Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Eerstelijnszorg→Cijfers & Context→Aanbod eerstelijnszorg

Cijfers & Context

Nederland telt ruim 9.000 werkzame huisartsen

Regionaal & Internationaal

Meer huisartsen in het westen

Kosten

Eerstelijnszorg kost ruim 9,5 miljard euro

Zorgprestaties

Prestatie-indicatoren voor de gezondheidszorg

Aantal werkzame huisartsen

Aantal werkzame huisartsen 2019

Beroepsbeoefenaren

Aantal op 1 januari

Huisartsen:
- Zelfstandig gevestigde huisartsen
- HIDHA's/vaste waarnemers
- Wisselende waarnemers

Totaal


7.784
2.458
2.524

12.766

Bron: Nivel Beroepenregistratie huisartsen

Dit cijfer is ook onderdeel van

In Nederland zijn 12.766 huisartsen werkzaam

Op 1 januari 2019 werkten er in Nederland in totaal 12.766 huisartsen in een vaste praktijk. Het betreft zelfstandig gevestigde huisartsen, HIDHA's en 2.524 wisselende waarnemers. Wisselende waarnemers werken voornamelijk voor korte periodes in praktijken (Batenburg et al., 2019).

Meer vrouwelijke huisartsen

Op 1 januari 2019 is meer dan de helft (58%) huisartsen vrouw (Batenburg et al., 2019). Vrouwen werken gemiddeld minder dan mannen. In 2018 werkten vrouwen gemiddeld 0,71 FTE, voor mannen was dat 0,79 FTE (Versteeg et al., 2018). 

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

14-09-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Batenburg R, van der Velden L, Vis E, Kenens R. Cijfers uit de registratie van huisartsen – een update van de werkzaamheidscijfers voor 2018 en 2019. Utrecht: NIVEL; 2019. Bron
  2. Versteeg S, Vis E, van der Velden L, Batenburg R. De werkweek van de Nederlandse huisarts in 2018. Utrecht: NIVEL; 2018. Bron

Aantal instellingen waar huisartsen werken

Nederland telt ruim 5.000 huisartsenpraktijken

Op 1 januari 2016 waren er in Nederland  5.028 huisartsenpraktijken. Hiervan is 35% een solopraktijk, 43% een duopraktijk (praktijk met twee huisartsen) en 22% een groepspraktijk (drie of meer huisartsen). Vrouwen kiezen veel minder vaak voor een solopraktijk dan mannen. In 2016 is bijna 40% van de mannelijke huisartsen werkzaam in een solopraktijk en 29% van de vrouwelijke huisartsen (van der Velden et al., 2017).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

24-09-2018

Bronnen en literatuur

Bronnen

  1. Nivel Beroepenregistratie huisartsen, Huisartsenregistratie. zorggegevens.nl

Literatuur

  1. van der Velden LFJ, Kasteleijn A, Kenens RJ. Cijfers uit de registratie van huisartsen; peiling 2016. Utrecht: NIVEL; 2017. Bron

Aantal openbare apotheken en apotheekhoudende huisartsen

Aantal openbare apotheken 2021

Peildatum 1 januari

Openbare apotheken

Aantal

Overig zelfstandig

314

Zelfstandig met formule

1.092

Eigendom van keten

599

Totaal

2.005

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

 

 

Dit cijfer is ook onderdeel van

Ruim 2.000 openbare apotheken

Op 1 januari 2021 waren er in Nederland 2.005 openbare apotheken. Ongeveer 84% van de apotheken is verbonden aan een keten of een formule (SFK, 2021). Het aandeel zelfstandige apothekers is relatief laag, omdat het voor individuele zelfstandige apothekers niet of nauwelijks mogelijk is om afzonderlijk met zorgverzekeraars te onderhandelen (SFK, 2019). In Nederland zijn 4 grote apotheekformules met ieder meer dan tweehonderd aangesloten apotheken. Een apotheekformule bestaat uit een groep apotheken die volgens een bepaald concept zijn ingericht en/of worden gefaciliteerd vanuit een centrale organisatie. Ze zijn (veelal) verbonden aan een groothandel.

