Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Eerstelijnszorg→Kosten→Zorguitgaven

Cijfers & Context

Nederland telt ruim 9.000 werkzame huisartsen

Regionaal & Internationaal

Meer huisartsen in het westen

Kosten

Eerstelijnszorg kost ruim 9,5 miljard euro

Zorgprestaties

Prestatie-indicatoren voor de gezondheidszorg

Zorguitgaven eerstelijnszorg naar leeftijd en geslacht

Zorguitgaven eerstelijnszorg 2017

LeeftijdMannenVrouwenTotaal
0131124
1-411392205
5-9244196440
10-14365392758
15-19263277540
20-24138190328
25-29150271421
30-34153298451
35-39169268437
40-44194259452
45-49272342614
50-54309381690
55-59328394722
60-64332378710
65-69354390744
70-74318360677
75-79235288523
80-84162227389
85-8990158248
90-943174106
95+62228

Bron: Kosten van Ziekten

  • Geraamde cijfers

Eerstelijnszorg kost ruim 9,5 miljard euro

Aan eerstelijnszorg werd in 2017 ongeveer 9.505 miljoen euro uitgegeven. Dit is 11% van de totale kosten van de gezondheidszorg in dat jaar. Eerstelijnszorg omvat naast huisartsenzorg onder andere mondzorg, eerstelijnsverloskunde en paramedische zorg.  In 2017 werd er in totaal 88 miljard euro uitgegeven aan de Nederlandse gezondheidszorg. 

Zorguitgaven eerstelijnszorg vanaf 10 jaar hoger voor vrouwen

De zorguitgaven voor de eerstelijnszorg stijgen met de leeftijd en zijn vanaf het 10e levensjaar hoger voor vrouwen dan voor mannen. Voor de 20-39 jarigen zijn de geslachtsverschillen te verklaren door de kosten voor verloskundige zorg, die geheel aan vrouwen zijn toegerekend.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

15-12-2020

Verantwoording

Definities

  • Eerstelijnszorg is de eerste zorg die mensen met hulpvraag ontvangen

    Eerstelijnszorg is de eerste zorg die mensen met een hulpvraag ontvangen. Deze zorg is direct toegankelijk. Zorgverleners in de eerstelijnszorg kunnen mensen die meer specialistische zorg nodig hebben doorverwijzen naar de tweedelijnszorg. Beroepsbeoefenaren in de eerstelijn zijn onder meer huisartsen, tandartsen, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, eerstelijnsverloskundigen, praktijkondersteuners van de huisarts, apothekers, huidtherapeuten, mondhygiënisten en podotherapeuten.

  • Eerstelijnszorg kent verschillende aspecten

    Om eerstelijnszorg in kaart te brengen zijn verschillende aspecten te belichten:

    • Het aanbod aan eerstelijnsvoorzieningen en werkzame beroepsbeoefenaren in de eerstelijn
    • De vraag naar eerstelijnsvoorzieningen
    • Het gebruik van de eerstelijn door patiënten (het gaat dan om gebruik van eerstelijnsvoorzieningen en contacten met beroepsbeoefenaren werkzaam in de eerstelijn)
    • De kosten van de eerstelijn (de door de eerstelijn verstrekte zorg)
    • De prestaties van de eerstelijn uitgedrukt in kwaliteit en toegankelijkheid van de eerstelijn

    De vraag naar eerstelijnsvoorzieningen hebben we in het onderwerp Eerstelijnszorg niet meegenomen.

    Per bron zijn andere operationalisaties voor het beschrijven van eerstelijnszorg gebruikt, zie Bronverantwoording. Dit betekent dat de invulling van eerstelijnszorg per onderdeel (Cijfers & Context, Regionaal& Internationaal, Kosten en Zorgprestaties) kan verschillen.

  • Contact tandarts

    Minimaal  één tandartsbezoek in de afgelopen 12 maanden. Contacten met de mondhygiënist, orthodontist en kaakchirurg zijn niet meegenomen.

Bronverantwoording

  • Cijfers over aanbod en gebruik gebaseerd op verschillende soorten bronnen

    Cijfers over het aanbod en gebruik van de eerstelijn zijn gebaseerd op enquêtes of op een combinatie van informatie uit zorgregistraties en enquêtes.

    Beperkingen bij cijfers over aanbod van eerstelijnszorg

    Een nadeel van cijfers gebaseerd op alleen enquêtes is dat niet alle beroepsbeoefenaren bereikt worden. Dit komt doordat er meestal een steekproef wordt getrokken en er altijd sprake is van non-respons. Een nadeel van cijfers op basis van registraties is dat niet altijd alle beroepsbeoefenaren die ingeschreven staan in een beroepsregistratie (zoals het BIG-register) ook werkzaam zijn als zorgverlener. Cijfers op basis van louter registratie kan dus een overschatting geven van het aanbod van beroepsbeoefenaren.

    Specifiek aandachtspunt bij cijfers over gebruik huisartsenzorg

    Voor het beschrijven van het gebruik van de eerstelijnszorg gebruiken we de Gezondheidsenquête van het CBS en NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. De belangrijkste methodologische verschillen tussen beide bronnen zijn dat:

    • de Gezondheidsenquête contacten met de huisartsenpost in principe ook meetelt (in NIVEL Zorgregistraties eerste lijn niet),
    • de Gezondheidsenquête huisartscontacten met bewoners van verzorgingshuizen niet meetelt (NIVEL Zorgregistraties eerste lijn wel),
    • en dat de Gezondheidsenquête contacten met de praktijkondersteuner of –assistente niet meetelt (NIVEL Zorgregistraties eerste lijn wel).

