Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Borstkanker→Preventie & Zorg→Preventie

Cijfers & Context

Borstkanker meest voorkomende kanker bij vrouwen

Regionaal & Internationaal

Incidentie en sterfte hoog in Nederland

Kosten

Zorguitgaven 870 miljoen euro in 2017

Preventie & Zorg

Bijna 9.900 ziekenhuisopnamen voor borstkanker

Bevolkingsonderzoek borstkanker

Borstkankerscreening leidt tot minder ingrijpende therapie

In 1989 startte het landelijke bevolkingsonderzoek naar borstkanker voor vrouwen in de leeftijd van 50-70 jaar. In 1999 is de bovengrens van de leeftijd waarop vrouwen worden uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek verhoogd naar 75 jaar. Door de screening worden vaker kleinere tumoren ontdekt en wanneer tumoren worden ontdekt, zijn deze minder vaak uitgezaaid (de Munck et al., 2018). Dit betekent dat voor vrouwen vaker borstsparende therapie mogelijk is en hormonale therapie, chemotherapie en bestraling in aanvulling op een borstoperatie minder vaak nodig zijn (Gezondheidsraad, 2014).

Meer informatie

Experts en redactie

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. de Munck L, Fracheboud J, de Bock GH, Heeten GJ den, Siesling SS, Broeders MJM. Is the incidence of advanced-stage breast cancer affected by whether women attend a steady-state screening program? Int J Cancer. 2018. Pubmed | DOI
  2. Gezondheidsraad. Bevolkingsonderzoek naar borstkanker: verwachtingen en ontwikkelingen. Den Haag: Gezondheidsraad; 2014. Bron

Deelname bevolkingsonderzoek borstkanker

Trend deelname bevolkingsonderzoek borstkanker 2000-2020

Jaar49 jaar50-54 jaar55-59 jaar60-64 jaar65-69 jaar70-74 jaar75 jaar (a)Totaal (b)
200077,279,881,581,379,367,758,378,5
200178,479,881,380,979,670,151,378,7
200278,279,581,581,380,071,857,379,1
200379,881,082,782,781,674,758,680,8
200480,180,982,582,681,675,358,280,9
200580,681,583,183,382,677,159,781,7
200679,781,383,183,782,677,664,481,8
200779,981,683,484,283,479,167,882,4
200879,981,082,783,983,279,167,582,0
200978,680,582,383,582,678,669,781,5
201077,579,581,782,782,377,771,080,7
201177,078,781,182,181,877,565,980,1
201276,578,280,781,381,577,067,079,7
201374,877,680,381,381,777,167,679,4
201474,777,279,680,780,876,672,978,8
201574,575,778,379,379,675,765,677,6
201674,875,677,779,079,375,767,677,3
201773,974,877,078,779,176,067,676,9
201874,574,876,778,479,276,170,076,8
201973,673,775,377,678,575,675,7
202070,4

Bron: Landelijke monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek borstkanker

a) Vanwege een registratiefout is het deelnamepercentage voor 75-jarigen niet beschikbaar voor 2019.
b) Het totale deelnamepercentage voor 2020 is gebaseerd op voorlopige cijfers. Deelnamepercentages naar leeftijd zijn nog niet beschikbaar.
 

Deze cijfers zijn ook onderdeel van

In 2020 lager deelnamepercentage als gevolg van COVID-19-uitbraak

In 2020 is het bevolkingsonderzoek borstkanker vanaf 16 maart 2020 tijdelijk stopgezet vanwege de COVID-19-uitbraak. Vanaf half juni 2020 is het bevolkingsonderzoek weer geleidelijk opgestart. Als gevolg hiervan zijn er in 2020 minder vrouwen uitgenodigd dan gepland. Op basis van voorlopige cijfers zijn 757.533 vrouwen in 2020 uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker en hebben 533.256 vrouwen (70,4%) hieraan deelgenomen. Los van het kleinere aantal uitgenodigde vrouwen was ook de deelnamegraad lager dan in voorgaande jaren. Sinds 2007 is er sprake van een lichte afname in de deelname aan het bevolkingsonderzoek. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen met uitzondering van de oudste leeftijdsgroep van 75 jaar. Het deelnamepercentage is over de hele periode 2000-2018 het laagst in deze leeftijdsgroep, maar het verschil met de andere leeftijdsgroepen is afgenomen doordat het deelnamepercentage voor 75-jarigen is toegenomen.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

