Diabetes mellitus→Cijfers & Context→Oorzaken en gevolgen

Type 1 diabetes door afbraak insuline-producerende cellen

Type 1 diabetes mellitus ontstaat als gevolg van de afbraak en het verlies van insuline-producerende cellen (bèta-cellen) van de alvleesklier (pancreas), waardoor een absoluut tekort van het hormoon insuline ontstaat. Vaak zijn er nog wel wat functionerende bèta-cellen over, maar de kleine hoeveelheid insuline die zij produceren is onvoldoende (Oram et al., 2014). Het immuunsysteem beschadigt de lichaamseigen bèta-cellen. Type 1 diabetes wordt daarom als een auto-immuunziekte beschouwd. De beschadiging wordt veroorzaakt door interacties tussen genetische en omgevingsfactoren (Pociot & Lernmark, 2016). Type 1 diabetes ontstaat in korte tijd en het meest frequent bij kinderen tussen 5 jaar en de puberteit. Ook bij volwassenen kan type 1 diabetes ontstaan. Bij volwassenen is het beloop minder acuut en is insuline soms niet direct nodig. 

Genen en omgevingsfactoren

Op elke lichaamscel is een eiwit met antigenen aanwezig. Deze antigenen helpen het immuunsysteem om lichaamseigen cellen te kunnen onderscheiden van niet-lichaamseigen cellen. Bij diabetes type 1 zorgt een combinatie van de aanwezige genen voor het ontstaan van afwijkende typen eiwitten en antigenen op de bèta-cellen. Het immuunssteem herkent de bèta-cellen niet als lichaamseigen, en gaat antistoffen vormen die tot de afbraak van de bèta-cellen leiden (Pociot & Lernmark, 2016). De omgeving kan echter ook een rol spelen in het ontstaan van diabetes type 1, zoals bepaalde virussen, voeding en de darmflora. Het verband tussen omgeving en diabetes type 1 wordt niet altijd even sterk gevonden (Butalia et al., 2016). 

Vaak complicaties bij type 1 diabetes

Mensen met type 1 diabetes moeten dagelijks verschillende keren insuline spuiten om de bloedglucose laag genoeg te houden. Zonder toediening van insuline kunnen levensbedreigende situaties optreden. Langdurige blootstelling aan verhoogde bloedglucose leidt tot complicaties van de grote en kleine bloedvaten (macro- en microvasculaire complicaties). Hart- en vaatziekten zijn veel voorkomende macrovasculaire complicaties. De kans op het krijgen van complicaties als gevolg van doorbloedingsstoornissen in het hart (hartinfarct), hersenen (beroerte) en ledematen (pijn bij lopen) is bij type 1 diabetes tien maal zo groot als bij mensen zonder diabetes. Ook microvasculaire complicaties als gevolg van schade aan de kleine bloedvaatjes (micro-angiopathie) van de ogen (diabetische retinopathie, blindheid), nieren (nefropathie) en zenuwen (neuropathie) treden vaak op. De mate waarin deze complicaties optreden is afhankelijk van de duur van de diabetes mellitus en de kwaliteit van de bloedsuikerregulatie (Atkinson et al., 2014).

Zie ook: Sterfte diabetes

Zwangerschapsdiabetes geeft een verhoogd risico op complicaties

Zwangerschapsdiabetes kan leiden tot een verhoogd risico op het krijgen van een zware baby (macrosomie) en complicaties rondom de bevalling. Er is een licht verhoogd risico op het overlijden van de baby (met name als de zwangerschapsdiabetes niet ontdekt wordt), zwangerschapsvergiftiging en een keizersnede. Het verhoogde bloedglucosegehalte van de moeder leidt vaak tot een sterk toegenomen groei van de baby, die daardoor bij de geboorte meer dan 4-4,5 kg kan wegen. De complicaties rondom de geboorte zijn vooral gerelateerd aan de grootte van het kind, zoals een verhoogde kans op een fractuur van het sleutelbeen of schouderblad van de baby tijdens de geboorte. Het kind heeft daarnaast een hogere kans om later diabetes type 2 te ontwikkelen (KC et al., 2015; Kampmann, 2015). Meestal daalt het bloedglucosegehalte van de moeder snel na de bevalling. Vrouwen die ooit zwangerschapsdiabetes hebben gehad, hebben wel een hoger risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes later in het leven (Zheng et al., 2017).