Afkortingen
-
1
15-minutennormDe norm waarbinnen een ambulance ter plaatse moet zijn in het geval van een spoedeisende inzetopdracht (A1-inzet)
-
2
24-uurs urineUrine die gedurende 24 uur is verzameld
-
9
95% BIHet 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter.
-
A
A-segmentDe prijzen van DBC's in het A-segment worden landelijk vastgesteld en zijn dus in ieder ziekenhuis gelijk. De prijzen van DBC's in het B-segment mogen ziekenhuizen zelf vaststellen. Hierover onderhandelen zij met verzekeraars.
A1-inzettenSpoedeisende rit in opdracht van de centralist van de MKA in geval van acute bedreiging van de vitale functies van de patiënt en in het geval dat dit gevaar pas na beoordeling door de ambulancebemanning ter plaatse kan worden uitgesloten.
Synoniemen: A1-inzet A1
A2-inzettenRit in opdracht van de centralist van de MKA naar aanleiding van een zorgvraag waaruit blijkt dat geen sprake is van direct levensgevaar, maar waarbij de ambulance wel zo snel mogelijk ter plaatse dient te zijn. Deze hulp wordt geacht binnen 30 minuten ter plaatse te zijn.
Synoniemen: A2-inzet A2-ritten
AAArachidonzuur: een vetzuur dat in principe door het menselijk lichaam kan worden gevormd uit linolzuur of gamma-linoleenzuur, maar toch tot de essentiële vetzuren wordt gerekend.
AAAAneurysma van de abdominale aorta (buikaorta)
AABRAuditory Brainstem Response Audiometrie (geautomatiseerde hersenstam audiometrie)
aansluitleidingenEen aansluitleiding is de verbinding tussen de watermeter in huis en de waterleiding die in de straat ligt.
aanvaardbare dagelijkse innameDe aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) is de hoeveelheid van een stof die een mens dagelijks mag binnenkrijgen zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid.
AAWAlgemene arbeidsongeschiktheidswet
ABSAffect balance scale. Meet de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking. Dit wordt bepaald door de balans tussen de mate van positieve en negatieve gevoelens.
ACEAngiotensine converting enzyme. ACE is een enzym dat vooral betrokken is bij de regulatie van de bloeddruk.
AcrylamideEen stof die ontstaat bij het verhitten van producten zoals het bakken van friet, brood en vlees. De stof is bij proefdieren kankerverwekkend gebleken en is mogelijk bij zeer hoge concentratie ook kankerverwekkend bij mensen.
Actieve copingHet actief aanpakken van stress of de gevolgen daarvan. Actieve coping kan zowel op de oorzaak van stress als op emoties als gevolg van stress gericht zijn.
Actieve probleemgerichte copingHet actief aanpakken van de oorzaak van stress. Bijvoorbeeld een plan van aanpak maken en volgen, informatie zoeken om het probleem op te lossen of hulp vragen.
Actueel alcoholgebruikAlcoholgebruik in de laatste maand
Additief effectGelijktijdige werking van twee of meer factoren, waarbij het totale effect gelijk is aan de som van de afzonderlijke effecten van deze factoren.
ADHAlcoholdehydrogenase: een groep enzymen die voorkomen in verschillende organismen en deel uitmaken van de afbraakketen van alcohol.
ADHDAttention Deficit Hyperactivity Disorder (Aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit)
ADIDe aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) is de hoeveelheid van een stof die een mens dagelijks mag binnenkrijgen zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid.
ADLActiviteiten van het dagelijks leven
advanced adenoomEen geavanceerd adenoom is een poliep > 1cm en/of met villeuze kenmerken en/of met hooggradige dysplasie; het is een mogelijk voorstadium van darmkanker.
Synoniemen: voortgeschreden adenoom
AGSAdrenogenitaal syndroom
aidsAcquired Immune Deficiency Syndrome
AIOSEen arts in opleiding tot specialist is een afgestudeerd arts die in het ziekenhuis een opleiding volgt tot specialist.
aKacellulair kinkhoestvaccin
AlbuminurieDe aanwezigheid van eiwit in de urine.
ALDHAldehydedehyrogenase: het enzym in het mitochondrium dat de afbraak van ethanal (aceetaldehyde) tot azijnzuur mogelijk maakt. Hierna wordt acetyl-CoA gevormd uit het azijnzuur en Coënzym A. Dit gaat de citroenzuurcyclus in waarna het afgebroken wordt tot koolstofdioxide en water.
AllelEén van de twee afzonderlijke kopieën van een gen op een chromosomenpaar.
AllochtonenPersonen van wie ten minste één van de ouders in het buitenland is geboren.
ALMAcrolentigineus melanoom. Dit type melanoom is zeldzaam. Het bevindt zich aan de acra (=uiteinden) van het lichaam, namelijk de handen (vingers/nagels) of de voeten (tenen/nagels).
AMIAcuut myocard infarct
AMWAlgemeen Maatschappelijk Werk
AnamneseWat een patiënt de arts over de klachten en medische voorgeschiedenis kan vertellen.
ANIOSEen basisarts die verbonden is aan een bepaalde zorginstelling maar niet in opleiding is voor het specialisme van de betreffende instelling of afdeling.
Antagonist1) Chemische stof die de werking van een andere stof opheft;
2) Stof die aan een receptor bindt, maar geen intrinsieke werking heeft. Het effect van deze sof wordt veroorzaakt door het blokkeren van de receptor, waardoor de endogene(lichaamseigen) stof minder kan binden en daardoor minder effect kan hebben.anti-HBcAntistoffen (IgM én IgG) tegen HBcAg. Wijzen op oude of recente infectie; niet aanwezig na vaccinatie; goede screeningsmarker voor 'ooit Hepatitis B Virus (HBV)-infectie doorgemaakt'.
antibiotic stewardshipIs een internationaal omarmd concept van intramurale, multidisciplinaire samenwerking om goed gebruik van antibiotica te bevorderen en onjuist gebruik af te laten nemen, met als doelen verbetering van de patient outcome, verbetering van de kosteneffectiviteit van de behandeling en terugdringen van de nadelen van antibioticagebruik, waaronder resistentie. Het berust op de volgende drie pijlers:
- richtlijnen voor stringent gebruik van antibiotica;
- het instellen van antibioticateams in ziekenhuizen;
- het voorkómen van resistentie door middel van infectiepreventie.
antibiotica formulariumBoekje, waarin adviezen worden gegeven voor therapie en profylaxe van de gangbare infectieuze ziektebeelden, en waarin ook de belangrijkste eigenschappen van alle antimicrobiële middelen te vinden zijn.