  • Tabel: Bronnen bij de cijfers over eerstelijnszorg

    Bron

    Indicator in VZinfo

    Gepresenteerde populatie VZinfo

    Meer informatie

    Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG-register)

    Aantal werkzame tandartsen, mondhygiënisten en fysiotherapeuten

    N.v.t.

    BIG-register

    CBS Bedrijvenregister

    Aantal tandartsenpraktijken

    N.v.t.

    CBS Bedrijvenregister

    CBS-Gezondheidsenquête

    Gebruik mondzorg, Gebruik fysio- en oefentherapie

    Nederlandse bevolking

    CBS-Gezondheidsenquête; CBS

    De Verloskundige

    Locaties pre-conceptiespreekuur

    N.v.t

    De Verloskundige

    KNMT-tandartsenadministratie

    Tandartsendichtheid

    N.v.t.

    KNMT-tandartsenadministratie; Staat van de mondzorg, KNMT

    Kosten van ziekten studie

    Kosten van ziekenhuiszorg naar leeftijd

    Nederlandse bevolking

    Kosten van ziekten database
    Nabijheidsstatistiek CBS Aantal huisartsenpraktijken binnen 3 kilometer, Afstand in kilometers naar dichtstbijzijnde huisartsenpraktijk N.v.t. Nabijheidsstatistiek CBS
    Nivel Beroepenregistratie Aantal werkzame huisartsen en verloskundigen N.v.t. Nivel Beroepenregistratie huisartsen; Nivel Beroepenregistratie verloskundigen
    Nivel Zorgregistraties eerstelijn Gebruik huisartsenzorg Nederlandse bevolking Nivel Zorgregistraties eerste lijn

    Register gevestigde apothekers

    Openbare apotheken

    N.v.t.

    Register gevestigde apothekers

    Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK)

    Aantal openbare apotheken

    N.v.t.

    SFK, Data en Feiten (SFK)

    Vergunningen apotheekhoudende huisartsen Farmatec

    Aantal apotheekhoudende huisartsen

    N.v.t.

    Farmatec.nl

     

  • Dataverzameling Gezondheidsenquête 2020

    In 2020 is de dataverzameling voor de Gezondheidsenquête verstoord door de COVID-19-pandemie. Ongeveer een half jaar was het niet mogelijk om aan huis interviews af te nemen. Daardoor kwam er tijdens die periode alleen via internet respons binnen. Om te corrigeren voor het wegvallen van de interviews aan huis is gebruik gemaakt van een aangepast weegmodel met tijdreeksmodellen. Hierdoor zijn de cijfers te vergelijken met de eerdere jaren. Meer informatie over het aangepaste weegmodel kunt u vinden in deze nota.
    De COVID-19-pandemie en de bijbehorende maatregelen hebben mogelijk invloed gehad op het zorggebruik en de gezondheid van de geïnterviewden. Het is belangrijk hier rekening mee te houden bij het interpreteren van de cijfers van 2020.

  • Locaties huisartsenposten

    Voor de huisartsenposten is gebruik gemaakt van de Benchmark huisartsenposten 2019 (Ineen, 2020) met peildatum 31 december 2019. Na deze datum zijn de volgende wijzigingen opgetreden. De wijzigingen zijn ook doorgevoerd in de kaart:

    • Op 6 januari 2020 is de Spoedpost in Oldenzaal gesloten.
    • Per januari 2020 zijn de huisartsenposten in Deurne, Bladel, Eersel en Valkenswaard gesloten (Stichting Huisarts Organisatie Kempen en Omstreken (SHoKo))
    • Per september 2020 is de huisartsenpost in Hardenberg verhuisd.

    Voor de SEH is gebruik gemaakt van de Bereikbaarheidsanalyse SEHs en acute verloskunde 2020 (RIVM, 2020) met als peildatum juni 2020. 

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. RIVM. Bereikbaarheidsanalyse SEH’s en acute verloskunde 2020 (Analyse gevoelige ziekenhuizen). Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu; 2020. Bron

  • Register van gevestigde apotheken

    Degene die de leiding heeft over de apotheek, laat zich op eigen verzoek inschrijven in dit register. Artikel 61 van de Geneesmiddelenwet regelt dat er per apotheek altijd één apotheker moet zijn ingeschreven in het register van gevestigd apothekers. Ziekenhuisapotheken en grootbereiders zijn niet in de kaart opgenomen. De poliklinische apotheken waar patiënten die ontslagen zijn uit het ziekenhuis of omwonenden terecht kunnen zijn wel in de kaart opgenomen.

  • Register van apotheekhoudende huisartsen

    Farmatec verleend apotheekvergunningen aan huisartsen in gebieden waar geen openbare apotheek gevestigd is. Huisartsen die dubbel voorkomen in het register zijn maar één keer meegeteld. Associé(e)s van een huisarts die al een apotheekvergunning (APH/H-vergunning) hebben, kunnen een associatievergunning aanvragen. Deze APG/A-vergunningen zijn niet opgenomen in de kaart, omdat deze hetzelfde adres betreffen als de APH/H-vergunning.

Methoden

  • Verschillende maten voor beschrijving onderdelen eerstelijnszorg

    Om Eerstelijnszorg te beschrijven, zijn voor verschillende onderdelen verschillende maten gebruikt. Hieronder wordt dit per onderdeel toegelicht.

  • Regionale verschillen in reistijd naar dichtstbijzijnde zorgvoorziening

    Voor het bepalen van de reistijden per vierpositiepostcode gebied is gebruik gemaakt van de Drive Time Matrix (DTM) van Geodan. Deze matrix tabel bevat de reistijden en -afstanden over de weg tussen postcodes in Nederland op vierpositiepostcodeniveau. Hierbij is uitgegaan van de snelste route met de personenauto.