Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Dikkedarmkanker→Regionaal & Internationaal→Internationaal

Cijfers & Context

Overleving dikkedarmkanker neemt toe

Regionaal & Internationaal

Relatief hoge incidentie en sterfte in Nederland

Kosten

Zorguitgaven 597 miljoen euro in 2017

Preventie & Zorg

Bijna 20.000 ziekenhuisopnamen in 2017

Internationale vergelijking incidentie dikkedarmkanker

Incidentie dikkedarmkanker internationaal 2018

LandMannenVrouwenTotaal
Hongarije102,855,273,9
Noorwegen73,966,169,6
Denemarken69,25762,5
NEDERLAND72,151,760,8
Slovenië84,340,859,8
Slowakije78,94357,2
België68,345,255,4
Ierland62,544,952,9
Kroatië71,138,451,7
Griekenland64,238,349,8
Malta65,337,649,8
Spanje67,235,649,7
Italië59,740,649,1
Portugal66,436,349,1
Verenigd Koninkrijk55,842,548,5
Luxemburg53,739,946,1
EU285637,745,7
Tsjechië58,235,945,2
Frankrijk52,73744
Estland49,140,143
Zweden45,639,542,2
Cyprus61,925,241,7
Letland6628,641,2
Duitsland44,13539
Polen49,529,937,7
Finland42,134,137,5
Litouwen48,630,236,7
Bulgarije46,827,435,5
Zwitserland40,129,434,2
Roemenië42,924,532,2
Oostenrijk41,124,831,9

Bron: ECIS

  • Internationale cijfers voor de incidentie van dikkedarmkanker betreffen alleen colonkanker
  • Gestandaardiseerd naar de Europese bevolking
  • Volgorde op basis van mannen en vrouwen samen

Incidentie dikkedarmkanker in Nederland relatief hoog

De incidentie van dikkedarmkanker in Nederland is hoog vergeleken met de incidentie in andere  landen van de Europese Unie (EU). In vergelijking met de rest van Europa is de incidentie van dikkedarmkanker in Oostenrijk laag, zowel onder mannen als vrouwen. Er is geen duidelijk (noord-zuid of oost-west) patroon te herkennen in de incidentie van dikkedarmkanker binnen de EU.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

26-07-2018

Internationale vergelijking sterfte aan dikkedarmkanker

Sterfte aan dikkedarmkanker internationaal 2017

LandMannenVrouwenTotaal
Hongarije78,437,853,1
Kroatië71,034,248,4
Slowakije70,732,246,9
Estland58,327,437,8
Polen53,826,837,1
Tsjechië54,025,036,7
Noorwegen41,931,136,0
Roemenië49,324,634,6
Portugal49,923,534,2
Slovenië50,022,933,7
Denemarken41,028,033,7
Bulgarije47,124,133,3
Malta36,131,033,3
Letland49,524,332,3
NEDERLAND39,926,132,0
Spanje45,321,931,8
Litouwen47,423,931,6
Ierland40,923,030,8
EU2840,423,130,4
Verenigd Koninkrijk34,922,728,0
Zweden31,924,627,9
Italië35,720,626,8
Duitsland34,120,826,5
Frankrijk34,520,526,3
België32,820,325,5
Luxemburg30,819,925,1
Oostenrijk34,118,325,0
Finland30,319,424,0
Zwitserland27,817,822,1
Griekenland27,917,121,8
Cyprus27,216,321,1

Bron: Eurostat, 2020

  • De cijfers voor de sterfte aan dikkedarmkanker betreft colorectale kanker (zowel colon- als endeldarmkanker; ICD-10-code: C18-C21).
  • Volgorde op basis van totaal (mannen en vrouwen samen)
  • Gestandaardiseerd naar de Europese standaardbevolking

Sterfte dikkedarmkanker iets hoger dan gemiddeld in EU

De sterfte aan dikkedarmkanker is in Nederland iets hoger dan het EU-gemiddelde. Tussen ongeveer 2005 en 2017 is de sterfte aan dikkedarmkanker in Nederland net als in veel West- en Noord-Europese landen afgenomen (Wong et al., 2020). De daling in sterfte in veel EU-landen komt waarschijnlijk door verbetering in vroegdiagnostiek en de kwaliteit van de behandeling. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een betere overleving (Gini et al., 2020).