ANWAvond-, nacht-, en weekenddienst
AOWAlgemene ouderdomswet
Apgar-scoreDe Apgarscore geeft inzicht in de algemene toestand van een pasgeboren baby. Hierbij wordt de baby enkele minuten na de geboorte getest op vijf vitale criteria: ademhaling, pols- en hartslag, spiertonus, kleur van de huid en reactie op prikkels.
Apotheekhoudende huisartsenHuisartsen kunnen een apotheekvergunning aanvragen wanneer de dichtstbijzijnde apotheker verder dan 4,5 km van de eerste potentiële patiënt van de arts is gevestigd. Wanneer de afstand tussen de potentiële patiënt en de apotheker meer dan 3,5 en minder dan 4,5 km is spelen bijzondere omstandigheden een rol (met name de bereikbaarheid met het openbaar vervoer).
Synoniemen: apotheekhoudende huisarts apotheekhoudende huisartsen
ApotheekhoudendenOpenbare apotheken of apotheekhoudende huisartsen.
APZAlgemeen psychiatrisch ziekenhuis. Regionale voorziening voor crisisopvang, behandeling, verpleging en resocialisatie van alle categorieën psychiatrische patiënten. De behandelduur kan variëren van enkele maanden tot vele jaren. Naast intramurale zorg biedt een APZ vaak deeltijdbehandeling en ambulante (poliklinische) geestelijke gezondheidszorg.
ARBOArbeidsomstandigheden
ARIAcute respiratoire infectie
ATC/DDDAnatomische Therapeutische Chemische classificatie met gedefinieerde dagdoses
ATHENAAIDS Therapy Evaluation in the Netherlands
AtheroscleroseEen vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming.
AtriumfibrillerenOngecoördineerd samentrekken van de afzonderlijke spiervezels van de boezem (voorkamer) van het hart doordat de elektrische activatie onregelmatig is.
automutilatieBewuste zelfverwonding.
AutosoomEen autosoom is elk chromosoom in de celkern van een organisme, behalve de geslachtschromosomen; bij de mens dus niet het X of Y-chromosoom.
Avo onderbouwAWBZAlgemene wet bijzondere ziektekosten
-
B
B-inzetB-inzettenRit in opdracht van de centralist van de MKA naar aanleiding van een zorgvraag zonder A1- of A2-urgentie, waarbij een tijdstip is afgesproken voor het halen of brengen.
BBMRI-NLBiobanking and Biomolecular Resources Research Infrastructure
BCGBacille bilié de Calmette et Guérin. BCG is een vaccin tegen tuberculose dat gemaakt wordt van de levende, verzwakte, bij runderen voorkomende tuberculosebacterie, Mycobacterium bovis.
BeroepsbevolkingTot de beroepsbevolking worden alle personen tussen de 15 en 67 jaar gerekend die ten minste 12 uur per week werken, willen werken of gaan werken.
Beroepsniveau 1Beroepsniveau 1 omvat beroepen met eenvoudige routinematige taken die een elementair of lager onderwijsniveau vereisen.
Synoniemen: beroepsniveau 1
Beroepsniveau 4Onder beroepsniveau 4 vallen beroepen met zeer complexe gespecialiseerde taken die hoger of wetenschappelijk onderwijsniveau vereisen.
Synoniemen: beroepsniveau 4
Besteedbaar inkomenHet bruto-inkomen verminderd met sociale zekerheidspremies en andere betaalde overdrachten (o.a. alimentatie voor ex-partner) en de loon-, inkomsten- en vermogensbelasting.
Bestuurlijke fusieBij een bestuurlijke fusie blijven de fusiepartners afzonderlijke rechtspersonen, maar krijgen zij een gezamenlijk bestuur.
Synoniemen: bestuurlijke fusie Bestuurlijke fusies bestuurlijke fusies
BetrouwbaarheidReproduceerbaarheid/herhaalbaarheid: de mate waarin bepalingen stabiel zijn in de tijd en tussen waarnemers/beoordelaars.
BEVIBesluit externe veiligheid inrichtingen
BevolkingsdichtheidAantal inwoners per vierkante kilometer.
BevolkingsgroeiDe bevolkingsgroei bestaat uit vier componenten: geboorte, sterfte, immigratie en emigratie. Op het niveau van provincies en gemeenten spelen ook binnenlandse verhuizingen een rol.
Synoniemen: bevolkingsgroei
BIBetrouwbaarheidsinterval
BIGWet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg
Binge drinkenHet drinken van 5 glazen alcohol of meer bij één gelegenheid.
Synoniemen: binge drinken
BKZBudgettair Kader Zorg
BloeddrukBloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt.
bloedisolatenEen gekweekte bacterie-isolaat uit het bloed van patiënten met een binnendringende (invasieve) infectie.
BMIBody Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.
BMRBof, mazelen, rodehond
BOPZWet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen
BovendrukDe bovendruk of systolische druk is de maximale druk die wordt opgebouwd in de aorta of hoofdlichaamsslagader bij het samentrekken van de linker hartkamer.
BRCABReast Cancer. Gen dat betrokken is bij het ontstaan van erfelijke borst- en eierstokkanker.
BRIDGE HealthBRidging Information and Data Generation for Evidence-based Health policy and research
Bruto arbeidsparticipatieHet aandeel van de potentiële beroepsbevolking (alle personen tussen de 15 en 65 jaar) dat tot de beroepsbevolking behoort, en dus een betaalde baan van ten minste 12 uur per week heeft of deze zoekt. Hierin worden werklozen meegeteld.
BRZOBesluit risico's zware ongevallen
BSEBoviene spongiforme encephalopathie, beter bekend als 'gekkenkoeienziekte'. Een runderziekte die ook overdraagbaar is op mensen. Het hersenweefsel wordt door prionen aangetast en ziet er onder een micrioscoop 'sponsachtig' uit.
BSEbovine spongiforme encephalopathie
BSNBurger Service Nummer
BTWBelasting op de toegevoegde waarde
-
C
C&SCOConflicthantering en Sociale Competentie in het Onderwijs
CAARMSComprehensive Assessment of At Risk Mental State
CABGCoronary artery bypass grafting. Bypass operatie.
CADConsultatiebureau voor alcohol en drugs
CAGE-AIDCAGE Questionnaire Adapted to Include Drugs. De CAGE vragenlijst is een korte vragenlijst voor alcoholgebruik. De CAGE-AID is een aangepaste CAGE om druggebruik te screenen.
CAKCentraal Administratie Kantoor
CAMDEXCambridge mental disorders of the elderly examination
CAPCommunity-acquired pneumonia. Longontsteking die buiten het ziekenhuis is opgelopen.
Caribisch deel van het KoninkrijkDe landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten en de 3 openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba.