In 2017 naar schatting 344 apotheekhoudende huisartsenpraktijken

Op 1 januari 2017 waren er in Nederland naar schatting 344 apotheekhoudende huisartsenpraktijken en 486 huisartsen met een apotheekvergunning (Versteeg & Batenburg, 2019). Huisartsen kunnen een apotheekvergunning aanvragen wanneer de dichtstbijzijnde apotheker verder dan 4,5 km van de eerste potentiële patiënt van de arts is gevestigd (van Hassel et al., 2016).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

30-03-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. SFK. Data en feiten 2019 . Het jaar 2018 in cijfers. Den Haag: Stichting Farmaceutische Kengetallen; 2019. Bron
  2. Versteeg S., Batenburg R. Cijfers uit de registratie van huisartsen. Peiling 2017. Utrecht: NIVEL; 2019. Bron
  3. van Hassel DTP, Kasteleijn A, Kenens RJ. Cijfers uit de registratie van huisartsen, peiling 2015. Utrecht: Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL); 2016. Bron

Aantal werkzame tandartsen

Aantal werkzame tandartsen in de zorgsector 2018

Werkzaam in de zorg

Mannen

 Vrouwen Totaal

Tandartsen

4.460

3.420

7.880

Orthodontisten

150

120

270

Kaakchirurgen

200

55

250

Totaal

4.810

3.595

8.400

Bron: BIG-register op CBS Statline

Dit cijfer is ook onderdeel van

Nederland telt 8.400 werkzame tandartsen

Op 1 januari 2018 werkten er 8.400 tandartsen in de zorgsector; 7.880 tandartsen en 520 tandheelkundig specialisten (orthodontisten en tandartsen met specialisatie mondziekten en kaakchirurgie). 

Bijna 3.570 mondhygiënisten

In de eerstelijns mondzorg zijn ook mondhygiënisten werkzaam. De mondhygiënist richt zich op de preventieve mondzorg, met name op het voorkomen van aandoeningen. Op 1 januari 2019 waren er 3.569 mondhygiënisten werkzaam in Nederland. Mannen geven aan meer te werken dan vrouwen (41,7 uur en 0,91 FTE versus 31,6 en 0,76 FTE). De werkweek-lengte en aanstellings-omvang neemt af met de leeftijd; de oudere leeftijdsgroepen werken minder FTE en uren dan de jongere (NIVEL, 2019).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

14-09-2020

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. NIVEL. Het aanbod aan tandartsen en mondhygiënisten in Nederland; Een enquête-onderzoek ten behoeve van de raming Eerstelijns Mondzorg 2019 van het Capaciteitsorgaan. Utrecht: NIVEL; 2019. Bron

Aantal tandartspraktijken

Aantal tandartspraktijken 2020 (3de kwartaal)

Type zorginstelling

Aantal

Tandartspraktijken

9.355

Praktijken van tandheelkundig specialisten

715
Totaal praktijken van tandheelkundigen

10.070

Bron: CBS Bedrijvenregister

Voorlopige cijfers

Nederland telt ruim 9.350 tandartspraktijken

Het exact aantal tandartspraktijken in Nederland is niet bekend. Op basis van het CBS-bedrijven register zijn er in 2020 9.355 tandartspraktijken en 715 praktijken van tandheelkundig specialisten. Dit is inclusief solopraktijken en praktijken binnen organisaties met meer dan 100 werkzame personen.

Meer informatie

 

Experts en redactie

Datum publicatie

14-09-2020

Aantal werkzame paramedici

Aantal werkzame paramedici

Beroepsbeoefenaren

Aantal

Peiljaara

Aantal praktijken

Fysiotherapeuten

17.802

2011

4.770

Ergotherapeuten

3.511

2010

 

Oefentherapeuten

1.568

2011

 

Bron: Registratie fysiotherapeuten; Registratie oefentherapeuten

a Peiljaar betekent op 31 december van het beschreven jaar of 1 januari van het volgende jaar.

Fysiotherapeuten vormen grootste groep paramedici

Nederland telde in 2010/2011 17.802 eerstelijnsfysiotherapeuten, 3.511 ergotherapeuten en 1.568 oefentherapeuten. De groep oefentherapeuten bestaat uit 55% oefentherapeuten Cesar en 45% oefentherapeuten Mensedieck. Er waren 4.770 fysiotherapiepraktijken, inclusief praktijken met maar één fysiotherapeut. Naast deze beroepsgroepen, die zich vaak bezighouden met aandoeningen van het bewegingsapparaat, zijn er tal van andere paramedische beroepen, zoals huidtherapeuten, diëtisten, logopedisten, optometristen en podotherapeuten. Hiervan zijn nog geen cijfers opgenomen.

