Volksgezondheidenzorg.info

Zoekveld

Alcoholgebruik→Regionaal & Internationaal→Regionaal

Cijfers & Context

Bijna één op de vijf scholieren is binge drinker

Regionaal & Internationaal

Minste overmatige drinkers in Flevoland

Kosten

Kosten-baten alcohol 2,3 tot 2,9 miljard

Preventie & Zorg

860 ziekenhuisopnamen bij jongeren in 2017

Overmatige drinkers per GGD-regio

Overmatige drinkers 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Overmatige drinkers 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam9,5
GGD Brabant-Zuidoost7,8
GGD Drenthe8,6
GGD Flevoland4,7
GGD Fryslân6,9
GGD Gelderland-Zuid6,8
GGD Gooi en Vechtstreek8,6
GGD Groningen7,7
GGD Haaglanden6,6
GGD Hart voor Brabant7,5
GGD Hollands Midden7,8
GGD Hollands Noorden7,8
GGD IJsselland7,1
GGD Kennemerland8,1
GGD Limburg-Noord6,4
GGD Noord- en Oost-Gelderland6,8
GGD regio Utrecht7,5
GGD Rotterdam-Rijnmond6,1
GGD Twente8,0
GGD West-Brabant6,7
GGD Zaanstreek-Waterland6,9
GGD Zeeland6,4
GGD Zuid-Holland Zuid5,4
GGD Zuid-Limburg7,2
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden5,8

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste overmatige drinkers in Amsterdam, Gooi en Vechtstreek en Drenthe

In Nederland is 7,2% van de bevolking van 19 jaar en ouder een overmatige drinker. Het percentage overmatige drinkers is het hoogst in de regio's Amsterdam (9,5%), Gooi en Vechtstreek en Drenthe (beide 8,6%). Je bent een overmatige drinker als je meer dan 14 glazen per week (vrouwen) of 21 glazen per week (mannen) drinkt. Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

Experts en redactie

Overmatige drinkers mannen per GGD-regio

Overmatige drinkers mannen 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Overmatige drinkers mannen 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam10,1
GGD Brabant-Zuidoost9,4
GGD Drenthe10,4
GGD Flevoland5,6
GGD Fryslân9,0
GGD Gelderland-Zuid8,2
GGD Gooi en Vechtstreek9,3
GGD Groningen10,2
GGD Haaglanden8,0
GGD Hart voor Brabant9,2
GGD Hollands Midden9,1
GGD Hollands Noorden9,1
GGD IJsselland9,1
GGD Kennemerland9,3
GGD Limburg-Noord8,5
GGD Noord- en Oost-Gelderland8,8
GGD regio Utrecht8,6
GGD Rotterdam-Rijnmond7,4
GGD Twente11,7
GGD West-Brabant8,1
GGD Zaanstreek-Waterland7,9
GGD Zeeland8,0
GGD Zuid-Holland Zuid6,8
GGD Zuid-Limburg9,0
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden7,7

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste mannelijke overmatige drinkers in Twente

In Nederland is 8,8% van de volwassen mannen van 19 jaar en ouder een overmatige drinker (meer dan 21 glazen per week). Het percentage overmatige drinkers onder mannen is het hoogst in Twente (11,7%). Ook de regio’s Drenthe, Groningen en Amsterdam scoren hoog (meer dan 10%). Het percentage overmatige drinkers onder mannen is het laagst in de regio Flevoland (5,6%). Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

 

Experts en redactie

Overmatige drinkers vrouwen per GGD-regio

Overmatige drinkers vrouwen 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Overmatige drinkers vrouwen 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam8,9
GGD Brabant-Zuidoost6,2
GGD Drenthe6,8
GGD Flevoland3,9
GGD Fryslân4,9
GGD Gelderland-Zuid5,4
GGD Gooi en Vechtstreek7,9
GGD Groningen5,3
GGD Haaglanden5,2
GGD Hart voor Brabant5,7
GGD Hollands Midden6,5
GGD Hollands Noorden6,5
GGD IJsselland5,0
GGD Kennemerland7,1
GGD Limburg-Noord4,2
GGD Noord- en Oost-Gelderland4,8
GGD regio Utrecht6,4
GGD Rotterdam-Rijnmond4,9
GGD Twente4,2
GGD West-Brabant5,3
GGD Zaanstreek-Waterland5,8
GGD Zeeland4,9
GGD Zuid-Holland Zuid4,1
GGD Zuid-Limburg5,4
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden4,0