CariëservaringHet totale aantal al dan niet behandelde cariëslaesies. Meestal worden cariëslaesies die niet verder gaan dan het glazuur daarbij buiten beschouwing gelaten.
CariëslaesiesWitte of bruine vlekken op, of gaatjes in tanden en kiezen. Cariëslaesies kan men tellen per tandvlak (‘surface’) of per aangedaan gebitselement (‘tooth’). Vlakken/elementen met een caviteit (‘decayed’) worden afzonderlijk geteld, evenals gevulde vlakken/elementen (‘filled’) en vlakken/elementen die verloren gingen door cariës (‘missing’).
CASHComprehensive Assessment of Symptoms and History
CBCLChild Behavior Check List
CBS StatLineDe elektronische databank van het CBS. Bevat statistische informatie over vele maatschappelijke en economische onderwerpen in de vorm van tabellen en grafieken.
CEConformité Européene. Dit wil zoveel zeggen als: 'in overeenstemming met Europese regelgeving'.
CES-DCenter for Epidemiologic Studies depression scale
CholesterolEen vetachtige stof die het menselijk lichaam nodig heeft als bouwsteen voor lichaamscellen en hormonen. Het meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever. Een klein gedeelte cholesterol uit de voeding komt in het bloed. Cholesterol wordt samen met triglyceriden (bloedvetten) door het lichaam getransporteerd door de lipoproteïnen HDL, LDL en VLDL.
Chronische aandoeningenHiermee wordt over het algemeen gedoeld op irreversibele (niet omkeerbare) aandoeningen zonder uitzicht op volledig herstel en met een relatief lange ziekteduur.
CHTCongenitale hypothyreoïdie. Aangeboren aandoening aan de schildklier. De schildklier is niet of maar gedeeltelijk gevormd of werkt te langzaam.
CHZCoronaire hartziekten. Aandoeningen die worden veroorzaakt door afwijkingen in de kransslagaders (coronairarteriën).
CIDIComposite international diagnostic interview
CINCervicale intra-epitheliale neoplasie (voorstadium van kanker)
CircuitAanduiding voor een categorie binnen de geestelijke gezondheidszorg, zoals gehanteerd door GGZ Nederland. Men onderscheidt het circuit 'kinderen en jeugdigen', 'volwassenen', 'ouderen', 'verslavingszorg' en 'beschermd wonen'.
CJDCreutzfeldt Jakob Disease
CJDCreutzfeldt Jakob Disease
CMFComparative Mortality Figure. De verhouding tussen de sterfte in een bepaalde subpopulatie en de sterfte in de totale populatie gecorrigeerd voor leeftijds- en geslachtsverschillen (directe standaardisatie).
CNIChronische nierinsufficiëntie
CoeliakieOvergevoeligheid van de darmen voor het eiwit gluten. Dit eiwit komt voor in graansoorten als tarwe, haver, rogge, gerst en spelt. Naast darmklachten zijn de meest voorkomende klachten: bloedarmoede, weinig eetlust, overgeven, huilerigheid, depressiviteit, humeurigheid, botontkalking, groeistoornissen, ondergewicht, dunne armen en benen.
colonoscopieEen colonoscopie is een kijkonderzoek van de dikke darm.
Synoniemen: Colonoscopie coloscopieën Coloscopieën
ColoscopieHet bekijken van de hele dikke darm met een kleine camera bevestigd op een buisvormig toestel.
combinatietestDe combinatietest is een prenatale screening op downsyndroom, edwardssyndroom en patausyndroom tussen 9 en 14 weken zwangerschap en bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vrouw en een nekplooimeting met een echo bij het kind.
Synoniemen: Combinatietest
Combinatietest en meervoud combinatietestenDe combinatietest is een prenatale screening op downsyndroom, edwardssyndroom en patausyndroom tussen 9 en 14 weken zwangerschap en bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vrouw en een nekplooimeting met een echo bij het kind.
CombinormComorbiditeitEen combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening, bijvoorbeeld een (chronische) ziekte.
comorbiditeitHet tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt
consumentensurplusDe waarde die een consument bereid is méér te betalen voor een bepaald product dan de marktprijs.
COOP/WONCADarthmouth COOP Functional Health Assessment Charts. Een door de World Organization of General Practioners/Family Physicians (WONCA) Classification and Research Committee herziene versie van de COOP-kaarten. Dit is een kort instrument om te meten hoe patiënten zich voelen, hoe zij functioneren en hoe zij hun gezondheid ervaren.
COPDChronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten)
CPACentrale post ambulancevervoer. Meldingspost op basis van de Wet Ambulancevervoer belast met de regeling en coördinatie van het ambulancevervoer in een bepaalde regio.
CPECarbapenemaseproducerende Enterobacteriaceae. Sommige Enterobacteriaceae-stammen produceren carbapenemase, wat resistentie voor carbapenem-antibiotica zoals imipenem en meropenem tot gevolg heeft. Deze stammen vormen een belangrijke bedreiging voor de klinische patiëntenzorg en openbare gezondheidszorg.
CRPC-reactieve proteïne
CSGCentra Seksuele Gezondheid, in Nederland bestaan acht regio's voor de uitvoering van de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg.
CTComputer tomography. Röntgentechniek waarbij een computerprogramma meerdere afbeeldingen van het lichaam combineert tot dwarsdoorsneden of driedimensionale beelden van organen/weefsels.
CTAComputertomografie Angiografie. Het afbeelden van bloedvaten met een Computer Tomography (CT)-scan.
CTEChronische Toxische Encefalopathie. Syndroom dat diverse gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen laat zien die samenhangen met de langdurige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen.
CVAEen cerebrovasculair accident (CVA), in de volksmond 'beroerte', is een acute medische aandoening die gekenmerkt wordt door een plotselinge verstoring van de doorbloeding van de hersenen. De term betekent letterlijk ongeluk (accident) van de bloedvaten (vasculair) van de hersenen (cerebrum).
CVIDCommon (gewone) variabele immuundeficiëntie: een verzamelnaam voor een groep aandoeningen van de afweer
CVKcentraal veneuze katheter
CVRMCardiovasculair Risicomanagement
CZMChronische ziekten model
-
D
DagbehandelingDagbehandelingen of dagopnamen zijn opnamen voor geplande ingrepen, behandelingen of onderzoeken die binnen één dag kunnen worden afgerond.
DagopnameOpname voor een operatie, onderzoek of behandeling waarvoor maar een paar uur verpleegkundige zorg en observatie nodig is.
DALYDisability Adjusted Life Years. Maat voor ziektelast ('burden of disease') in een populatie; opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).
