Geluidbelasting door verkeer
Naleving geluidproductieplafonds op rijkswegen 2014
Rijkswegen 2014 | |
---|---|
Voldoende ruimte over | 82,4 |
Dreigende overschrijding | 4,7 |
Geluidproductie te hoog | 1,4 |
Onvolkomenheden* | 0,8 |
Vrijstelling | 9,9 |
Ontheffing | 0,72 |
Bron: Rijkswaterstaat, 2015
* Overschrijding door onvolkomenheden in data en/of modelverschillen
Geluidproductieplafonds op 1,4% referentiepunten van rijkswegen overschreden
In 2014 vindt op 1,4% van de referentiepunten van rijkswegen een overschrijding van de geluidproductieplafonds plaats. Dat is een verhoging ten opzichte van 2013. Het grootste deel van de referentiepunten blijft echter binnen de geluidruimte (ongeveer 87%). Bij spoorwegen vindt een overschrijding op 0,65% van de punten plaats. Vrijwel gelijk aan 2013. Ook hier blijft het grootste deel van de referentiepunten binnen de geluidruimte (ongeveer 90%) (CBS, PBL, Wageningen UR, 2016). In geluidproductieplafonds is de maximaal toegestane geluidproductie van de bron (rijks- of spoorweg) op een referentiepunt vastgelegd. Deze geluidproductieplafonds zijn in 2012 ingevoerd toen de geluidregelgeving voor rijkswegen en spoorwegen is gewijzigd.
Grootste geluidbelasting door weg-, rail- en vliegverkeer
Vóór de nieuwe geluidregelgeving was in 12.000 Nederlandse woningen in 2012 de geluidbelasting door wegverkeer op rijkswegen hoger dan de norm van 65 dB Lden. Daarnaast was in ruim 5.600 woningen de geluidbelasting door railverkeer hoger dan de norm van 70 dB Lden. Weg- en railverkeer zorgen samen met vliegverkeer voor de grootste geluidbelasting in de woonomgeving (CBS et al., 2014). Geluidbelasting in woningen en geluidhinder zijn niet hetzelfde. Geluidshinder hangt ook samen met andere factoren dan het geluidsniveau waaraan mensen worden blootgesteld, zoals de houding tot de bron. Uit hinderenquêtes blijkt dat geluid van vliegtuigen bij dezelfde geluidniveaus als hinderlijker wordt ervaren dan het geluid van het wegverkeer. Geluid van treinverkeer geldt als minst hinderlijk (van Poll et al., 2011).
Meer informatie
- Definities
- Bronverantwoording
- Kaart gecumuleerde geluidbelasting
- Hinder door geluid
- Voor blootstelling aan schadelijk geluid tijdens werk: Arbeidsomstandigheden
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Geluidsbelasting woningen door weg- en railverkeer, 2000-2014 (indicator 0295, versie 09 , 7 september 2016). Den Haag, Den Haag/Bilthoven, Wageningen: CBS, Planbureau voor de Leefomgeving, Wageningen UR; 2016. Bron
- Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012. Den Haag / Bilthoven / Wageningen: CBS, PBL, Wageningen UR; 2014. Bron
- Hinder, bezorgdheid en woontevredenheid in Nederland. Inventarisatie Verstoringen 2008. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2011. Bron
- Nalevingsverslag geluidproductieplafonds rijkswegen 2014. Rijkswaterstaat; 2015. Bron
Trend in geluidbelasting door verkeer
Afname geluidbelasting door verkeer op rijkswegen en railverkeer
De geluidbelasting door verkeer op rijkswegen en railverkeer is sinds 2000 afgenomen door geluidschermen, stiller asfalt , stillere spoorconstructie, en door stillere auto’s en treinen (PBL, 2008; CBS et al., 2014). Door het toegenomen verkeer was de afname van de geluidbelasting op rijkswegen echter beperkt. Op het overige wegennet, is de geluidbelasting toegenomen. Dit geldt vooral binnen bebouwd gebied waar het aanbrengen van geluidwerende voorzieningen niet mogelijk is (CBS et al., 2014). De geluidbelasting rondom Schiphol is daarentegen afgenomen door stillere vliegtuigen en betere vliegroutes. Hierdoor is in de periode 1993-2008 het aantal woningen rond Schiphol met een geluidbelasting van boven de 58 dB afgenomen van ruim 13.000 tot bijna 5.700 (PBL, 2007).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Geluidsbelasting weg-, rail- en vliegverkeer in Nederland, 2005. Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving; 2008. Bron
- Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012. Den Haag / Bilthoven / Wageningen: CBS, PBL, Wageningen UR; 2014. Bron
- Geluidsbelasting en geluidsoverlast Schiphol, 1990-2005. Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving; 2007. Bron
Stiltegebieden
Aantal stille gebieden daalt
Er zijn in Nederland steeds minder stille gebieden. Bij ongewijzigd beleid zal in het jaar 2030 28% van het oppervlak van stiltegebieden en 59% van gebieden voor natuur en recreatie aangetast zijn door lawaai van vooral weg- en vliegverkeer (Jabben et al., 2002). Oorzaken zijn de toenemende mobiliteit, uitbreiding van de woningbouw en de 24-uurseconomie.