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste vrouwelijke overmatige drinkers in Amsterdam en Gooi- en Vechtstreek

In Nederland is 5,6% van de volwassen vrouwen van 19 jaar en ouder een overmatige drinker (meer dan 14 glazen per week). Het percentage overmatige drinkers onder vrouwen is het hoogst in de regio's Amsterdam en Gooi en Vechtstreek. In deze regio's drinkt respectievelijk 8,9 en 7,9% van de vrouwen meer dan 14 glazen per week. Het percentage overmatige drinkers onder vrouwen is het laagst in Flevoland (3,9%). Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

Experts en redactie

Alcoholgebruik volgens richtlijn per GGD-regio

Drinkers volgens Richtlijn 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Drinkers volgens Richtlijn 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam39,1
GGD Brabant-Zuidoost34,9
GGD Drenthe38,3
GGD Flevoland48,2
GGD Fryslân38,3
GGD Gelderland-Zuid38,9
GGD Gooi en Vechtstreek36,3
GGD Groningen37,7
GGD Haaglanden45,2
GGD Hart voor Brabant37,0
GGD Hollands Midden39,3
GGD Hollands Noorden35,0
GGD IJsselland37,5
GGD Kennemerland36,4
GGD Limburg-Noord38,2
GGD Noord- en Oost-Gelderland39,8
GGD regio Utrecht39,0
GGD Rotterdam-Rijnmond47,8
GGD Twente36,8
GGD West-Brabant38,6
GGD Zaanstreek-Waterland39,2
GGD Zeeland44,5
GGD Zuid-Holland Zuid47,2
GGD Zuid-Limburg40,3
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden41,2

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste drinkers volgens Richtlijn in Flevoland

In Nederland wordt door 40% van de bevolking van 19 jaar en ouder volgens de Richtlijn gedronken (drinkt niet of maximaal 1 glas per dag). Het percentage drinkers volgens Richtlijn is het hoogst in Flevoland (48,2%). In Brabant-Zuidoost (34,9%) en Hollands-Noorden (35,0%) wordt het minst vaak volgens de Richtlijn gedronken. Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

Experts en redactie

Alcoholgebruik mannen volgens richtlijn per GGD-regio

Drinkers volgens Richtlijn mannen 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Drinkers volgens Richtlijn mannen 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam32,2
GGD Brabant-Zuidoost24,0
GGD Drenthe26,8
GGD Flevoland35,9
GGD Fryslân26,7
GGD Gelderland-Zuid26,6
GGD Gooi en Vechtstreek27,3
GGD Groningen26,9
GGD Haaglanden35,1
GGD Hart voor Brabant26,1
GGD Hollands Midden27,6
GGD Hollands Noorden24,3
GGD IJsselland24,5
GGD Kennemerland27,2
GGD Limburg-Noord25,5
GGD Noord- en Oost-Gelderland26,2
GGD regio Utrecht28,9
GGD Rotterdam-Rijnmond36,3
GGD Twente22,7
GGD West-Brabant28,3
GGD Zaanstreek-Waterland30,0
GGD Zeeland30,9
GGD Zuid-Holland Zuid35,3
GGD Zuid-Limburg29,0
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden28,9

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste mannelijke drinkers volgens Richtlijn in Rotterdam-Rijnmond

In Nederland wordt door 28,8% van de Nederlandse mannen van 19 jaar en ouder volgens de Richtlijn gedronken (drinkt niet of maximaal 1 glas per dag). Het percentage mannelijke drinkers volgens de Richtlijn is het hoogst in Rotterdam-Rijnmond (36,6%). In Twente wordt het minst vaak door mannen volgens de Richtlijn gedronken (22,7%). Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

Experts en redactie

Alcoholgebruik vrouwen volgens richtlijn per GGD-regio

Drinkers volgens Richtlijn vrouwen 2016

Per GGD-regio, volwassenen van 19 jaar en ouder
Drinkers volgens Richtlijn vrouwen 2016
GGD-regioPercentage
GGD Amsterdam45,7
GGD Brabant-Zuidoost46,1
GGD Drenthe49,6
GGD Flevoland60,3
GGD Fryslân50,0
GGD Gelderland-Zuid50,8
GGD Gooi en Vechtstreek44,7
GGD Groningen48,5
GGD Haaglanden55,1
GGD Hart voor Brabant47,9
GGD Hollands Midden50,7
GGD Hollands Noorden45,7
GGD IJsselland50,6
GGD Kennemerland45,3
GGD Limburg-Noord51,0
GGD Noord- en Oost-Gelderland53,1
GGD regio Utrecht48,7
GGD Rotterdam-Rijnmond58,9
GGD Twente51,2
GGD West-Brabant48,8
GGD Zaanstreek-Waterland48,0
GGD Zeeland57,9
GGD Zuid-Holland Zuid58,7
GGD Zuid-Limburg51,3
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden53,1

Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 GGD'en, CBS en RIVM

View all detail data

Meeste vrouwelijke drinkers volgens Richtlijn in Flevoland

In Nederland wordt door 50,9% van de Nederlandse vrouwen van 19 jaar en ouder volgens de Richtlijn gedronken (drinkt niet of maximaal 1 glas per dag). Dit is bijna twee keer meer dan bij mannen (28,8%). Het percentage vrouwelijke drinkers volgens de Richtlijn is het hoogst in Flevoland (60,3%). In Gooi- en Vechtstreek wordt het minst vaak door vrouwen volgens de Richtlijn gedronken (44,7%). Het landelijke gemiddelde wat hier wordt gepresenteerd wijkt af van het landelijk gemiddelde bij het hoofdstuk Cijfers & Context. Dit komt door het gebruik van verschillende bronnen. 

Cijfers per gemeente

Vergelijk met andere kaart

Meer informatie

Experts en redactie

Alcoholgebruik volgens richtlijn per wijk

Alcoholgebruik volgens richtlijn 2016

Per wijk*, personen van 19 jaar en ouder
Alcoholgebruik volgens richtlijn 2016
GemeenteAlcoholrichtlijn (%)
's-Gravenhage 
's-Hertogenbosch 
Aa en Hunze 
Aalburg 
Aalsmeer 
Aalten 
Achtkarspelen 
Alblasserdam 
Albrandswaard 
Alkmaar 
Almelo 
Almere 
Alphen-Chaam 
Alphen aan den Rijn 
Ameland 
Amersfoort 
Amstelveen 
Amsterdam 
Apeldoorn 
Appingedam 
Arnhem 
Assen 
Asten 
Baarle-Nassau 
Baarn 
Barendrecht 
Barneveld 
Bedum 
Beek 
Beemster 
Beesel 
Bellingwedde 
Berg en Dal 
Bergeijk 
Bergen (L.) 
Bergen (NH.) 
Bergen op Zoom 
Berkelland 
Bernheze 
Best 
Beuningen 
Beverwijk 
Binnenmaas 
Bladel 
Blaricum 
Bloemendaal 
Bodegraven-Reeuwijk 
Boekel 
Borger-Odoorn 
Borne 
Borsele 
Boxmeer 
Boxtel 
Breda 
Brielle 
Bronckhorst 
Brummen 
Brunssum 
Bunnik 
Bunschoten 
Buren 
Capelle aan den IJssel 
Castricum 
Coevorden 
Cranendonck 
Cromstrijen 
Cuijk 
Culemborg 
Dalfsen 
Dantumadiel 
De Bilt 
De Fryske Marren 
De Marne 
De Ronde Venen 
De Wolden 
Delft 
Delfzijl 
Den Helder 
Deurne 
Deventer 
Diemen 
Dinkelland 
Doesburg 
Doetinchem 
Dongen 
Dongeradeel 
Dordrecht 
Drechterland 
Drimmelen 
Dronten 
Druten 
Duiven 
Echt-Susteren 
Edam-Volendam 
Ede 
Eemnes 
Eemsmond 
Eersel 
Eijsden-Margraten 
Eindhoven 
Elburg 
Emmen 
Enkhuizen 
Enschede 
Epe 
Ermelo 
Etten-Leur 
Ferwerderadiel 
Franekeradeel 
Geertruidenberg 
Geldermalsen 
Geldrop-Mierlo 
Gemert-Bakel 
Gennep 
Giessenlanden 
Gilze en Rijen 
Goeree-Overflakkee 
Goes 
Goirle 
Gooise Meren 
Gorinchem 
Gouda 
Grave 
Groningen 
Grootegast 
Gulpen-Wittem 
Haaksbergen 
Haaren 
Haarlem 
Haarlemmerliede en Spaarnwoude 
Haarlemmermeer 
Halderberge 
Hardenberg 
Harderwijk 
Hardinxveld-Giessendam 
Haren 
Harlingen 
Hattem 
Heemskerk 
Heemstede 
Heerde 
Heerenveen 
Heerhugowaard 
Heerlen 
Heeze-Leende 
Heiloo 
Hellendoorn 
Hellevoetsluis 
Helmond 
Hendrik-Ido-Ambacht 
Hengelo 
het Bildt 
Heumen 
Heusden 
Hillegom 