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

24-03-2021

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Wong MCS, Huang J, Lok V, Wang J, Fung F, Ding H, et al. Differences in Incidence and Mortality Trends of Colorectal Cancer Worldwide Based on Sex, Age, and Anatomic Location. Clin Gastroenterol Hepatol. 2020. Pubmed | DOI
  2. Gini A, Jansen EEL, Zielonke N, Meester RGS, Senore C, Anttila A, et al. Impact of colorectal cancer screening on cancer-specific mortality in Europe: A systematic review. Eur J Cancer. 2020;127:224-235. Pubmed | DOI

Internationale vergelijking overleving colonkanker

Colonkanker internationaal

[container]

Bron: CONCORD-3 (Allemani et al., 2018)

  • De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2).
  • Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.
  • Internationale cijfers voor overleving zijn alleen beschikbaar voor colon- en endeldarmkanker afzonderlijk.

Overleving gemiddeld in Nederland

De relatieve vijfjaarsoverleving van colonkanker is in Nederland vergelijkbaar met andere landen in Noord-, Centraal- en Zuid-Europa, waar de relatieve vijfaarsoverleving tussen de 60 en 70% ligt. In de meeste Oost-Europese landen is de overleving kleiner dan 60%. Studies tonen aan dat de verschillen tussen landen mogelijk zijn gerelateerd aan het tijdstip van diagnose en de kwaliteit van de behandeling (Sant et al., 2009; Gatta et al., 1998; Berrino et al., 1999). De relatieve vijfjaarsoverleving van colonkanker is sinds halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw met 5 tot 10% toegenomen in zowel Nederland als Estland, Finland, Ierland, Litouwen, Zweden, Italië, Malta, Oostenrijk en Frankrijk. In dezelfde periode is relatieve vijfjaarsoverleving met meer dan 10% toegenomen in Denemarken, Letland, Noorwegen, Verenigd Koninkrijk, Portugal, Slovenië, Spanje, Bulgarije, Tsjechië, Polen, Duitsland en Zwitserland (Allemani et al., 2018). 

Meer informatie

Experts en redactie

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Sant M, Allemani C, Santaquilani M, Knijn A, Marchesi F, Capocaccia R. EUROCARE-4. Survival of cancer patients diagnosed in 1995-1999. Results and commentary. Eur J Cancer. 2009;45(6):931-91. Pubmed | DOI
  2. Gatta G, Faivre J, Capocaccia R, M de Leon P. Survival of colorectal cancer patients in Europe during the period 1978-1989. EUROCARE Working Group. Eur J Cancer. 1998;34(14 Spec No):2176-83. Bron | Pubmed
  3. Berrino F, Capocaccia R, Estève J, Gatta G, Hakulinen T, Micheli A, et al. Survival of Cancer Patients in Europe: The EUROCARE-2 Study. Vol Scientific Publication, No 151. Lyon: IARC; 1999. Bron
  4. Allemani C, Matsuda T, Di Carlo V, Harewood R, Matz M, Nikšić M, et al. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet. 2018;391(10125):1023-1075. Pubmed | DOI

Internationale vergelijking overleving endeldarmkanker

Rectumkanker internationaal

[container]

Bron: CONCORD-3 (Allemani et al., 2018)

  • De cijfers zijn gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw tussen landen door standaardisatie naar de 'International Cancer Survival Standard' (ICSS-2)
  • Naast het percentage overleving zijn ook de onder- en bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval weergegeven.
  • Internationale cijfers voor overleving zijn alleen beschikbaar voor colon- en endeldarmkanker afzonderlijk.