Meer informatie

 

 

Experts en redactie

Aantal werkzame verloskundigen

In 2018 naar schatting 3.440 praktiserende verloskundigen

Op 1 januari 2018 waren in Nederland naar schatting 3.440 praktiserende verloskundigen. In totaal waren er 3.636 verloskundigen in de zorg werkzaam. Dit betekent niet per se dat zij als verloskundige praktiseerden. Het grootste deel van hen (96,6%) werkte in een ziekenhuis of in de ‘overige zorg’ (voornamelijk eerstelijnsverloskundigenpraktijken). Slechts weinig verloskundigen waren in één van de andere sectoren werkzaam. Ruim 99% van de verloskundigen is vrouw en 61% is jonger dan 40 jaar (Kenens et al., 2020).  

Grootste deel eerstelijnsverloskundigen gevestigd in groepspraktijk

Er waren op 1 januari 2018 naar schatting 570 verloskundigenpraktijken. Het merendeel (85,1%) van de eerstelijnsverloskundigen was in een groepspraktijk (praktijk van drie of meer eerstelijnsverloskundigen) gevestigd. Ongeveer één op de tien (10,5%) eerstelijnsverloskundigen werkte in duopraktijk en 4,3% was solist (Kenens et al., 2020).

Aantal verloskundige actieve huisartsen niet precies bekend

Ook huisartsten kunnen verloskundige zorg bieden, dat wil zeggen bevallingen doen en pre- en postnatale zorg bieden. Het is niet precies bekend hoeveel verloskundig actieve huisartsen er zijn. In mei 2021 stonden ongeveer 40 huisartsen ingeschreven in het register Verloskunde van het College voor Huisartsen met Bijzondere Bekwaamheden (CHBB). In 1977 waren nog zo'n 2.700 huisartsen verloskundig actief (Van der Velden et al., 2012).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

16-04-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Kenens R., van der Velden L., Vis E., Batenburg R. Cijfers uit de registratie van verloskundigen; peiling 2018. Utrecht: Nivel; 2020. Bron
  2. Van der Velden L, Hingstman L, Wiegers T, Kenens RJ. Huisartsenzorg in cijfers: Verloskundig actieve huisarts bestaat nog steeds. Huisarts Wet. 2012;55(3):131. Bron

Aantal huisartsenposten en SEH's

Aantal huisartsenposten en samenwerking met SEH's 2020

Type locatie

Aantal locaties

 Peiljaar

Huisartsenposten

113

 2020

Totaal aantal afdelingen Spoedeisende Hulp:

  • SEH's met 24/7 uurs openstelling (80)
  • SEH's met dag/avond openstelling (3)

83
 

 2020

Bron: Gebaseerd op Benchmark huisartsenposten 2019 (InEen, 2020); bewerkt door RIVM; RIVM, 2020

113 huisartsenposten

Rond 2000 ontstonden in veel regio’s in Nederland huisartsenposten. In 2020 (peildatum oktober) waren er 113 HAP's die georganiseerd waren in 55 huisartsendienstenstructuren (HDS’en). Bij een huisartsenpost werken gemiddeld 70 huisartsen en 22 triagisten.

80 ziekenhuislocaties met een SEH-afdeling

Volgens de Analyse gevoelige ziekenhuizen 2020 zijn er in totaal 83 ziekenhuislocaties met een SEH. Hiervan zijn 80 locaties 24/7 uur geopend, 3 SEH’s zijn overdag en ’s avonds geopend en zijn ’s nachts gesloten.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

11-01-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. RIVM. Bereikbaarheidsanalyse SEH’s en acute verloskunde 2020 (Analyse gevoelige ziekenhuizen). Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu; 2020. Bron

Verantwoording

Definities

  • Eerstelijnszorg is de eerste zorg die mensen met hulpvraag ontvangen

    Eerstelijnszorg is de eerste zorg die mensen met een hulpvraag ontvangen. Deze zorg is direct toegankelijk. Zorgverleners in de eerstelijnszorg kunnen mensen die meer specialistische zorg nodig hebben doorverwijzen naar de tweedelijnszorg. Beroepsbeoefenaren in de eerstelijn zijn onder meer huisartsen, tandartsen, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, eerstelijnsverloskundigen, praktijkondersteuners van de huisarts, apothekers, huidtherapeuten, mondhygiënisten en podotherapeuten.

