Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Epilepsie→Cijfers & Context→Huidige situatie

Cijfers & Context

2011-2019 zorgprevalentie epilepsie constant

Regionaal & Internationaal

Kosten

Zorguitgaven 304 miljoen euro in 2017

Preventie & Zorg

Ruim 9.000 ziekenhuiopnamen

Prevalentie epilepsie in huisartsenpraktijk

60.500 mensen met epilepsie

In 2019 waren er naar schatting 60.500 personen met epilepsie die voor deze klacht zorg hebben gehad van de huisarts of waarvan de huisarts wist dat de patiënt zorg ontving in de tweede lijn (zorgprevalentie): 31.700 mannen en 28.800 vrouwen. Dit komt overeen met 3,7 per 1.000 mannen en 3,3 per 1.000 vrouwen. Mannen van 65 jaar en ouder komen relatief vaak op consult bij de huisarts voor epilepsie.

Epilepsie als chronische aandoening

Voor epilepsie wordt hier de zorgprevalentie gepresenteerd. Volgens de algemeen gehanteerde methode waarmee morbiditeit geschat wordt op basis van huisartsenregistraties, is epilepsie een chronische aandoening (als je de ziekte eenmaal hebt, dan blijf je altijd patiënt). Via deze methode wordt de jaarprevalentie geschat op ruim 200.400 personen in 2019. Dit zijn alle personen die bij de huisarts bekend zijn met epilepsie, ongeacht of ze daarvoor in 2019 zijn behandeld. Hierbij worden in principe alle kinderen die als kind epilepsie hebben gehad blijvend als patiënt gezien. Dit is niet altijd terecht; een deel van deze kinderen groeit er overheen. Daarnaast is het mogelijk dat personen die lang geleden voor epilepsie zijn behandeld, nu niet meer als epilepsiepatiënt bij de huisarts geregistreerd staan.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

22-10-2020

Nieuwe gevallen epilepsie in huisartsenpraktijk

11.000 nieuwe epilepsiepatiënten in 2019

In 2019 zijn naar schatting 11.000 nieuwe patiënten bij de huisarts geregistreerd met de diagnose epilepsie. Het betrof 5.800 mannen en 5.200 vrouwen (0,7 per 1.000 mannen en 0,6 per 1.000 vrouwen). Het aantal nieuwe patiënten met epilepsie neemt vanaf jonge leeftijd tot middelbare leeftijd af, om vervolgens weer toe te nemen. Het aantal nieuwe patiënten neemt vooral bij mannen toe op hogere leeftijd (65 jaar en ouder).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

22-10-2020

Verantwoording

Definities

  • Epilepsie

    Epilepsie is hersenaandoening met epileptische aanvallen

    Epilepsie is een ziekte van de hersenen. Kenmerkend zijn de spontane (niet geprovoceerde) epileptische aanvallen, die op onvoorspelbare momenten optreden. Epileptische aanvallen bestaan uit symptomen ten gevolge van abnormale, plotselinge, excessieve elektrische activiteit van de hersenen.
    Er is sprake van epilepsie als één of meer ongeprovoceerde epileptische aanvallen in een jaar optreden met een hoge kans op herhaling.

    Diverse vormen van epilepsie

    De aandoening epilepsie komt in verschillende vormen of syndromen voor. De prognose en de behandeling van epilepsie zijn afhankelijk van de vorm. De vorm wordt bepaald door het type epileptische aanval, de beginleeftijd, EEG-kenmerken, genetische aanleg en het al dan niet hebben van een neurologische afwijking. De International League Against Epilepsy (ILAE) classificeert de diverse vormen van epilepsie en maakt daarbij onderscheid tussen idiopathische, symptomatische en cryptogene epilepsie. Over deze classificatie is veel discussie gaande tussen wetenschappers en clinici. Bij ‘idiopathische epilepsie’ spelen vooral genetische factoren een rol. ‘Symptomatische epilepsie’ is het (late) gevolg van een hersenbeschadiging. Bij ‘cryptogene epilepsie’ wordt een neurologische oorzaak vermoed zonder dat deze kan worden aangetoond.

    Speciale syndromen

    Ziektebeelden met een acute stoornis in de hersenen kunnen een (zogenaamde acuut symptomatische) epileptische aanval veroorzaken maar dan is nog geen sprake van epilepsie. Een bekend voorbeeld daarvan bij kinderen is een koortsconvulsie bij infectieziekten. Andere voorbeelden zijn aanvallen die optreden bij beroerte, ongevalsletsel, vergiftiging, onthoudingsverschijnselen bij alcohol- en drugsafhankelijkheid, te laag glucosegehalte in het bloed en acuut zuurstoftekort.

    Classificatie van vormen van epilepsie en epileptische syndromen (vereenvoudigd schema)

    1 Partiële (of gelokaliseerde of focale) epilepsie en syndromen
      1.1  Idiopathisch 
      1.2  Symptomatisch 
      1.3  Cryptogeen 
    2 Gegeneraliseerde epilepsie en syndromen 
      2.1  Idiopathisch 
      2.2  Symptomatisch
      2.3  Cryptogeen
    3 Epilepsie waarbij het niet mogelijk is te classificeren als partieel of gegeneraliseerd 
      3.1  Zowel met gegeneraliseerde als partiële aanvallen 
      3.2  Aanvallen zijn noch duidelijk gegeneraliseerd noch duidelijk partiëel 
    4 Speciale syndromen 

     

    Bron: International League Against Epilepsy, 1989

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. International League Against Epilepsy. Proposal for revised classification of epilepsies and epileptic syndromes. Commission on Classification and Terminology of the International League Against Epilepsy. Epilepsia. 1989;30(4):389-99. Pubmed
Bronverantwoording

  • Huisartsenregistratie van epilepsie

    Voor bepaling van de prevalentie en het aantal nieuwe gevallen van epilepsie (huidige situatie en trends) zijn gegevens gebruikt van de Nivel Zorgregistraties eerste lijn. De gebruikte ICPC-1-code is N88.