Hilvarenbeek 
Hilversum 
Hof van Twente 
Hollands Kroon 
Hoogeveen 
Hoogezand-Sappemeer 
Hoorn 
Horst aan de Maas 
Houten 
Huizen 
Hulst 
IJsselstein 
Kaag en Braassem 
Kampen 
Kapelle 
Katwijk 
Kerkrade 
Koggenland 
Kollumerland en Nieuwkruisland 
Korendijk 
Krimpen aan den IJssel 
Krimpenerwaard 
Laarbeek 
Landerd 
Landgraaf 
Landsmeer 
Langedijk 
Lansingerland 
Laren 
Leek 
Leerdam 
Leeuwarden 
Leeuwarderadeel 
Leiden 
Leiderdorp 
Leidschendam-Voorburg 
Lelystad 
Leudal 
Leusden 
Lingewaal 
Lingewaard 
Lisse 
Littenseradiel 
Lochem 
Loon op Zand 
Lopik 
Loppersum 
Losser 
Maasdriel 
Maasgouw 
Maassluis 
Maastricht 
Marum 
Medemblik 
Meerssen 
Menameradiel 
Menterwolde 
Meppel 
Middelburg 
Midden-Delfland 
Midden-Drenthe 
Mill en Sint Hubert 
Moerdijk 
Molenwaard 
Montferland 
Montfoort 
Mook en Middelaar 
Neder-Betuwe 
Nederweert 
Neerijnen 
Nieuwegein 
Nieuwkoop 
Nijkerk 
Nijmegen 
Nissewaard 
Noord-Beveland 
Noordenveld 
Noordoostpolder 
Noordwijk 
Noordwijkerhout 
Nuenen, Gerwen en Nederwetten 
Nunspeet 
Nuth 
Oegstgeest 
Oirschot 
Oisterwijk 
Oldambt 
Oldebroek 
Oldenzaal 
Olst-Wijhe 
Ommen 
Onderbanken 
Oost Gelre 
Oosterhout 
Ooststellingwerf 
Oostzaan 
Opmeer 
Opsterland 
Oss 
Oud-Beijerland 
Oude IJsselstreek 
Ouder-Amstel 
Oudewater 
Overbetuwe 
Papendrecht 
Peel en Maas 
Pekela 
Pijnacker-Nootdorp 
Purmerend 
Putten 
Raalte 
Reimerswaal 
Renkum 
Renswoude 
Reusel-De Mierden 
Rheden 
Rhenen 
Ridderkerk 
Rijnwaarden 
Rijssen-Holten 
Rijswijk 
Roerdalen 
Roermond 
Roosendaal 
Rotterdam 
Rozendaal 
Rucphen 
Schagen 
Scherpenzeel 
Schiedam 
Schiermonnikoog 
Schijndel 
Schinnen 
Schouwen-Duiveland 
Simpelveld 
Sint-Michielsgestel 
Sint-Oedenrode 
Sint Anthonis 
Sittard-Geleen 
Sliedrecht 
Slochteren 
Sluis 
Smallingerland 
Soest 
Someren 
Son en Breugel 
Stadskanaal 
Staphorst 
Stede Broec 
Steenbergen 
Steenwijkerland 
Stein 
Stichtse Vecht 
Strijen 
Súdwest-Fryslân 
Ten Boer 
Terneuzen 
Terschelling 
Texel 
Teylingen 
Tholen 
Tiel 
Tilburg 
Tubbergen 
Twenterand 
Tynaarlo 
Tytsjerksteradiel 
Uden 
Uitgeest 
Uithoorn 
Urk 
Utrecht 
Utrechtse Heuvelrug 
Vaals 
Valkenburg aan de Geul 
Valkenswaard 
Veendam 
Veenendaal 
Veere 
Veghel 
Veldhoven 
Velsen 
Venlo 
Venray 
Vianen 
Vlaardingen 
Vlagtwedde 
Vlieland 
Vlissingen 
Voerendaal 
Voorschoten 
Voorst 
Vught 
Waalre 
Waalwijk 
Waddinxveen 
Wageningen 
Wassenaar 
Waterland 
Weert 
Weesp 
Werkendam 
West Maas en Waal 
Westerveld 
Westervoort 
Westland 
Weststellingwerf 
Westvoorne 
Wierden 
Wijchen 
Wijdemeren 
Wijk bij Duurstede 
Winsum 
Winterswijk 
Woensdrecht 
Woerden 
Wormerland 
Woudenberg 
Woudrichem 
Zaanstad 
Zaltbommel 
Zandvoort 
Zederik 
Zeewolde 
Zeist 
Zevenaar 
Zoetermeer 
Zoeterwoude 
Zuidhorn 
Zuidplas 
Zundert 
Zutphen 
Zwartewaterland 
Zwijndrecht 
Zwolle 