Overleving endeldarmkanker gemiddeld in Nederland

De relatieve vijfjaarsoverleving van endeldarmkanker is in Nederland, met ruim 65%, relatief hoog in vergelijking met andere Europese landen. In de meeste Oost-Europese landen is de overleving kleiner dan 60%. Sinds halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw is de relatieve vijfjaarsoverleving met 5 tot 10% toegenomen in Oostenrijk, Finland, Frankrijk, Italië, Malta en Zweden. In dezelfde periode is de overleving met 10% of meer toegenomen in Nederland, Denemarken Estland, Ierland, Letland, Litouwen, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, Portugal, Spanje, Bulgarije, Tsjechië, Polen, Duitsland en Zwitserland. De overleving nam in Slovenië met ongeveer 20% toe in dezelfde periode (Allemani et al., 2018).

Meer informatie

Experts en redactie

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. Allemani C, Matsuda T, Di Carlo V, Harewood R, Matz M, Nikšić M, et al. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet. 2018;391(10125):1023-1075. Pubmed | DOI

Verantwoording

Definities

  • Wat is dikkedarmkanker?

    Kwaadaardige tumoren in de darm komen voor in het colon of in het rectum (endeldarm). Kwaadaardige tumoren van de dunne darm zijn zeer zeldzaam en blijven hier buiten beschouwing. Dikkedarmkanker ontwikkelt zich bijna altijd uit een darmpoliep. Een poliep (adenoom) is een uitstulping of een verdikking van het slijmvlies dat de binnenkant van de darm bekleedt. Poliepen zijn goedaardige gezwellen, maar sommige kunnen uitgroeien tot kwaadaardige tumoren (kanker). 

  • Stadiumindeling op basis van TNM- en Dukes-classificatie

    Dikkedarmkanker kent verschillende stadia. Deze onderscheiden zich op basis van de uitgebreidheid van de tumor en de aanwezigheid van uitzaaiingen in nabijgelegen lymfeklieren of elders in het lichaam. Vaak worden de stadia ingedeeld volgens de Tumour-Nodes-Metastases (TNM) classificatie. Deze classificatie beschrijft de tumor zelf (T), de lymfeklieren rond de tumor (N) en het al of niet aanwezig zijn van uitzaaiingen elders in het lichaam (M). Een combinatie van deze drie criteria bepaalt het stadium van de kanker. Deze indeling kent vijf stadia: 0, I, II, III en IV. Een andere indeling die wordt gebruikt om het stadium van dikkedarmkanker te omschrijven is de zogenaamde Dukes-classificatie. De Dukes- en TNM-classificatie overlappen grotendeels, waarbij stadia 0 en I van de TNM-classificatie overeenkomen met stadium A in de Dukes-classificatie.

    TNM

    Stadium

    Dukes

    Uitgebreidheid tumoren uitzaaiingen

    T1-2N0M0

    0-I

    A

    Tumor beperkt tot darmwand

    T3-4N0M0

    II

    B

    Tumor groeit door de darmwand heen, maar nog niet in de lymfeklieren

    T1-4N+M0

    III

    C

    Tumor groeit door de darmwand heen, er zijn lokale lymfklieruitzaaiingen

    TxNxM1

    IV

    D

    Tumor groeit door de darmwand heen en is uitgezaaid naar andere organen

     

Bronverantwoording

  • Tabel: Bronnen bij de cijfers over dikkedarmkanker

    Bron

    Indicator in VZinfo

    Gepresenteerde populatie VZinfo

    Meer informatie

    Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

    Aantal nieuwe gevallen, Tienjaarsprevalentie

    Nederlandse bevolking 

    IKNL, NKR

    Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

    Overleving (percentage)

    Geregistreerd aantal mensen met dikkedarmkanker

    IKNL, NKR

    Landelijke Medische Registratie (LMR)

    Klinische opnamedagen, klinische opnamen, gemiddelde opnameduur, dagopnamen met dikkedarmkanker als hoofdontslagdiagnose