  • Eerstelijnszorg kent verschillende aspecten

    Om eerstelijnszorg in kaart te brengen zijn verschillende aspecten te belichten:

    • Het aanbod aan eerstelijnsvoorzieningen en werkzame beroepsbeoefenaren in de eerstelijn
    • De vraag naar eerstelijnsvoorzieningen
    • Het gebruik van de eerstelijn door patiënten (het gaat dan om gebruik van eerstelijnsvoorzieningen en contacten met beroepsbeoefenaren werkzaam in de eerstelijn)
    • De kosten van de eerstelijn (de door de eerstelijn verstrekte zorg)
    • De prestaties van de eerstelijn uitgedrukt in kwaliteit en toegankelijkheid van de eerstelijn

    De vraag naar eerstelijnsvoorzieningen hebben we in het onderwerp Eerstelijnszorg niet meegenomen.

    Per bron zijn andere operationalisaties voor het beschrijven van eerstelijnszorg gebruikt, zie Bronverantwoording. Dit betekent dat de invulling van eerstelijnszorg per onderdeel (Cijfers & Context, Regionaal& Internationaal, Kosten en Zorgprestaties) kan verschillen.

  • Contact tandarts

    Minimaal  één tandartsbezoek in de afgelopen 12 maanden. Contacten met de mondhygiënist, orthodontist en kaakchirurg zijn niet meegenomen.

Bronverantwoording

  • Cijfers over aanbod en gebruik gebaseerd op verschillende soorten bronnen

    Cijfers over het aanbod en gebruik van de eerstelijn zijn gebaseerd op enquêtes of op een combinatie van informatie uit zorgregistraties en enquêtes.

    Beperkingen bij cijfers over aanbod van eerstelijnszorg

    Een nadeel van cijfers gebaseerd op alleen enquêtes is dat niet alle beroepsbeoefenaren bereikt worden. Dit komt doordat er meestal een steekproef wordt getrokken en er altijd sprake is van non-respons. Een nadeel van cijfers op basis van registraties is dat niet altijd alle beroepsbeoefenaren die ingeschreven staan in een beroepsregistratie (zoals het BIG-register) ook werkzaam zijn als zorgverlener. Cijfers op basis van louter registratie kan dus een overschatting geven van het aanbod van beroepsbeoefenaren.

    Specifiek aandachtspunt bij cijfers over gebruik huisartsenzorg

    Voor het beschrijven van het gebruik van de eerstelijnszorg gebruiken we de Gezondheidsenquête van het CBS en NIVEL Zorgregistraties eerste lijn. De belangrijkste methodologische verschillen tussen beide bronnen zijn dat:

    • de Gezondheidsenquête contacten met de huisartsenpost in principe ook meetelt (in NIVEL Zorgregistraties eerste lijn niet),
    • de Gezondheidsenquête huisartscontacten met bewoners van verzorgingshuizen niet meetelt (NIVEL Zorgregistraties eerste lijn wel),
    • en dat de Gezondheidsenquête contacten met de praktijkondersteuner of –assistente niet meetelt (NIVEL Zorgregistraties eerste lijn wel).

  • Tabel: Bronnen bij de cijfers over eerstelijnszorg

    Bron

    Indicator in VZinfo

    Gepresenteerde populatie VZinfo

    Meer informatie

    Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG-register)

    Aantal werkzame tandartsen, mondhygiënisten en fysiotherapeuten

    N.v.t.

    BIG-register

    CBS Bedrijvenregister

    Aantal tandartsenpraktijken

    N.v.t.

    CBS Bedrijvenregister

    CBS-Gezondheidsenquête

    Gebruik mondzorg, Gebruik fysio- en oefentherapie

    Nederlandse bevolking

    CBS-Gezondheidsenquête; CBS

    De Verloskundige

    Locaties pre-conceptiespreekuur

    N.v.t

    De Verloskundige

    KNMT-tandartsenadministratie

    Tandartsendichtheid

    N.v.t.

    KNMT-tandartsenadministratie; Staat van de mondzorg, KNMT

    Kosten van ziekten studie

    Kosten van ziekenhuiszorg naar leeftijd

    Nederlandse bevolking

    Kosten van ziekten database
    Nabijheidsstatistiek CBS Aantal huisartsenpraktijken binnen 3 kilometer, Afstand in kilometers naar dichtstbijzijnde huisartsenpraktijk N.v.t. Nabijheidsstatistiek CBS
    Nivel Beroepenregistratie Aantal werkzame huisartsen en verloskundigen N.v.t. Nivel Beroepenregistratie huisartsen; Nivel Beroepenregistratie verloskundigen
    Nivel Zorgregistraties eerstelijn Gebruik huisartsenzorg Nederlandse bevolking Nivel Zorgregistraties eerste lijn

    Register gevestigde apothekers

    Openbare apotheken

    N.v.t.