    Meer informatie over het schatten van de morbiditeit op basis van gegevens uit huisartsenregistraties is te vinden in Gebruik van huisartsenregistraties voor schattingen morbiditeit.

    Bronnen en literatuur

    Bronnen

    1. Nivel Zorgregistraties eerste lijn, Nivel Zorgregistraties. zorggegevens.nl

  • Automatisch coderen bij CBS-doodsoorzakenstatistiek

    Met ingang van het statistiekjaar 2013 codeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doodsoorzakenformulieren automatisch met behulp van het softwarepakket IRIS. Dit is een verschil met voorgaande jaren waarin doodsoorzakenformulieren handmatig werden verwerkt. Automatische codering brengt een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens met zich mee. Het veroorzaakt echter ook verschuivingen in doodsoorzaken. Daardoor zijn de sterftecijfers vanaf het jaar 2013 niet altijd goed vergelijkbaar met sterftecijfers uit eerdere jaren. Voor meer informatie over het automatisch coderen verwijzen wij naar vier artikelen van het CBS:

    • Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek (Harteloh et al., 2014)
    • Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen (Harteloh, 2014)
    • Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study (Harteloh, 2015)
    • Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013 (Harteloh, 2016)

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Harteloh PPM, van Hilten O, Kardaun JWPF. Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    2. Harteloh PPM. Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    3. Harteloh PPM. Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2015. Bron
    4. Harteloh PPM. Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2016. Bron

  • Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ): epilepsie

    Via de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ) (voorheen Landelijke Medische Registratie (LMR)) worden alle ziekenhuisopnamen geregistreerd in nagenoeg alle ziekenhuizen in Nederland. Ziekenhuizen verstrekken gezamenlijk ziekenhuisgegevens aan Dutch Hospital Data (DHD). DHD is beheerder van de LBZ namens de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra en verwerkt en verstrekt (onder voorwaarden) de gegevens aan derden. De gebruikte ICD-9-code in de LBZ registratie is 345.

    Bronnen en literatuur

    Bronnen

    1. LBZ, Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg . zorggegevens.nl
    2. LMR, Landelijke Medische Registratie. zorggegevens.nl
Methoden

  • Methoden en technieken

    Standaardisatie

    De omvang en de leeftijdsverdeling van de bevolking verschillen per regio en land. Daarnaast treden in de loop van de tijd veranderingen op in de omvang en leeftijdsverdeling. Om ziekte- en sterftecijfers van verschillende regio’s en landen, of van opeenvolgende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, wordt hier rekening mee gehouden. Daarbij worden de cijfers gecorrigeerd voor deze verschillen of veranderingen in de bevolking. Hierbij wordt uitgegaan van de omvang en de leeftijdsverdeling van een gekozen standaardpopulatie. Dit wordt standaardisatie genoemd.

    Indexatie

    Vooral bij de weergave van trends in de tijd zijn de trendcijfers vaak geïndexeerd. Een geïndexeerde trend laat ontwikkelingen in de tijd zien ten opzichte van een gekozen basisjaar. Dit gebeurt door de cijfers van alle jaren weer te geven als percentage van het cijfer in een gekozen basisjaar. Het cijfer in het basisjaar is gelijk gesteld aan 100(%). Indexatie maakt zichtbaar hoe groot de percentuele toe- of afname is ten opzichte van dat basisjaar. Door als basisjaar het eerste jaar in de grafiek te kiezen, kun je snel zien wat de verandering over de hele weergegeven periode is en ook of er grote verschillen zijn voor de onderscheiden groepen (mannen en vrouwen bijvoorbeeld).

    Indexatie kan ook gebruikt worden voor het weergeven van regionale verschillen. Hierbij wordt het landelijke cijfer bijvoorbeeld gelijk gesteld aan 100(%). Een regionaal cijfer boven of onder de 100 duidt erop dat het respectievelijk hoger of lager is dan het landelijke cijfer. Voorafgaand aan indexatie worden de cijfers vaak gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van de populaties.

    Toetsing trends

    Toetsing van de trend heeft plaatsgevonden op ongestandaardiseerde data door middel van een logistische regressie, waarbij is gecorrigeerd is voor leeftijd en geslacht. Daarbij wordt getoetst of er een statistisch significante toe- of afname is met een significantieniveau (p-waarde) van 0,05. Vaak is onderscheid gemaakt naar trends in verschillende subpopulaties: mannen, vrouwen en leeftijdsgroepen. Daarnaast is getoetst of de trend voor mannen en vrouwen statistisch significant verschilt.
    De kans op het vinden van een toevallige significante uitkomst neemt toe met het aantal uitgevoerde toetsen. Om hiervoor te corrigeren is een Benjamini‐Hochberg‐correctie op de p‐waardes uitgevoerd.

Data en gegevensbronnen