10-11-2021

Resultaten bevolkingsonderzoek borstkanker

Resultaten bevolkingsonderzoek borstkanker 2019 (a)

 

Aantal

Percentage

Totaal uitgenodigd

1.310.693

 

Aantal gescreend

923.724

  

Aantal verwezen

22.079

23,9 per 1.000 gescreend

Diagnose borstkanker

6.362

28,8% van aantal verwezen
  • invasief carcinoom

5.043

79,3% van borstkanker
  • ductaal in situ carcinoom (DCIS)

1.319

20,7% van borstkanker


Bron: Landelijke monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek borstkanker

a) Resultaten van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in 2020 zijn nog niet beschikbaar.

0,7% van deelnemers krijgt diagnose borstkanker

In 2019 zijn in totaal 923.724 screeningsonderzoeken naar borstkanker uitgevoerd. Van de gescreende vrouwen werden ruim 22.000 (2,4%) naar het ziekenhuis verwezen voor diagnostisch onderzoek. Bij 6.362 vrouwen (0,69% van de gescreende vrouwen) werd de diagnose borstkanker gesteld. Van de opgespoorde borsttumoren was 20,7% een ductaal in situ carcinoom (DCIS) en 79,3% een invasief carcinoom.

Meer informatie

Experts en redactie

Datum publicatie

11-11-2021

Verantwoording

Definities

  • Wat is borstkanker?

    Bij borstkanker is er sprake van kwaadaardige (maligne) tumoren van de borst. Borstkanker komt voornamelijk voor bij vrouwen, maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Het hier beschreven ziektebeeld en het beloop van borstkanker beperkt zich tot vrouwen.

  • Histologische indeling

    Borstkanker is onder te verdelen in twee typen tumoren:

    • Niet-invasief of ‘in-situ’: tumoren die in eerste instantie begrensd blijven tot de klierstructuren van de borst.
    • Invasief: tumoren die doorgroeien in het omliggende (steun)weefsel.
Bronverantwoording

  • Tabel: Bronnen bij de cijfers over borstkanker

    Bron

    Indicator in VZinfo

    Gepresenteerde populatie VZinfo

    Meer informatie

    Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

    Aantal nieuwe gevallen, Tienjaarsprevalentie

    Nederlandse bevolking (vrouwen)

    IKNL, NKR

    Nederlandse Kanker Registratie (NKR)

    Overleving (percentage)

    Geregistreerd aantal vrouwen met baarmoederhalskanker

    IKNL, NKR

    Landelijke Medische Registratie (LMR)

    Klinische opnamedagen, klinische opnamen, gemiddelde opnameduur, dagopnamen met borstkanker als hoofdontslagdiagnose

    Nederlandse bevolking (vrouwen)

    LMR

    CBS Doodsoorzakenstatistiek

    Aantal sterfgevallen

    Nederlandse bevolking (vrouwen)

    CBS Doodsoorzakenstatistiek

    Kosten van Ziektenstudie

    Kosten van zorg voor borstkanker

    Nederlandse bevolking (vrouwen)
     

    Kosten van Ziekten database

    Landelijke monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek borstkanker

    Deelname bevolkingsonderzoek, percentages gevonden afwijkingen in bevolkingsonderzoek