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Geluidsbelasting in het landelijk gebied. Een verkenning van beleidsopties voor een landelijk gebiedsgericht geluidsbeleid. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2002. Bron
Gezondheidsgevolgen van geluid: inleiding
Blootstelling aan geluid kan leiden tot diverse gezondheidsproblemen
Blootstelling aan (ongewenst) geluid kan uiteenlopende effecten op de gezondheid hebben. Het kan leiden tot hinder, slaapverstoring, verstoring van de dagelijkse activiteiten en stress-reacties. Deze effecten van geluid kunnen op hun beurt weer aanleiding geven tot hoge bloeddruk en verhoogde niveaus van het stresshormoon cortisol, die het risico op hart- en vaatziekten en op psychische aandoeningen verhogen. Geluid kan echter ook direct (zonder beoordeling) resulteren in fysiologische reacties zoals een verhoogde bloeddruk. Ook heeft lawaai een negatieve invloed op de leerprestaties van kinderen (Passchier-Vermeer, 1993; Berglund et al., 1999; Gezondheidsraad, 1994; Gezondheidsraad, 2004; WHO, 2009; WHO, 2011; Gezondheidsraad, 1999).
Gezondheidseffecten vaak het gevolg van beoordeling van geluid als lawaai
De meeste effecten van geluid op gezondheid zijn het gevolg van de beoordeling van geluid als lawaai. De effecten van geluid op de gezondheid zijn gedeeltelijk afhankelijk van de eigenschappen van het geluid, zoals intensiteit, frequentie (toonhoogte) en duur. Daarnaast spelen zogenaamde niet-akoestische aspecten een rol, zoals context, hoe men over de bron van het geluid denkt (attitude), verwerkingsgedrag (coping stijl), angst en gevoeligheid voor geluid (Gezondheidsraad, 1999; Dusseldorp et al., 2011). De figuur geeft weer hoe blootstelling aan ongewenst geluid kan leiden tot gezondheidsklachten. Geluiden die als prettig ervaren worden en het ontbreken van ongewenst geluid hebben mogelijk juist een positief effect op de gezondheid doordat ze het herstel van stress bevorderen (Gezondheidsraad, 2006; Brown, 2010).
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Geluid en Gezondheid: achtergrondstudie. Den Haag: Gezondheidsraad; 1993. Bron
- Guidelines for community noise. Geneva: World Health Organization; 1999. Bron
- Geluid en Gezondheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 1994. Bron
- Over de invloed van geluid op de slaap en de gezondheid. Gezondheidsraad; 2004. Bron
- Night noise guidelines for Europe. Copenhagen: World Health Organization; 2009. Bron
- Burden of disease from environmental noise. Quantification of healthy life years lost in Europe. Copenhagen: World Health Organization; 2011. Bron
- Grote luchthavens en gezondheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 1999. Bron
- Handreiking geluidhinder wegverkeer: Berekenen en meten. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2011. Bron
- Stille gebieden en gezondheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 2006. Bron
- Soundscapes and environmental noise management. Noise Control Engineering Journal. 2010;58((5)):493-500. Bron
Hinder door geluid
Percentage ernstige geluidhinder naar geluidbron in 2016
Enigszins gehinderd | Minstens gehinderd | Ernstig gehinderd | |
---|---|---|---|
Wegverkeer | 48,0 | 25,8 | 9,3 |
Railverkeer | 13,8 | 6,8 | 2,2 |
Vliegverkeer | 25,9 | 12,4 | 4,6 |
Bouw- en sloopactiviteiten | 25,3 | 13,0 | 4,5 |
Fabrieken en bedrijven | 10,8 | 4,8 | 1,9 |
Recreatieve activiteiten | 21,2 | 9,6 | 3,3 |
Buren | 36,6 | 20,2 | 8,4 |
Bron: Van Poll et al., 2018
De percentages 'enigszins gehinderd' en 'minstens gehinderd' (inclusief ernstig gehinderd) zijn zichtbaar in de achterliggende tabel bij de figuur.