Synoniemen: DALY's DALYs
DASTDrug Abuse Screening Test
dBDecibel. Logaritmische eenheid die vooral gebruikt wordt voor de aanduiding van geluidssterkte.
dB(A)Het menselijk oor is niet voor alle frequenties (toonhoogtes) in gelijke mate gevoelig. Om de sterkte van geluid te meten, zoals een mens deze ervaart, wordt gecorrigeerd voor het verschil in gevoeligheid. Door optelling van alle gecorrigeerde frequenties ontstaat een ééngetalswaarde voor het geluidniveau, uitgedrukt in decibel(A) ofwel dB(A).
DBCDiagnose Behandeling Combinatie. Een DBC geeft het geheel van activiteiten van de behandelaar weer (bijvoorbeeld vormen van diagnostiek, behandeling, begeleiding, et cetera) voortvloeiend uit de zorgvraag van de patiënt.
DDDDefined Daily Dose. Standaard dag dosering.
DDWDutch Disability Weights. Samenwerkingsproject van AMC, Erasmus Universiteit, RIVM en TNO-PG.
Decubitusook wel doorligplekken genoemd
Synoniemen: Nosocomiale decubitus
delierVerwardheid
Synoniemen: Delier
depersonalisatiePersisterend en terugkerend gevoel van vervreemding van het eigen lichaam of de eigen psychische processen, alsof de betrokkene zichzelf van buitenaf waarneemt.
derealisatiePersisterend en terugkerend gevoel alsof de omgeving niet echt is (bijvoorbeeld onecht, als in een droom, veraf of vervormd).
Development sectionThis section contains those indicator topics that are not ready yet for incorporation in international regular data collections (and thus for implementation) due to considerable methodological and/or data availability problems.
DEXADual energy X-ray Absorptiometry
DGSGDe Gezonde School en Genotmiddelen. Een door het Trimbos Instituut ontwikkeld schoolpreventieprogramma (basis- en voortgezet onderwijs en MBO) over alcohol, roken en drugs.
DGZInformatiesysteem DBC's GGZ
DHADocosahexaeenzuur. DHA) of 22:6(?-3) is een polyonverzadigd vetzuur dat behoort tot de klasse van de omega 3-vetzuren.
Diabetes Mellitus Type 1Diabetes Mellitus Type 1: Als gevolg van de afbraak van insulineproducerende cellen (beta-cellen) van de alvleesklier (pancreas), waardoor een absoluut insulinetekort ontstaat. Zonder toediening van insuline treedt een levensbedreigende situatie op.
Diabetes Mellitus Type 2Diabetes Mellitus Type 2 (vaak 'ouderdomssuiker' genoemd) is een gevolg van stoornissen in de insulinesecretie en/of het niet optimaal benutten van de aanwezige insuline door weefsels (insulineresistentie).
Diabetische retinopathieNetvliesaandoening die als complicatie kan voorkomen bij diabetespatiënten ten gevolge van schade aan de kleine bloedvaatjes van de ogen.
Diabetische retinopathieIs schade aan het netvlies die is ontstaan als gevolg van diabetes mellitus. De schade aan het netvlies ontstaat door afwijkingen aan zeer kleine bloedvaten (haarvaten).
Synoniemen: diabetische retinopathie
DISDiagnostic Interview Schedule
dissociatieToestand waarin iemand zich verminderd of niet bewust is van de interne- en/of externe omgeving en daardoor losraakt van (een deel van) de werkelijkheid.
DKTPDifterie, kinkhoest, tetanus, polio
dktpDifterie, kinkhoest, tetanus, polio
DMDiabetes Mellitus (Suikerziekte)
DMFSDecayed, Missing, Filled, Surface - blijvend gebit.
De optelsom van de door cariëslaesies aangedane tandvlakken in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFS-index. Hierbij worden het aantal tandvlakken ('surface', S) met een caviteit (‘decayed’, D), met een vulling (‘filled’, F), en tandvlakken die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.dmfsdecayed, missing, filled, surface - melkgebit.
De optelsom van de door cariëslaesies aangedane tandvlakken in het melkgebit wordt uitgedrukt in de dmfs-index. Hierbij worden het aantal melkgebitselementen ('surface', s) met een caviteit (‘decayed’, d), met een vulling (‘filled’, f), en melkgebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, m) opgeteld.
DMFTDecayed, Missing, Filled, Tooth - blijvend gebit.
De optelsom van de door cariëslaesies aangedane elementen in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFT-index. Hierbij worden het aantal gebitselementen ('tooth', T) met een caviteit (‘decayed’, D), met een of meerdere vullingen (‘filled’, F), en gebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.dmftdecayed, missing, filled, tooth - melkgebit.
De optelsom van de door cariëslaesies aangedane elementen in het melkgebit wordt uitgedrukt in de dmft-index. Hierbij worden het aantal melkgebitselementen ('tooth', t) met een caviteit (‘decayed’, d), met een of meerdere vullingen (‘filled’, f), en melkgebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, m) opgeteld.
DNADesoxyribo nucleic acid (Desoxyribonucleïnezuur). De drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen.
Down-, edwards- of patausyndroomDown-, edwards- en patausyndroom zijn aangeboren aandoeningen. Iemand met down-, edwards- of patausyndroom heeft van een bepaald chromosoom (respectievelijk chromosoom 21, 18 of 13) geen twee maar drie exemplaren in elke cel.
Synoniemen: down-, edwards- of patausyndroom
DownsyndroomDownsyndroom (trisomie 21) is een aangeboren aandoening. Iemand met downsyndroom heeft van een bepaald chromosoom (chromosoom 21) geen twee maar drie exemplaren in elke cel.
Synoniemen: downsyndroom
DPP-4-remmersGlucoseverlagende tabletten die de afbraak van de incretine-hormonen GLP-1 en GIP remmen. Omdat de soortnamen eindigen op -gliptine worden ze ook wel “gliptines” genoemd.
DSMDiagnostic and statistical manual of mental disorders. Classificatie voor psychische stoornissen. De DSM is ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van de American Psychiatric Association.
DTPDifterie, tetanus, pertussis
DuplexHet met ultrageluid zichtbaar maken van de bloedvaten.
-
E
EAPCEstimated Annual Percentage Change
EBUSEndo-Bronchiale echografie UltraSound
ECGElektrocardiogram. Een elektrocardiogram of ecg (in Nederland in de volksmond vaak hartfilmpje genoemd) is een registratie van de elektrische activiteit van de hartspier.
ECHIEuropean Core Health Indicators (voorheen European Community Health Indicators) zijn ontwikkeld voor het maken van internationale vergelijkingen over de volksgezondheid in Europa. De ECHI-indicatoren omvatten de belangrijkste beleidsonderwerpen in de volksgezondheid, zowel op nationaal als op Europees niveau.