    Vrouwen van 50 t/m 75 jaar

    Monitoring en evaluatie bevolkingsonderzoek borstkanker
    Regionale screeningsorganisaties Deelname bevolkingsonderzoek Vrouwen van 50 t/m 75 jaar Midden-West; Noord; Zuid-West; Zuid; Oost
    European Cancer Information System (ECIS)

    Aantal nieuwe gevallen

    Europese bevolking (vrouwen)

    		 ECIS

    Eurostat

    Aantal sterfgevallen

    Europese bevolking (vrouwen)

    Eurostat
    OECD Relatieve 5-jaarsoverleving Europese bevolking (vrouwen) OECD; Allemani et al., 2018

     

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Allemani C, Matsuda T, Di Carlo V, Harewood R, Matz M, Nikšić M, et al. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet. 2018;391(10125):1023-1075. Pubmed | DOI

  • Automatisch coderen bij CBS-doodsoorzakenstatistiek

    Met ingang van het statistiekjaar 2013 codeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doodsoorzakenformulieren automatisch met behulp van het softwarepakket IRIS. Dit is een verschil met voorgaande jaren waarin doodsoorzakenformulieren handmatig werden verwerkt. Automatische codering brengt een betere internationale vergelijkbaarheid en reproduceerbaarheid van de gegevens met zich mee. Het veroorzaakt echter ook verschuivingen in doodsoorzaken. Daardoor zijn de sterftecijfers vanaf het jaar 2013 niet altijd goed vergelijkbaar met sterftecijfers uit eerdere jaren. Voor meer informatie over het automatisch coderen verwijzen wij naar vier artikelen van het CBS:

    • Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek (Harteloh et al., 2014)
    • Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen (Harteloh, 2014)
    • Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study (Harteloh, 2015)
    • Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013 (Harteloh, 2016)

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Harteloh PPM, van Hilten O, Kardaun JWPF. Het automatisch coderen van doodsoorzaken. Een nieuwe werkwijze bij de doodsoorzakenstatistiek. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    2. Harteloh PPM. Verschuivingen in de doodsoorzakenstatistiek bij de introductie van het automatisch coderen. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2014. Bron
    3. Harteloh PPM. Van handmatig naar automatisch coderen van doodsoorzaken. Een bridge coding study. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2015. Bron
    4. Harteloh PPM. Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek 2012-2013. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); 2016. Bron
Methoden

  • Regionale vergelijkingen Nederlandse Kankerregistratie

    De regionale cijfers van verschillende types kanker zijn gebaseerd op data uit de Nederlandse Kankerregistratie. Voor deze analyse is uit de NKR het aantal registraties per tumorsoort geselecteerd in de periode 2016-2019, uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en GGD-regio van de patiënt. De NKR houdt internationaal geaccordeerde indelingen aan, waarbij een combinatie van lokalisatie en morfologisch type kanker wordt toegepast. Ten behoeve van de standaardisatie van de regio's naar leeftijd en geslacht, hebben we als standaard populatie de middenjaarsschatting 2016-2019 van de bevolking gebruikt. Deze bevolkingscijfers zijn afkomstig van CBS. In zowel de NKR als de CBS-data is de leeftijd onderverdeeld in 18 leeftijdsklassen (0-4, 5-9, 10-14 .... 75-79, 80-84, 85+).

    Berekenen gestandaardiseerde registratie-aantallen

    Door verschillen tussen bevolkingsopbouw in regio's zijn de ruwe gegevens moeilijk te vergelijken. Daarom is een (directe) standaardisatie uitgevoerd door alle in de regio’s geregistreerde aantallen per leeftijd en geslacht te wegen met het aandeel van deze leeftijd en geslachtscategorie in de totale Nederlandse bevolking. Bij geslachtsspecifieke aandoeningen (borst- en prostaatkanker) is gerekend met de totale bevolking van het betreffende geslacht.