Bron: SMAP-data RIVM i.s.m. GGD'en; gebaseerd op de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 van GGD'en, CBS en RIVM

*Deze wijkcijfers kunnen afwijken van door de GGD of gemeente gepubliceerde enquêtecijfers. Klik hier voor een overzicht van de regio's met eigen cijfers op wijkniveau.

Deze cijfers kunnen afwijken van door de GGD of gemeente gepubliceerde enquêtecijfers. Klik hier voor een overzicht van de regio's met eigen cijfers op wijkniveau.

View all detail data

Alcoholgebruik volgens richtlijn per wijk

De kaart presenteert cijfers over alcoholgebruik volgens richtlijn. Dit is het percentage personen van 19 jaar en ouder dat geen of maximaal een glas alcohol per dag drinkt.

Het RIVM heeft cijfers over gezondheid en leefstijl berekend voor alle wijken en buurten in Nederland op basis van ruim 457.000 respondenten van de Gezondheidsmonitor volwassenen 2016 van GGD’en, CBS en RIVM. Omdat er vaak te weinig respondenten per wijk of buurt zijn, gebruikt het RIVM een model waarmee de cijfers berekend kunnen worden. Dit zijn zogenaamde kleine-domeinschatters (van de Kassteele et al., 2017).

Verschillende GGD’en hebben voor de Gezondheidsmonitor 2016 de steekproef opgehoogd om wijkcijfers te kunnen presenteren. De cijfers in de kaart hiernaast kunnen afwijken van de door de GGD gepubliceerde cijfers, omdat deze op een andere manier zijn berekend. 

Cijfers op buurtniveau

De getoonde wijkcijfers worden ook hier gepresenteerd. Behalve wijkcijfers worden hier ook buurtcijfers in kaart gebracht. Voor elke gemeente wordt een kaart getoond met cijfers voor alle wijken of voor alle buurten in die gemeente.   

Vergelijk deze kaart met

Meer informatie

Experts en redactie

Bronnen en literatuur

Literatuur

  1. van de Kassteele J, Zwakhals L, Breugelmans O, Ameling C, van den Brink C. Estimating the prevalence of 26 health-related indicators at neighbourhood level in the Netherlands using structured additive regression. International Journal of Health Geographics. 2017;(1). Bron | DOI

Verantwoording

Definities

  • Overmatige drinkers

    Onder overmatige drinkers wordt verstaan: personen die meer dan 14 glazen per week (voor vrouwen) en 21 (voor mannen) glazen alcohol drinken.

  • Zware drinkers

    Onder zware drinkers wordt verstaan: personen die minstens 1 keer per week ten minste vier (voor vrouwen) en zes (voor mannen) glazen alcohol op één dag drinken.

  • Binge drinken

    Binge wil zeggen het drinken van 5 glazen alcohol of meer tijdens 1 enkele gelegenheid.

  • Problematisch alcoholgebruik

    Onder problematisch alcoholgebruik wordt  verstaan:

    • Al het alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar;
    • Al het alcoholgebruik door zwangere vrouwen;
    • Overmatig drinken;
    • Zwaar drinken;
    • Regelmatig binge drinken (d.w.z. minstens 5 glazen bij één gelegenheid minstens 1 keer per maand);
    • Een drinkpatroon dat leidt tot lichamelijke klachten en/of psychische of sociale problemen en dat een adequate aanpak van bestaande problemen verhindert.
Bronverantwoording