ECHIMEuropean Core Health Indicators & Monitoring
EEAEuropese Economische Ruimte (European Economic Area)
EEGElectroencefalogram. Elektro-encefalografie is een methode om elektrische potentiaalverschillen die in de hersenen zijn ontstaan, via de hoofdhuid te registreren. Het EEG kan bij ziekteprocessen informatie geven over zowel de aard als de plaats van de afwijking.
EenpersoonshuishoudenPersonen die alleen in een woonruimte zijn gehuisvest, of personen die met anderen eenzelfde adres bewonen maar een eigen huishouding voeren. Personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen beschouwen we niet als eenpersoonshuishouden.
EerstelijnszorgO.a. huisartsenzorg, tandheelkundige zorg, paramedische zorg, verloskundigenpraktijken, algemeen maatschappelijk werk, eerstelijnspsychologen.
EGFRepidermal growth factor receptor. De epidermale groeifactorreceptor EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor), de vasculaire endotheliale groeifactorreceptor (VEGFR of Vascular Endothelial Growth Factor Receptor), Platelet Derived Growth factor (PDGF) en de insulinereceptor behoren allemaal tot de familie van de tyrosinekinasereceptoren.
egosyntoonIn overeenstemming met het beeld dat iemand van zichzelf heeft; behorend bij de persoon.
EHBOEerste hulp bij ongelukken
EHECEnterohemorragische E. coli. Variant van de darmbacterie E. coli die darmbloedingen en ernstige nierklachten veroorzaakt.
EHISEuropean Health Interview Survey (Europese gezondheidsenquête)
EIAEnzyme Immuno Assay. Een andere term voor EIA is ELISA: Enzyme-Linked Immuno Sorbent Assay.
EKDElektronisch kinddossier
ELF-veldenExtreem-laagfrequente velden. Kunnen afkomstig zijn van bijvoorbeeld hoogspanningsmasten en elektrische apparatuur.
ELONEuropees Luchtweg Onderzoek Nederland
Emotiegerichte copingEmotionele reacties om stress te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn zichzelf verwijten maken, zich zorgen maken, wensen dat de situatie anders was en zich richten op de eigen tekortkomingen.
Emotionele eenzaamheidEmotionele eenzaamheid is als iemand een sterk gemis ervaart van een intieme relatie, een emotioneel hechte band met een partner of vriend(in)
Emotionele ondersteuningVoorbeelden van emotionele ondersteuning zijn: als anderen genegenheid tonen, een luisterend oor bieden, je opvrolijken, een duwtje in de goede richting geven, aansporen tot volhouden, je geruststellen of goede raad geven.
en%energieprocent
EnterobacteriaceaeEen familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.
EnterobacteriaceaeEen familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.
EnterobacteriënEen familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.
EPODEEnsemble, Prévenons l’Obesité Des Enfants. EPODE is een geïntegreerde lokale aanpak om overgewicht bij kinderen en volwassenen terug te dringen.
EQ-5DEuroQol (5 Dimensies). Vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. Het instrument meet 5 dimensies (mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/andere klachten, angst/depressie). Elke dimensie bestaat uit één item waarbij drie niveaus worden onderscheiden (geen problemen, enige problemen, veel problemen).
Ernstig overgewichtMen spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.
ERSPCEuropean Study of Screening for Prostate Cancer, zie: https://www.erspc.org/
Erythema migransRode ringvormige uitslag rond plaats tekenbeet.
Synoniemen: erythema migrans
ESAWEuropean statistics on accidents at work
ESBLESBL staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamase. Dit is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica (penicillines en cefalosporines) kan afbreken. Hoewel de term ESBL strikt genomen staat voor de enzymen die de antibiotica afbreken, wordt zij in de praktijk gebruikt om de bacteriën zelf aan te duiden.
ESCAPEEuropean Study of Cohorts for Air Pollution Effects - ESCAPE study
ESEMeDEuropean Study of Epidemiology in Mental Disorders
EU-SILCEuropean Statistics of Income and Living Conditions; Europese statistieken over inkomen en leefomstandigheden
EU15De 15 landen die vóór 1 april 2004 de Europese Unie vormden: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Zweden.
EU25De 25 landen die tussen 1 april 2004 en 1 januari 2007 de Europese Unie vormden: België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk, Zweden.
EU27De 27 landen die van 1 januari 2007 tot en met 1 juli 2013 de Europese Unie vormden: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk en Zweden.
EU28De 28 Europese landen die de Europese Unie vormen: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk en Zweden.
EUROCATEuropean surveillance of congenital anomalies
EUSEndo-oesofageale echografie UltraSound
EVIEnergy and Vitality Index (Energie en Vitaliteit Index)
Evidence-based medicineHet consciëntieus en oordeelkundig gebruik van de huidige beste kennis van (klinisch) wetenschappelijk onderzoek voor de zorgverlening aan individuele patiënten.
ExtraversieEen persoonlijkheidskenmerk dat zich kenmerkt door gerichtheid op de omgeving. De extraverte persoon houdt zijn zintuigen gespitst om zoveel mogelijk input uit zijn omgeving te verzamelen om denkbeelden te vormen.
-
F
FAPFamiliaire Adenomateuze Polyposis. Erfelijke aandoening waarbij talrijke goedaardige gezwellen (poliepen) in de darmen ontstaan.
FCCFamiliair Colorectaal Carcinoom
FEV-1Forced expiratory volume in één seconde. Bij deze test zit de patiënt rechtop, ademt hij volledig in en blaast hij alle lucht zonder hapering of onderbreking zo snel en krachtig mogelijk uit in de spirometer.
FHFamiliaire hypercholesterolemie. Een erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door een verstoring van de vetstofwisseling, waardoor overtollig cholesterol niet in voldoende mate door de lever kan worden opgenomen en gerecycled. Hierdoor ontstaat er een sterk verhoogde cholesterolconcentratie in het bloed.
FITFaeces Immunochemische Test; test op spoortjes bloed in de ontlasting die met het oog niet zichtbaar zijn (occult bloed).
FitnormTenminste drie keer per week gedurende minimaal 20 minuten zwaar intensieve lichamelijke activiteit (voor jong en oud gelijk).
Synoniemen: fitnorm
FOBTFecal Occult Blood Test. Test bij dikkedarmkankerscreening.
FTA-ABSFluorescent treponemal antibody absorption (FTA-ABS) test. De FTA-ABS test is een indirecte immunofluorescentietest waarbij op glaasjes gefixeerde T. pallidum organismen als antigeen worden gebruikt.
FTEFull time equivalent. Aantal arbeidsuren als percentage van een volledige werkweek.
FTOFarmaco-therapeutisch overleg
-
G
ggram
G27De G27 omvat Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, ’s-Hertogenbosch, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Sittard-Geleen, Tilburg, Venlo, Zaanstad en Zwolle.