Wegverkeer belangrijkste bron van ernstige geluidhinder in de woonomgeving
In 2016 gaf 9,3% van alle Nederlanders van 16 jaar en ouder aan in de afgelopen 12 maanden ernstige hinder door geluid van wegverkeer te hebben ondervonden. Ook buren zorgen relatief vaak voor geluidsoverlast: 8,4% van de Nederlanders ondervond hier ernstige hinder van. Daarnaast ondervond 4,6% van de Nederlanders ernstige hinder door geluid van vliegverkeer en 2,2% door geluid van railverkeer. Railverkeer zorgt daarmee voor minder ernstige hinder dan bouw- en sloopactiviteiten en recreatieve activiteiten (zoals horeca, sportparken en festivals), waar respectievelijk 4,5% en 3,3% van alle Nederlanders ernstige hinder door ondervond. Het gaat bij deze percentages niet om een enkel incident, maar om de situatie zoals die over het afgelopen jaar beleefd is. De percentages met minstens hinder (inclusief ernstige hinder) liggen een factor 2 à 3 hoger dan de percentages met ernstige hinder (zie achterliggende tabel bij figuur) (Van Poll et al., 2018).
Meer informatie
- Definities
- Bronverantwoording (met afkappunten voor mate van hinder)
Datum publicatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Beleving Woonomgeving in Nederland. Inventarisatie Verstoringen 2016. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2018. Bron
- Omvang van de effecten op gezondheid en welbevinden in de Nederlandse bevolking door geluid van weg- en railverkeer. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2008. Bron
Slaapverstoring door geluid
Percentage ernstige slaapverstoring naar geluidbron in 2016
Enigszins slaap verstoord | Minstens slaap verstoord | Ernstig slaap verstoord | |
---|---|---|---|
Wegverkeer | 22,4 | 11,8 | 4,3 |
Railverkeer | 5,9 | 3 | 1,2 |
Vliegverkeer | 9,9 | 4,9 | 2,0 |
Bouw- en sloopactiviteiten | 10,6 | 5,2 | 2,1 |
Fabrieken en bedrijven | 5,1 | 2,5 | 1,0 |
Recreatieve activiteiten | 11,9 | 5,6 | 2,1 |
Buren | 21,9 | 11,8 | 5,1 |
Bron: Van Poll et al., 2018
De percentages 'enigszins slaap verstoord' en 'minstens slaap verstoord' (inclusief ernstige slaapverstoring) zijn zichtbaar in de achterliggende tabel bij de grafiek.
Meeste ernstige slaapverstoring door geluid van buren
In 2016 gaf 5,1% van de Nederlanders van 16 jaar en ouder aan dat hun slaap in de afgelopen 12 maanden ernstig verstoord was door geluid van buren. Dit is hoger dan het percentage Nederlanders (4,3%) dat ernstige slaapverstoring ondervindt van wegverkeer. Vliegverkeer zorgt ongeveer even vaak voor ernstige slaapverstoring als geluid van bouw- en sloopactiviteiten en geluid van recreatieve activiteiten zoals horeca, sportparken en festivals. Het gaat bij deze percentages niet om een enkel incident, maar om de situatie zoals die over het afgelopen jaar beleefd is. De percentages Nederlanders van wie de slaap minstens verstoord is (inclusief ernstige verstoring) liggen een factor 2 à 3 hoger dan de percentages voor ernstige verstoring (zie achterliggende tabel bij figuur) (Van Poll et al., 2018).
Meer informatie
- Definities
- Bronverantwoording (met afkappunten voor mate van slaapverstoring)
- Onderwerp Slapen
Datum publicatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Beleving Woonomgeving in Nederland. Inventarisatie Verstoringen 2016. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2018. Bron
- Omvang van de effecten op gezondheid en welbevinden in de Nederlandse bevolking door geluid van weg- en railverkeer. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2008. Bron
Sterfte aan hart- en vaatziekten door geluid
Aantal hartinfarcten door geluid afkomstig van wegverkeer in 2004
Bron | Aantal personen | |
---|---|---|
gemiddeld | 95%-betrouwbaarheidsinterval | |
Wegverkeer, alle wegen | 84 | 21-150 |
Wegverkeer, rijkswegen | 5,6 | 1,4-10 |
Railverkeer | 7,1 | 1,7-13 |
- Op basis van het resultaat van een meta-analyse voor mannen (RR 5dB: 1,06 (95%-betrouwbaarheidsinterval: 1,01-1,11)) toegepast vanaf 60 dB. In 2003 bedroeg de incidentie van acuut myocard infarct onder mannen en vrouwen 28.200.