    Kaarten

    De NKR-gegevens zijn gestandaardiseerd naar leeftijd en geslacht en worden per GGD-regio in kaart gebracht:

    Aantal registraties per 10.000 inwoners
    De kaart toont het jaarlijks gestandaardiseerd aantal registraties per 10.000 inwoners, gemiddeld over de periode 2016-2019. Zowel onder als boven het Nederlands gemiddelde gebruiken we een indeling in twee gelijke klassen.

    Berekening van significantie van de afwijking van het Nederlands gemiddelde
    Voor iedere regio is een standaardafwijking berekend. Hiermee wordt vervolgens een betrouwbaarheidsinterval berekend dat vergeleken wordt met het Nederlands gemiddelde. Als het Nederlands gemiddelde buiten dit interval valt is er sprake van een significante afwijking van het gemiddelde. Er is gerekend met 95% respectievelijk 99% betrouwbaarheidsintervallen.

    Kanttekeningen

    Het patroon in de kaart is een indicatie van de verdeling van een ziekte over Nederland. Behalve verschillen in het optreden van een ziekte, kunnen verschillen in andere factoren van invloed zijn op dit patroon. Zo kunnen verschillen in zorgniveau en de mate van gebruik van diagnostische tests tussen regio's een rol spelen. Verschillen in de wijze van coderen hebben waarschijnlijk geen rol gespeeld omdat landelijk dezelfde codeerafspraken gelden.

  • Methoden en technieken

    Standaardisatie

    De omvang en de leeftijdsverdeling van de bevolking verschillen per regio en land. Daarnaast treden in de loop van de tijd veranderingen op in de omvang en leeftijdsverdeling. Om ziekte- en sterftecijfers van verschillende regio’s en landen, of van opeenvolgende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, wordt hier rekening mee gehouden. Daarbij worden de cijfers gecorrigeerd voor deze verschillen of veranderingen in de bevolking. Hierbij wordt uitgegaan van de omvang en de leeftijdsverdeling van een gekozen standaardpopulatie. Dit wordt standaardisatie genoemd.

    Indexatie

    Vooral bij de weergave van trends in de tijd zijn de trendcijfers vaak geïndexeerd. Een geïndexeerde trend laat ontwikkelingen in de tijd zien ten opzichte van een gekozen basisjaar. Dit gebeurt door de cijfers van alle jaren weer te geven als percentage van het cijfer in een gekozen basisjaar. Het cijfer in het basisjaar is gelijk gesteld aan 100(%). Indexatie maakt zichtbaar hoe groot de percentuele toe- of afname is ten opzichte van dat basisjaar. Door als basisjaar het eerste jaar in de grafiek te kiezen, kun je snel zien wat de verandering over de hele weergegeven periode is en ook of er grote verschillen zijn voor de onderscheiden groepen (mannen en vrouwen bijvoorbeeld).

    Indexatie kan ook gebruikt worden voor het weergeven van regionale verschillen. Hierbij wordt het landelijke cijfer bijvoorbeeld gelijk gesteld aan 100(%). Een regionaal cijfer boven of onder de 100 duidt erop dat het respectievelijk hoger of lager is dan het landelijke cijfer. Voorafgaand aan indexatie worden de cijfers vaak gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van de populaties.

    Toetsing trends

    Toetsing van de trend heeft plaatsgevonden op ongestandaardiseerde data door middel van een logistische regressie, waarbij is gecorrigeerd is voor leeftijd en geslacht. Daarbij wordt getoetst of er een statistisch significante toe- of afname is met een significantieniveau (p-waarde) van 0,05. Vaak is onderscheid gemaakt naar trends in verschillende subpopulaties: mannen, vrouwen en leeftijdsgroepen. Daarnaast is getoetst of de trend voor mannen en vrouwen statistisch significant verschilt.
    De kans op het vinden van een toevallige significante uitkomst neemt toe met het aantal uitgevoerde toetsen. Om hiervoor te corrigeren is een Benjamini‐Hochberg‐correctie op de p‐waardes uitgevoerd.