G4De vier grootste steden van Nederland: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht.
GBAGemeentelijke Basis Administratie
GBAGemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens
GBDGlobal burden of disease studie
GBIGezondheidsbevorderend instituut
GeboorteoverschotHet verschijnsel dat in een gebied in een bepaalde periode het aantal geboorten structureel hoger ligt dan het aantal sterfgevallen. Ook wel de natuurlijke bevolkingsgroei genoemd.
Gedragsspecifieke determinantenDeterminanten van gedrag die mensen beter leren als ze gekoppeld worden aan specifiek gedrag (bijvoorbeeld roken). Voorbeelden van gedragsspecifieke determinanten zijn kennis, attitudes en vaardigheden (het gaat bij roken dan bijvoorbeeld om kennis over de gevolgen van roken of vaardigheid in ‘nee’ zeggen tegen het aanbod van een sigaret).
geluidproductieplafondsGeluidproductieplafonds geven de maximaal toegestane geluidproductie op referentiepunten langs de (spoor) weg aan.
genotoxische stoffenStoffen die het DNA kunnen beschadigen en daarbij mutaties kunnen veroorzaken die tot kanker kunnen leiden.
GenXGenX is een technologie die wordt gebruikt om coatings (fluorpolymeren) te maken.
GenXGenX is een technologie die wordt gebruikt om coatings (fluorpolymeren) te maken.
Gepercipieerde steunBij gepercipieerde steun gaat het om de mate waarin iemand verwacht steun te krijgen als dat nodig is.
Gerandomiseerde trialEen gerandomiseerd onderzoek met controlegroep (Engels: RCT, voor Randomized Controlled Trial) is een type wetenschappelijk onderzoek in de biowetenschappen, vooral in de geneeskunde, waarbij getracht wordt de vraag te beantwoorden of een bepaalde behandeling ('interventie') werkzaam of zinvol is.
gereguleerde segmentHet geheel van prestaties waarvoor de NZa maximumtarieven vaststelt
Gestandaardiseerd inkomenHet gestandaardiseerd inkomen is het besteedbaar inkomen na correctie voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden; zo komen de schaalvoordelen tot uitdrukking die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding.
Synoniemen: gestandaardiseerd inkomen
Gestandaardiseerde sterfteBij het gestandaardiseerde sterftecijfer zijn de effecten van de verschillen in samenstelling van de bevolking naar omvang en leeftijd tussen de diverse jaren uitgeschakeld. De gemiddelde bevolking naar omvang en leeftijd van Nederland over 1990 heeft als standaardbevolking gediend.
GezelschapSociale steun in de vorm van gezelschap is bijvoorbeeld als iemand je vraagt ergens aan mee te doen, zomaar opbelt of je aanspreekt voor een praatje, op bezoek komt, met je op stap gaat of je uitnodigt voor een feestje of etentje.
GezinsherenigersBij gezinsherenigende migratie gaat het om gezinnen die al voor de immigratie bestonden. Een of meerdere gezinsleden voegen zich bij het andere deel van het gezin dat al eerder naar Nederland is gekomen. Gezinsleden – van bijvoorbeeld een arbeidsmigrant – die in hetzelfde jaar immigreren, worden ook onder de gezinsherenigers gerekend.
GezinsherenigingDe komst van gezinsleden van personen (immigranten) die legaal in Nederland verblijven. Deze term wordt gebruikt in het kader van gezinsmigratie.
GezinsvormersVan gezinsvormende migratie is sprake als men zich in Nederland vestigt met het oog op een huwelijk of niet-gehuwd samenwonen. Gezinsvorming is alleen toegestaan als de immigranten beschikken over voldoende inkomen en passende huisvesting.
GezinsvormingHuwelijkssluiting van een immigrant die legaal in Nederland verblijft met een partner uit het land van herkomst. Deze term wordt gebruikt in het kader van gezinsmigratie.
gezondheidsbeschermingGezondheidsbescherming beschermt de bevolking tegen gezondheidsbedreigende factoren.
gezondheidsbevorderingGezondheidsbevordering bevordert een gezonde leefstijl en een gezonde sociale en fysieke omgeving.
Geïndiceerde preventiePreventie die zich richt zich op mensen met beginnende klachten.
GGDGemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst
GGOGenetisch gemodificeerd organisme
GGZGeestelijke gezondheidszorg
GHBGammahydroxybutyraat. GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug.
GHORGeneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio
GHQGeneral health questionnaire. Meetinstrument voor de opsporing van potentiële psychische stoornissen bij mensen in de eerste lijn.
GingivitisOntstoken tandvlees.
GLASGroningen Longitudinal Aging Study
GlaucoomKenmerkt zich door een verlies van zenuwvezels van het netvlies. In ongeveer 70% van de gevallen is er sprake van een verhoogde oogboldruk.
Synoniemen: glaucoom
GLVGezonde levensverwachting. Het gemiddeld aantal te verwachten 'in goede gezondheid' doorgebrachte levensjaren. Deze gezondheidsmaat combineert lengte en kwaliteit van het leven in één getal.
GMSGeriatric mental state schedule
GRADEGrading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation. Een methode om de kwaliteit van het bewijs en de sterkte van de aanbevelingen in richtlijnen transparanter weer te geven.
grijze drukDe grijze druk geeft de verhouding aan tussen het aantal 65-plussers en 20-64-jarigen. Het geeft inzicht in de verhouding van het aantal ouderen tot het werkende deel van de bevolking, die de lasten van de vergrijzing moet opvangen.
grijze drukDe verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen in de zogenaamde 'productieve leeftijdsgroep' van 20-64 jaar
groene drukDe verhouding tussen het aantal personen van 0-19 jaar en het aantal personen in de zogenaam'de productieve leeftijdsgroep' van 20-64 jaar.
GVSGeneesmiddelen vergoedingssysteem
GWASGenome Wide Association Studie. Een type studie waarin 500.000 of meer genetische variaties verspreid over het gehele genoom tegelijkertijd worden geanalyseerd in het DNA van grote aantallen (meer dan 1.000) monsters afkomstig van gezonde personen en mensen met een bepaalde ziekte.
GWWDGezondheids- en welzijnswet voor dieren
-
H
HAARTHighly Active Antiretroviral Therapy
HACCPHazard Analysis Critical Control Points. Standaardmethode in de levensmiddelenindustrie voor de bewaking van de voedselveiligheid in het productieproces.
HADS-AHospital Anxiety and Depression Scale - Anxiety subscale
HALEHealth-adjusted life expectancy
HAPHuisartsenpost
HartfalenHartfalen (decompensatio cordis) is het best te omschrijven als een klinisch syndroom dat bestaat uit een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart.