    Register gevestigde apothekers

    Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK)

    Aantal openbare apotheken

    N.v.t.

    SFK, Data en Feiten (SFK)

    Vergunningen apotheekhoudende huisartsen Farmatec

    Aantal apotheekhoudende huisartsen

    N.v.t.

    Farmatec.nl

     

  • Dataverzameling Gezondheidsenquête 2020

    In 2020 is de dataverzameling voor de Gezondheidsenquête verstoord door de COVID-19-pandemie. Ongeveer een half jaar was het niet mogelijk om aan huis interviews af te nemen. Daardoor kwam er tijdens die periode alleen via internet respons binnen. Om te corrigeren voor het wegvallen van de interviews aan huis is gebruik gemaakt van een aangepast weegmodel met tijdreeksmodellen. Hierdoor zijn de cijfers te vergelijken met de eerdere jaren. Meer informatie over het aangepaste weegmodel kunt u vinden in deze nota.
    De COVID-19-pandemie en de bijbehorende maatregelen hebben mogelijk invloed gehad op het zorggebruik en de gezondheid van de geïnterviewden. Het is belangrijk hier rekening mee te houden bij het interpreteren van de cijfers van 2020.

  • Locaties huisartsenposten

    Voor de huisartsenposten is gebruik gemaakt van de Benchmark huisartsenposten 2019 (Ineen, 2020) met peildatum 31 december 2019. Na deze datum zijn de volgende wijzigingen opgetreden. De wijzigingen zijn ook doorgevoerd in de kaart:

    • Op 6 januari 2020 is de Spoedpost in Oldenzaal gesloten.
    • Per januari 2020 zijn de huisartsenposten in Deurne, Bladel, Eersel en Valkenswaard gesloten (Stichting Huisarts Organisatie Kempen en Omstreken (SHoKo))
    • Per september 2020 is de huisartsenpost in Hardenberg verhuisd.

    Voor de SEH is gebruik gemaakt van de Bereikbaarheidsanalyse SEHs en acute verloskunde 2020 (RIVM, 2020) met als peildatum juni 2020. 

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. RIVM. Bereikbaarheidsanalyse SEH’s en acute verloskunde 2020 (Analyse gevoelige ziekenhuizen). Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu; 2020. Bron

  • Register van gevestigde apotheken

    Degene die de leiding heeft over de apotheek, laat zich op eigen verzoek inschrijven in dit register. Artikel 61 van de Geneesmiddelenwet regelt dat er per apotheek altijd één apotheker moet zijn ingeschreven in het register van gevestigd apothekers. Ziekenhuisapotheken en grootbereiders zijn niet in de kaart opgenomen. De poliklinische apotheken waar patiënten die ontslagen zijn uit het ziekenhuis of omwonenden terecht kunnen zijn wel in de kaart opgenomen.

  • Register van apotheekhoudende huisartsen

    Farmatec verleend apotheekvergunningen aan huisartsen in gebieden waar geen openbare apotheek gevestigd is. Huisartsen die dubbel voorkomen in het register zijn maar één keer meegeteld. Associé(e)s van een huisarts die al een apotheekvergunning (APH/H-vergunning) hebben, kunnen een associatievergunning aanvragen. Deze APG/A-vergunningen zijn niet opgenomen in de kaart, omdat deze hetzelfde adres betreffen als de APH/H-vergunning.

Methoden

  • Verschillende maten voor beschrijving onderdelen eerstelijnszorg

    Om Eerstelijnszorg te beschrijven, zijn voor verschillende onderdelen verschillende maten gebruikt. Hieronder wordt dit per onderdeel toegelicht.

  • Regionale verschillen in reistijd naar dichtstbijzijnde zorgvoorziening

    Voor het bepalen van de reistijden per vierpositiepostcode gebied is gebruik gemaakt van de Drive Time Matrix (DTM) van Geodan. Deze matrix tabel bevat de reistijden en -afstanden over de weg tussen postcodes in Nederland op vierpositiepostcodeniveau. Hierbij is uitgegaan van de snelste route met de personenauto.