- Rijkswegen = niet-provinciale en - gemeentelijke wegen
Geluid van wegwerkeer leidt in Nederland tot 84 hartinfarcten per jaar
In Nederland zijn in 2004 ongeveer 84 hartinfarcten per jaar gerelateerd aan de blootstelling aan geluid van wegverkeer. Dit is 0,3% van het totaal aantal acute myocard infarcten dat jaarlijks in Nederland optreedt (van Kempen & Houthuijs, 2008). Ruim 5 hartinfarcten per jaar zijn gerelateerd aan geluid van verkeer op rijkswegen en 7 hartinfarcten per jaar zijn gerelateerd aan geluid afkomstig van railverkeer. Een relatief klein deel van de hartinfarcten door geluid van verkeer op alle wegen is dus toe te schrijven aan het verkeer op rijkswegen en railverkeer.
Jaarlijks overlijden 10.000 Europeanen door omgevingslawaai
In Europa overlijden jaarlijks ongeveer 10.000 mensen vroegtijdig door blootstelling aan omgevingslawaai van wie 6.700 aan coronaire hartziekten en 3.300 aan beroerte. Verder leidt de blootstelling aan omgevingslawaai in Europa tot 43.000 ziekenhuisopnames per jaar door hart- en vaatziekten en beroertes en tot ongeveer 910.000 gevallen van hoge bloeddruk. Lawaai van wegverkeer is verantwoordelijk voor 90% van deze ziektelast. Dit blijkt uit de voorlopige resultaten voor 33 Europese landen (28 lidstaten van de Europese Unie plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland en Turkije). Deze resultaten geven een onderschatting doordat de blootstellinggegevens alleen beschikbaar zijn voor een selectie van de agglomeraties, snelwegen, spoorwegen en luchthavens. Verder rapporteren de landen alleen het aantal mensen dat woont bij hoge geluidniveaus (meer dan 55 dB voor het etmaal of 50 dB voor de nacht). Onder deze geluidniveaus kunnen ook effecten optreden, maar daarvan is de omvang niet bekend (Houthuijs et al., 2014).
Meer informatie
Bronnen en literatuur
Literatuur
- Omvang van de effecten op gezondheid en welbevinden in de Nederlandse bevolking door geluid van weg- en railverkeer. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); 2008. Bron
- Health implication of road, railway and aircraft noise in the European Union. Provisional results based on the 2nd round of noise mapping. Bilthoven: RIVM; 2014. Bron
Gevolgen ontbreken ongewenst geluid
Ontbreken ongewenst geluid heeft mogelijk positief effect op welzijn en gezondheid
Er is beperkt onderzoek gedaan naar de effecten van het ontbreken van ongewenste geluiden op welzijn en gezondheid (Klaeboe et al., 2002; Gidlöf-Gunnarsson & Öhrström, 2007; Booi & van den Berg, 2012). De zogenaamde 'soundscape'-benadering spreekt van akoestische kwaliteit en onderscheidt gewenst en ongewenst geluid in plaats van uitsluitend geluidniveaus. Een omgeving waarin geen ongewenste geluiden zijn of waar de niveaus van ongewenste geluiden relatief laag zijn, beïnvloedt mogelijk het herstel van stress positief, terwijl ongewenst geluid een negatieve invloed heeft en het proces van herstel kan belemmeren (Gezondheidsraad, 2006; Brown, 2010). De afwezigheid van ongewenste geluiden kan de positieve effecten van verblijf in een groene omgeving versterken.
Bronnen en literatuur
Literatuur
- The neighborhood soundscape and the residents’perceptions of its quality. Journal of the Acoustical Society of America . 2002;112. Bron
- Noise and well-being in urban residential environments: the potential role of perceived availability to nearby green areas. Landscape and Urban Planning. 2007;83:115-126. Bron
- Quiet areas and the need for quietness in Amsterdam. Int J Environ Res Public Health. 2012;9(4):1030-50. Pubmed | DOI
- Stille gebieden en gezondheid. Den Haag: Gezondheidsraad; 2006. Bron
- Soundscapes and environmental noise management. Noise Control Engineering Journal. 2010;58((5)):493-500. Bron