Synoniemen: hartfalen
havoHoger algemeen voortgezet onderwijs
hboHoger beroepsonderwijs
HBsAgHepatitis B-surface antigeen
HBSCHealth Behaviour in School-aged Children
HBVHepatitis B virus
HCHWA-DHereditary Cerebral Hemorrhage With Amyloidosis - Dutch type. Amyloïde angiopathie, ook wel bekend als de 'Katwijkse ziekte'.
HDL-cholesterolHoge Dichtheid Lipoproteïnen. HDL wordt het 'goede cholesterol' genoemd. HDL transporteert het teveel aan cholesterol in LDL naar de lever. Via de lever komt het cholesterol in de darmen en verlaat het het lichaam via de ontlasting.
HDSHuisartsendienstenstructuur. Een HDS heeft één of meer huisartsenposten waarin de diensten in de avond, nacht en weekend worden uitgevoerd. Tijdens kantooruren kunnen patiënten terecht bij de eigen of plaatsvervangende huisarts
Synoniemen: Huisartsendienstenstructuur huisartsendienstenstructuur
HDSHuisartsendienstenstructuur
HechtingsproblemenProblemen in de duurzame en affectieve relatie tussen een kind en één of meer opvoeders
HelmintWorm die leeft als een parasiet (op of in en zich voedend ten koste van andere wezens).
HemostaseBloedstelping, waarbij stollingsfactoren in het bloed, zoals fibrinogeen en fibrinolytische factoren, een belangrijke rol spelen.
HersenbloedingBeroerte ten gevolge van een gescheurd bloedvat in of rond de hersenen.
HerseninfarctBeroerte ten gevolge van een afsluiting van een slagader die een deel van de hersenen van bloed voorziet.
heterozygootEen organisme dat voor bepaalde erfelijke eigenschap twee verschillende vormen (alellen) van een gen heeft
HFAHealth-for-all by the year 2000. WHO-programma.
HibHaemophilus influenza type b
HIDHAHuisarts in dienst van een andere huisarts
HIDHAHuisarts in dienst van huisarts. Een huisarts (niet in opleiding) die voor langere tijd (minimaal een half jaar) als assistent in de praktijk van een zelfstandig gevestigde huisarts werkt
hivHuman immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus)
HKZHarmonisatiemodel van de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector
HLS-EUEuropese Health Literacy project
HLYHealthy Life Years
HNPHernia nuclei pulposi (hernia)
HNPCCHereditair Non Polyposis Colorectaal Carcinoom, erfelijke dikke darmkanker die niet uit uitgebreide poliepvorming (Polyposis) voortkomt.
homozygootEen organisme dat voor bepaalde erfelijke eigenschap twee indentieke vormen (alellen) van een gen heeft
HPVHumaan papilloma virus
HRAPIEHealth risks of air pollution in Europe - HRAPIE Project
hrHPVHoogrisico-typen Humaan Papillomavirus
HSTHormoonsuppletietherapie
HSVHerpes simplex virus
huisartsendichtheidAantal fte huisartsen per 10.000 inwoners. Wanneer het gemiddeld FTE hoog is dan zijn er relatief veel huisartsen werkzaam zijn en is er sprake van een hoge dichtheid.
HuisartsendienstenstructuurEen overkoepelende organisatie die de administratieve zaken voor één of meer huisartsenposten regelt.
Synoniemen: huisartsendienstenstructuur
HuisartsenpostHuisartsenposten zijn er voor acute vragen van patiënten buiten kantooruren en bieden medische zorg die niet kan wachten tot de volgende werkdag. Voor de huisartsenzorg buiten kantooruren zijn de meeste huisartsen georganiseerd in een huisartsendienstenstructuur (HDS).
Synoniemen: Huisartsenposten
HuwelijksontbindingBeëindiging van het huwelijk door overlijden of echtscheiding.
HypercholesterolemieOngunstig cholesterolgehalte, bloedwaarde voor totaalcholesterol ≥6,5 mmol/l en/of gebruik van cholesterolverlagende medicijnen.
-
I
I-databaseInterventiedatabase - De interventiedatabase Gezond en Actief Leven geeft een overzicht van actuele leefstijlinterventies die in Nederland beschikbaar zijn.
IAOSEen arts in opleiding tot specialist is een afgestudeerd arts die in het ziekenhuis een opleiding volgt tot specialist
IAZInfluenza-achtig ziektebeeld
IBDInflammatory Bowel Disease
IBISIntegrated Burden of Injury study
ICIntensive care
ICDInternational Classification of Diseases
ICD-10International Classification of Diseases, tenth revision
ICD-9International Classification of Diseases, ninth revision
ICFInternational Classification of Functioning, Disability and Health
ICIDHInternational Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps
ICPCInternational Classification of Primary Care
ICSIIntra Cytoplasmatische Sperma Injectie. IVF-behandeling waarbij één enkele zaadcel wordt geselecteerd en rechtstreeks in de eicel wordt geïnjecteerd.
ICTInformatie- en communicatietechnologie
IFGImpaired Fasting Glucose (Verhoogd nuchter glucose)
iFOBTImmunochemische fecaal occult bloedtest. Bloedtest dikkedarmkankerscreening.
IgGImmunoglobuline G
IGJInspectie Gezondheidszorg en Jeugd. De Inspectie verzorgt het toezicht op de kwaliteit van de zorg, medische producten en jeugdhulp.
IGTImpaired Glucose Tolerance (Verminderde glucosetolerantie)
IKERIncrementele Kosteneffectiviteitratio (IKER). De kosten en effecten van een nieuwe behandeling afgezet tegen de kosten en effecten van de bestaande behandeling. De verhouding tussen deze kosten en effecten is de incrementele kosteneffectiviteitratio (IKER). De kosten worden uitgedrukt in euro’s, en de effecten in QALY’s (Quality Adjusted Life Year).
Implementation sectionThis section contains indicators ready for use at (inter)national level. There is consensus on the indicator definition and calculation, and data are adequately available in international databases.
In vitroIn vitro (Latijn: in glas) is een term die wordt gebruikt voor biologische technieken die buiten het lichaam van het organisme worden toegepast.
incidentieHet aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.
Incubatie(tijd)De ontwikkeling (tijd) van het ziekteproces in de symptoomloze periode die ligt tussen het binnendringen van de ziekteverwekkers (besmetting) en ontstaan van ziektesymptomen.
infestatieslangdurige aanwezigheid van dierlijke parasieten op en in het weefseloppervlak
Interdentale reinigingHet reinigen van de ruimte tussen de tanden en kiezen met behulp van een rager (spiraalborsteltje), floss of tandenstoker.
Intramurale zorgZorg waarbij iemand de gehele dag (24 uur) wordt opgenomen in een instelling.