  • Bronnen bij de cijfers over Alcoholgebruik

    Bron Indicator in VZinfo Gepresenteerde populatie VZinfo Meer informatie
    Leefstijlmonitor (LSM)/Gezondheidsenquête Overmatige drinkers, drinken volgens de richtlijn, zwaar drinken Nederlandse bevolking vanaf 18 jaar  LSM; Gezondheidsenquête
    Leefstijlmonitor (LSM)/ Peilstationsonderzoek Scholieren Ooit gedronken, afgelopen maand gedronken, binge drinken afgelopen maand Nederlandse scholieren van 12 t/m 16 jaar LSM, Peilstationsonderzoek Scholieren Middelengebruik
    Leefstijlmonitor (LSM)/ HBSC-Nederland Ooit gedronken, afgelopen maand gedronken, binge drinken afgelopen maand Nederlandse scholieren van 12 t/m 16 jaar LSM, HBSC-Nederland
    Nederlands Signalerings Centrum Kindergeneeskunde (NSCK) Ziekenhuisopnamen door overmatig alcoholgebruik Nederlandse jongeren van 10 t/m 17 jaar
    Wolberink et al., 2018
    ationale Drug Monitor 2018 (van Laar & van Gestel, 2019)
    Gezondheidsmonitor Volwassenen GGD-en, CBS en RIVM 2016 Overmatig drinken, drinken volgens de richtlijn, zwaar drinken Nederlandse bevolking vanaf 19 jaar Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016, GGD’en, CBS en RIVM
    WHO European Health for All Database Alcoholgebruik in liters pure alcohol per jaar Europese bevolking vanaf 15 jaar WHO-HFA
    European School Survey on Alcohol and other Drugs (ESPAD) Percentage dat in de afgelopen maand minstens tien keer heeft gedronken Europese scholieren van 15 en 16 jaar

    ESPAD; van Laar & van Ooyen-Houben, 2016; Kraus et al., 2016
    WHO Global Health Observatory (GHO) Data Repository: Global Information System on Alcohol and Health (GISAH) Bingedrinken Europese bevolking vanaf 15 jaar  WHO GHO, GISAH
    Landelijke Medische Registratie (LMR) Ziekenhuisopnamen door alcoholaandoening Nederlandse bevolking LMR

     

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Wolberink I.M., van der Lely N., van Hoof J.J. Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017. Reinier de Graaf/Universiteit Twente; 2018. GoogleScholar
    2. van Laar MW, van Gestel B. Nationale Drug Monitor. Jaarbericht 2018. Utrecht - Den Haag: Trimbos-instituut & WODC; 2019. Bron
    3. van Laar MW, van Ooyen-Houben MMJ. Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2016. Utrecht: Trimbos-instituut; 2016. Bron
    4. Kraus L, Guttormsson U, Leifman H, Arpa S, Molinaro S, Monshouwer K. The 2015 ESPAD Report: results from the European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs. München: IFT; 2016. Bron

  • Aanvragen data voor wetenschappelijk onderzoek

    De Gezondheidsmonitor (doelgroep Volwassenen en Ouderen) is voor het eerst uitgevoerd in 2012. De Gezondheidsmonitor Volwassenen 2012 en de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 bevatten informatie over de gezondheid, sociale situatie en leefstijl van de Nederlandse bevolking van negentien jaar en ouder. De Gezondheidsmonitor Volwassenen 2012 en de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 zijn uitgevoerd door de GGD’en, CBS en RIVM. In 2012 en 2016 deden respectievelijk ruim 387.000 personen en 457.000 personen mee aan het grootschalige vragenlijstonderzoek. De Gezondheidsmonitor Jeugd 2015 bevat informatie over de gezondheid, sociale situatie en leefstijl van leerlingen in klas 2 en klas 4 van het voortgezet onderwijs. De Gezondheidsmonitor Jeugd is uitgevoerd door de GGD’en en RIVM. In totaal hebben bijna 97.000 leerlingen en 377 scholen deelgenomen aan deze monitor.

    Meer informatie over de Gezondheidsmonitors vind u hier. Bij het digitale loket Gezondheidsmonitors kunt u data of cijfers aanvragen uit de Gezondheidsmonitors voor onderzoek en beleid op zowel lokaal als landelijk niveau. Momenteel zijn de data en cijfers beschikbaar uit de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2012, Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 en uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2015. Heeft u vragen of wilt u graag meer informatie over de aanvraag van cijfers of data uit de Gezondheidsmonitors? Stuur dan een e-mail.