    Nederlandse bevolking 

    LMR

    CBS Doodsoorzakenstatistiek

    Aantal sterfgevallen

    Nederlandse bevolking 

    CBS Doodsoorzakenstatistiek

    Kosten van Ziektenstudie

    Kosten van zorg voor dikkedarmkanker

    Nederlandse bevolking 
     

    Kosten van Ziekten database
    Landelijke monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek darmkanker Deelname bevolkingsonderzoek, gevonden aantal gevallen van dikkedarmkanker Nederlandse bevolking van 55 tot en met 75 jaar Monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek darmkanker
    Regionale screeningsorganisaties Deelname bevolkingsonderzoek Nederlandse bevolking van 55 tot en met 75 jaar Midden-West; Noord; Zuid-West; Zuid; Oost
    European Cancer Information System (ECIS)

    Aantal nieuwe gevallen

    Europese bevolking

    		 ECIS

    Eurostat

    Aantal sterfgevallen

    Europese bevolking 

    Eurostat
    OECD Relatieve 5-jaarsoverleving Europese bevolking OECD;Allemani et al., 2018

     

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Allemani C, Matsuda T, Di Carlo V, Harewood R, Matz M, Nikšić M, et al. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet. 2018;391(10125):1023-1075. Pubmed | DOI

  • Automatisch coderen bij CBS-doodsoorzakenstatistiek

    Met ingang van het statistiekjaar 2013 codeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doodsoorzakenformulieren automatisch met behulp van het softwarepakket IRIS. Dit is een verschil met voorgaande jaren waarin doodsoorzakenformulieren handmatig werden verwerkt. Automatische codering brengt een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens met zich mee. Het veroorzaakt echter ook verschuivingen in doodsoorzaken. Daardoor zijn de sterftecijfers vanaf het jaar 2013 niet altijd goed vergelijkbaar met sterftecijfers uit eerdere jaren. Voor meer informatie over het automatisch coderen verwijzen wij naar vier artikelen van het CBS:

    • Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek (Harteloh et al., 2014)
    • Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen (Harteloh, 2014)
    • Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study (Harteloh, 2015)
    • Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013 (Harteloh, 2016)

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Harteloh PPM, van Hilten O, Kardaun JWPF. Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    2. Harteloh PPM. Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    3. Harteloh PPM. Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2015. Bron
    4. Harteloh PPM. Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2016. Bron
Methoden

  • Methoden en technieken

    Standaardisatie

    De omvang en de leeftijdsverdeling van de bevolking verschillen per regio en land. Daarnaast treden in de loop van de tijd veranderingen op in de omvang en leeftijdsverdeling. Om ziekte- en sterftecijfers van verschillende regio’s en landen, of van opeenvolgende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, wordt hier rekening mee gehouden. Daarbij worden de cijfers gecorrigeerd voor deze verschillen of veranderingen in de bevolking. Hierbij wordt uitgegaan van de omvang en de leeftijdsverdeling van een gekozen standaardpopulatie. Dit wordt standaardisatie genoemd.

    Indexatie

    Vooral bij de weergave van trends in de tijd zijn de trendcijfers vaak geïndexeerd. Een geïndexeerde trend laat ontwikkelingen in de tijd zien ten opzichte van een gekozen basisjaar. Dit gebeurt door de cijfers van alle jaren weer te geven als percentage van het cijfer in een gekozen basisjaar. Het cijfer in het basisjaar is gelijk gesteld aan 100(%). Indexatie maakt zichtbaar hoe groot de percentuele toe- of afname is ten opzichte van dat basisjaar. Door als basisjaar het eerste jaar in de grafiek te kiezen, kun je snel zien wat de verandering over de hele weergegeven periode is en ook of er grote verschillen zijn voor de onderscheiden groepen (mannen en vrouwen bijvoorbeeld).

