,96 standaarddeviaties afwijkt van het Nederlands gemiddelde dan betekent dat de regio met 95% zekerheid afwijkt van het Nederlands gemiddelde. Een afwijking van meer dan 2,576 standaarddeviaties geeft een zekerheid van 99% dat de gevonden waarde voor de betreffende regio afwijkt van het Nederlands gemiddelde.
Methoden en technieken

Standaardisatie

De omvang en de leeftijdsverdeling van de bevolking verschillen per regio en land. Daarnaast treden in de loop van de tijd veranderingen op in de omvang en leeftijdsverdeling. Om ziekte- en sterftecijfers van verschillende regio’s en landen, of van opeenvolgende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, wordt hier rekening mee gehouden. Daarbij worden de cijfers gecorrigeerd voor deze verschillen of veranderingen in de bevolking. Hierbij wordt uitgegaan van de omvang en de leeftijdsverdeling van een gekozen standaardpopulatie. Dit wordt standaardisatie genoemd.

Indexatie

Vooral bij de weergave van trends in de tijd zijn de trendcijfers vaak geïndexeerd. Een geïndexeerde trend laat ontwikkelingen in de tijd zien ten opzichte van een gekozen basisjaar. Dit gebeurt door de cijfers van alle jaren weer te geven als percentage van het cijfer in een gekozen basisjaar. Het cijfer in het basisjaar is gelijk gesteld aan 100(%). Indexatie maakt zichtbaar hoe groot de percentuele toe- of afname is ten opzichte van dat basisjaar. Door als basisjaar het eerste jaar in de grafiek te kiezen, kun je snel zien wat de verandering over de hele weergegeven periode is en ook of er grote verschillen zijn voor de onderscheiden groepen (mannen en vrouwen bijvoorbeeld).

Indexatie kan ook gebruikt worden voor het weergeven van regionale verschillen. Hierbij wordt het landelijke cijfer bijvoorbeeld gelijk gesteld aan 100(%). Een regionaal cijfer boven of onder de 100 duidt erop dat het respectievelijk hoger of lager is dan het landelijke cijfer. Voorafgaand aan indexatie worden de cijfers vaak gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van de populaties.

Hart- en vaatziekten→Cijfers & Context→Trends

Cijfers & Context

Regionaal & Internationaal