Methoden

  • Regionale verschillen: verschil in wijkcijfers

    Verschillende GGD’en hebben voor de Gezondheidsmonitor 2016 de steekproef opgehoogd om voldoende respondenten te hebben om cijfers op wijkniveau te kunnen presenteren. Omdat deze cijfers op een andere manier zijn berekend, kunnen ze afwijken van de cijfers die hier worden gepresenteerd. Niet alleen het onderliggende model is anders, ook het aantal achtergrondkenmerken dat wordt gebruikt verschilt; bij de RIVM schattingen wordt meer informatie over de bevolking gebruikt. Over het algemeen leiden de RIVM schattingen tot kleinere verschillen tussen gebieden dan de cijfers die verkregen zijn door middel van weegmethoden.

    Hieronder vindt u een lijstje van GGD'en met eigen wijkcijfers:

  • Regionale verschillen: Schattingen per wijk

    Aanleiding
    Vanwege de decentralisaties in het sociaal domein is steeds meer informatie nodig over gezondheid gerelateerde indicatoren op kleinere geografische niveaus. Daarom heeft het RIVM een model ontwikkeld om cijfers te kunnen berekenen op wijk- en buurtniveau op basis van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen van GGD’en, CBS en RIVM. Ondanks dat de Gezondheidsmonitor een enorm databestand is, bevat het onvoldoende respondenten om met behulp van weegmethoden cijfers te berekenen voor alle wijken en buurten in Nederland. In 2012 zijn de eerste wijk- en buurtcijfers gepresenteerd. Op basis van de Gezondheidsmonitor 2016 zijn nieuwe cijfers berekend.

    Methode
    In het kader van de Gezondheidsmonitor zijn via vragenlijsten gegevens over gezondheid en leefstijl verzameld over volwassenen van 19 jaar en ouder. De ruim 457.000 deelnemers aan de Gezondheidsmonitor zijn anoniem in een beveiligde omgeving gekoppeld aan registratiebestanden van het CBS. Deze bestanden bevatten informatie over een reeks achtergrondkenmerken, zoals leeftijd, geslacht, herkomst, huishoudsamenstelling, opleidingsniveau, inkomen en woningtype. Er is een statistisch model gebruikt om de gezondheid en leefstijl te relateren aan deze achtergrondkenmerken. Ook wordt informatie uit de naastgelegen gebieden meegenomen. Door middel van deze relatie is het daarna mogelijk om voor alle volwassenen hun verwachte gezondheid en leefstijl te berekenen. De uitkomsten worden vervolgens gemiddeld over de betreffende wijk of buurt.

    Schattingen
    De cijfers op wijk- en buurtniveau moeten met voorzichtigheid worden gebruikt. Met het model wordt de werkelijkheid zo goed mogelijk benaderd, maar de cijfers blijven schattingen van de werkelijkheid. Daarom worden de uitkomsten ook als hele cijfers (dus zonder decimalen) gepresenteerd. 
    De cijfers uit de Gezondheidsmonitor die zijn verkregen met behulp van weegmethoden zijn echter ook een benadering van de werkelijkheid. De weging is nodig vanwege o.a. selectieve non-respons. Net zoals bij de berekeningen van de wijk- en buurtcijfers zijn de weegfactoren van het CBS ook gebaseerd op achtergrondkenmerken van de respondenten. 

    Verschil tussen cijfers
    Verschillende GGD’en hebben voor de Gezondheidsmonitor 2016 de steekproef opgehoogd om voldoende respondenten te hebben om cijfers op wijkniveau te kunnen presenteren. Omdat deze cijfers op een andere manier zijn berekend, kunnen ze afwijken van de cijfers die hier worden gepresenteerd. Niet alleen het onderliggende model is anders, ook het aantal achtergrondkenmerken dat wordt gebruikt verschilt; bij de RIVM schattingen wordt meer informatie over de bevolking gebruikt. Over het algemeen leiden de RIVM schattingen tot kleinere verschillen tussen gebieden dan de cijfers die verkregen zijn door middel van weegmethoden. 

    Let op: de gepresenteerde gemeentecijfers zijn berekend via de weegmethode van het CBS. De gepresenteerde wijk- en buurtcijfers zijn daardoor niet direct vergelijkbaar met deze gemeentecijfers.

    Grote aantallen nodig

    Voor het doen van dit soort schattingen zijn grote aantallen respondenten nodig. Het is dus niet zo dat het ontwikkelde model de Gezondheidsmonitors kan vervangen. Hoe meer respondenten er zijn, hoe minder er geschat hoeft te worden en hoe beter de cijfers zijn.