    Indexatie kan ook gebruikt worden voor het weergeven van regionale verschillen. Hierbij wordt het landelijke cijfer bijvoorbeeld gelijk gesteld aan 100(%). Een regionaal cijfer boven of onder de 100 duidt erop dat het respectievelijk hoger of lager is dan het landelijke cijfer. Voorafgaand aan indexatie worden de cijfers vaak gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van de populaties.

    Toetsing trends

    Toetsing van de trend heeft plaatsgevonden op ongestandaardiseerde data door middel van een logistische regressie, waarbij is gecorrigeerd is voor leeftijd en geslacht. Daarbij wordt getoetst of er een statistisch significante toe- of afname is met een significantieniveau (p-waarde) van 0,05. Vaak is onderscheid gemaakt naar trends in verschillende subpopulaties: mannen, vrouwen en leeftijdsgroepen. Daarnaast is getoetst of de trend voor mannen en vrouwen statistisch significant verschilt.
    De kans op het vinden van een toevallige significante uitkomst neemt toe met het aantal uitgevoerde toetsen. Om hiervoor te corrigeren is een Benjamini‐Hochberg‐correctie op de p‐waardes uitgevoerd.

  • Regionale vergelijkingen Nederlandse Kankerregistratie

    De regionale cijfers van verschillende types kanker zijn gebaseerd op data uit de Nederlandse Kankerregistratie. Voor deze analyse is uit de NKR het aantal registraties per tumorsoort geselecteerd in de periode 2012-2015, uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en GGD-regio van de patiënt. De NKR houdt internationaal geaccordeerde indelingen aan, waarbij een combinatie van lokalisatie en morfologisch type kanker wordt toegepast. Ten behoeve van de standaardisatie van de regio's naar leeftijd en geslacht, hebben we als standaard populatie de middenjaarsschatting 2012-2015 van de bevolking gebruikt. Deze bevolkingscijfers zijn afkomstig van CBS. In zowel de NKR als de CBS-data is de leeftijd onderverdeeld in 18 leeftijdsklassen (0-4, 5-9, 10-14 .... 75-79, 80-84, 85+).

    Berekenen gestandaardiseerde registratie-aantallen

    Door verschillen tussen bevolkingsopbouw in regio's zijn de ruwe gegevens moeilijk te vergelijken. Daarom is een (directe) standaardisatie uitgevoerd door alle in de regio’s geregistreerde aantallen per leeftijd en geslacht te wegen met het aandeel van deze leeftijd en geslachtscategorie in de totale Nederlandse bevolking. Bij geslachtsspecifieke aandoeningen (borst- en prostaatkanker) is gerekend met de totale bevolking van het betreffende geslacht.

    Kaarten

    De NKR-gegevens zijn gestandaardiseerd naar leeftijd en geslacht en worden per GGD-regio in kaart gebracht:

    Aantal registraties per 10.000 inwoners
    De kaart toont het jaarlijks gestandaardiseerd aantal registraties per 10.000 inwoners, gemiddeld over de periode 2012-2015. Zowel onder als boven het Nederlands gemiddelde gebruiken we een indeling in twee gelijke klassen.

    Berekening van significantie van de afwijking van het Nederlands gemiddelde
    Voor iedere regio is een standaardafwijking berekend. Hiermee wordt vervolgens een betrouwbaarheidsinterval berekend dat vergeleken wordt met het Nederlands gemiddelde. Als het Nederlands gemiddelde buiten dit interval valt is er sprake van een significante afwijking van het gemiddelde. Er is gerekend met 95% respectievelijk 99% betrouwbaarheidsintervallen.

    Kanttekeningen

    Het patroon in de kaart is een indicatie van de verdeling van een ziekte over Nederland. Behalve verschillen in het optreden van een ziekte, kunnen verschillen in andere factoren van invloed zijn op dit patroon. Zo kunnen verschillen in zorgniveau en de mate van gebruik van diagnostische tests tussen regio's een rol spelen. Verschillen in de wijze van coderen hebben waarschijnlijk geen rol gespeeld omdat landelijk dezelfde codeerafspraken gelden.