    Samenwerking
    De cijfers zijn berekend in het kader van het Strategisch Programma RIVM (SPR), een programma voor onderzoek, innovatie en kennisontwikkeling. Een werkgroep van epidemiologen van GGD’en en GGD GHOR NL is er bij betrokken. 

    Meer weten?
    Een uitgebreide toelichting op de gebruikte methode is beschreven in een artikel (van de Kassteele et al., 2017). Voor de cijfers van 2016 zijn enkele aanpassingen gedaan aan het model.

    Voor vragen kunt u contact opnemen met carolien.van.den.brink@rivm.nl.

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. van de Kassteele J, Zwakhals L, Breugelmans O, Ameling C, van den Brink C. Estimating the prevalence of 26 health-related indicators at neighbourhood level in the Netherlands using structured additive regression. International Journal of Health Geographics. 2017;(1). Bron | DOI

  • Vragenlijsten

    Alcoholgebruik wordt doorgaans met vragenlijsten onderzocht

    Om het alcoholgebruik bij verschillende groepen mensen te onderzoeken, worden meestal vragenlijsten afgenomen. Om een beeld te krijgen van het alcoholgebruik in de hele bevolking, wordt naast de informatie uit vragenlijsten ook wel verkoopinformatie gebruikt. Bij vragenlijstonderzoek is het risico op onderschatting van het alcoholgebruik groter dan het risico op het te hoog inschatten van het eigen alcoholgebruik, in het bijzonder bij de zwaardere drinkers (Garretsen, 1983). 

    Bronnen en literatuur

    Literatuur

    1. Garretsen HFL. Probleemdrinken: Prevalentiebepaling, beïnvloedende factoren en preventiemogelijkheden: Theoretische overwegingen en onderzoek in Rotterdam. Tilburg: Tilburg University; 1983. Bron

  • Methoden en technieken

    Standaardisatie

    De omvang en de leeftijdsverdeling van de bevolking verschillen per regio en land. Daarnaast treden in de loop van de tijd veranderingen op in de omvang en leeftijdsverdeling. Om ziekte- en sterftecijfers van verschillende regio’s en landen, of van opeenvolgende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, wordt hier rekening mee gehouden. Daarbij worden de cijfers gecorrigeerd voor deze verschillen of veranderingen in de bevolking. Hierbij wordt uitgegaan van de omvang en de leeftijdsverdeling van een gekozen standaardpopulatie. Dit wordt standaardisatie genoemd.

    Indexatie

    Vooral bij de weergave van trends in de tijd zijn de trendcijfers vaak geïndexeerd. Een geïndexeerde trend laat ontwikkelingen in de tijd zien ten opzichte van een gekozen basisjaar. Dit gebeurt door de cijfers van alle jaren weer te geven als percentage van het cijfer in een gekozen basisjaar. Het cijfer in het basisjaar is gelijk gesteld aan 100(%). Indexatie maakt zichtbaar hoe groot de percentuele toe- of afname is ten opzichte van dat basisjaar. Door als basisjaar het eerste jaar in de grafiek te kiezen, kun je snel zien wat de verandering over de hele weergegeven periode is en ook of er grote verschillen zijn voor de onderscheiden groepen (mannen en vrouwen bijvoorbeeld).

    Indexatie kan ook gebruikt worden voor het weergeven van regionale verschillen. Hierbij wordt het landelijke cijfer bijvoorbeeld gelijk gesteld aan 100(%). Een regionaal cijfer boven of onder de 100 duidt erop dat het respectievelijk hoger of lager is dan het landelijke cijfer. Voorafgaand aan indexatie worden de cijfers vaak gecorrigeerd voor verschillen in samenstelling van de populaties.

  • Toetsing trends

    Trends zijn getoetst met behulp van logistische regressie, waarbij gecorrigeerd is voor leeftijd en geslacht. Daarbij wordt getoetst of er een statistisch significante toe- of afname is met een significantieniveau (p-waarde) van 0,05. Vaak is onderscheid gemaakt naar trends in verschillende subpopulaties: mannen, vrouwen en leeftijdsgroepen. Daarnaast is getoetst of de trend voor mannen en vrouwen statistisch significant verschilt.
    De kans op het vinden van een toevallige significante uitkomst neemt toe met het aantal uitgevoerde toetsen. Om hiervoor te corrigeren is een Benjamini‐Hochberg‐correctie op de p‐waardes uitgevoerd.