IntraveneusIn een ader.
Inventarisatiekwekenkweken die worden afgenomen bij verdenking op of ter uitsluiting van besmetting met MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus).
IQIntelligentie quotiënt
ISAACInternational Study of Asthma and Allergies in Childhood.
ISIS-ARInfectieziekten Surveillance Informatie Systeem- Antibiotica Resistentie
IsoflavonenIsoflavonen behoren bij de bioactieve stoffen en horen tot de polyfenolen. Isoflavonen komen voor in peulvruchten (vooral in soja) en lijnzaad. Isoflavonen zijn ook bekend als genisteïne en daidzeïne.
ITSEAInfant-Toddler Social and Emotional Assessment
IVAInkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten
IVFIn Vitro Fertilisatie. Methode waarbij eicellen door middel van een punctie uit de eierstokken van de vrouw worden gehaald en buiten het lichaam worden bevrucht (reageerbuisbevruchting). Daarna worden de bevruchte eicellen in de baarmoeder geplaatst met als doel een zwangerschap tot stand te brengen.
IVNInstituut voor natuureducatie en duurzaamheid
-
J
jaarprevalentieHet aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.
JGZJeugdgezondheidszorg
JJIJustitiële jeugdinrichting
JOGGJongeren Op Gezond Gewicht, een lokaal uitgevoerd programma om de stijging van overgewicht bij jongeren om te zetten in een daling.
Juridische fusieBij een juridische fusie gaan de fusiepartners op in een nieuw op te richten rechtspersoon.
Synoniemen: juridische fusie juridische fusies Juridische fusies
-
K
KABKlachten en Aandoeningen aan het Bewegingsapparaat
KandidaatgenEen gen dat op een plek in het DNA (erfelijk materiaal) ligt, waarvan het vermoeden bestaat dat het een rol speelt bij een bepaalde erfelijke eigenschap of ziekte doordat de plek op het chromosoom, de expressie, het eiwitproduct, of de link met een bepaald fenotype hierop wijst.
KANSKlachten aan arm, nek en schouder. Dit wordt ook wel Repetitive Strain Injury (RSI) of klachten aan de bovenste extremiteiten genoemd.
katatonieCluster van bizarre motorische verschijnselen zoals niet of nauwelijks praten, wasachtige buigzaamheid en gebrek aan bewustzijn en cognitieve functies.
KEAKosteneffectiviteitsanalyse. Analyse waarbij zowel de kosten samenhangend met een (zorg)interventie als de effecten op de gezondheidstoestand worden onderzocht.
Klinische opnameBij opname in een ziekenhuis wordt onderscheid gemaakt tussen dagopnamen (of dagverpleging) en klinische opnamen. Klinische opnamen betreffen de ziekenhuisopnamen die meestal langer dan één dag duren.
KNOKeel-, neus- en oorheelkunde
KokerzienDit is een sterke gezichtsveldbeperking waarbij alleen het centrale zien nog goed is, en feitelijk al sprake is van maatschappelijke blindheid.
Synoniemen: kokerzien
kokerzienDit is een sterke gezichtsveldbeperking waarbij alleen het centrale zien nog goed is, en feitelijk al sprake is van maatschappelijke blindheid.
KOPPKinderen van Ouders met Psychische Problemen
KWRKwalitatieve Woningregistratie
-
L
Lactose-intolerantieOok wel melkintolerantie genoemd. Het enzym lactase is verantwoordelijk voor de afbraak en opname van lactose (melksuiker) in de darm. Bij het ontbreken van dit enzym kan de lactose die van nature in melk voorkomt niet afgebroken worden en kunnen er darmklachten ontstaan.
LARLandelijke abortusregistratie
LASALongitudinal Aging Study Amsterdam
lboLager beroepsonderwijs
LBZLandelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg. Voorheen Landelijke Medische Registratie (LMR)
LCILandelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding
LDL-cholesterolLow density lipoprotein cholesterol. Lage Dichtheid Lipoproteïne, ook het 'slechte cholesterol' genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich gemakkelijk in de wanden van slagaders waardoor de slagaders kunnen vernauwen en dichtslibben (slagaderverkalking).
LESALandelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraken
LevendgeboreneKinderen die na geboorte enig teken van leven hebben vertoond, ongeacht de zwangerschapsduur.
LevensverwachtingHet gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd.
Synoniemen: levensverwachting Levensverwachting
LGEGLevensverwachting in goede ervaren gezondheid
LGGGLevensverwachting in goede geestelijke gezondheid
LGVLymphogranuloma venereum
LHRHLuteinising hormone releasing hormone
LINHLandelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg
lipidenspectrumTC-, LDL-, HDL- en triglyceridenconcentratie
Synoniemen: Lipidenspectrum
LLMLetsellastmodel. Rekenmodel van Consument en Veiligheid.
LMMLentigo maligna melanoom
LobulaireOntstaan in de melkkliertjes en meestal verspreid door de borst groeiend.
LocusPositie op een chromosoom waarop zich één gen, maar soms ook meerdere genen bevinden.
lpgLiquified petroleum gas. Vloeibaar gemaakte, gasvormige koolwaterstoffen zoals propaan en butaan.
LSDD-lysergic acid diethylamide. Harddrug met sterke invloed op het gevoel, het bewustzijn en de waarneming (Hallucinogeen).
LVEFLinkerventrikelejectiefractie
LVGLandelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn
LZBLevensverwachting zonder beperkingen
LZCZLevensverwachting zonder chronische ziekten
-
M
MaculadegeneratieIs een afbraakproces van het centrale deel van het netvlies (gele vlek of macula), dat meestal op hogere leeftijd ontstaat.
Synoniemen: maculadegeneratie
MAISMaximum Abbreviated Injury Scale
Malaise klachtenMalaise klachten zijn klachten over moeheid, hoofdpijn, slapeloosheid, spier- en gewrichtspijn en rugpijn.
Synoniemen: malaise klachten
MammogramRöntgenfoto van borst.
MARANMonitoring of Antimicrobial Resistance and Antibiotic Usages in Animals in the Netherlands
mavoMiddelbaar algemeen voortgezet onderwijs
MBIMaslach Burnout Inventory
mboMiddelbaar beroepsonderwijs
Mbo 1Het laagste niveau van het beroepsonderwijs, vergelijkbaar met de huidige assistentenopleiding (mbo kwalificatieniveau 1)
Synoniemen: mbo 1
MDLMaag-, darm- en leverziekten
MeerpersoonshuishoudenEen particulier huishouden bestaande uit twee of meer personen.
METMetabolic Equivalent. Een meeteenheid om uit te drukken hoeveel energie een bepaalde fysieke inspanning kost ten opzichte van de benodigde energie in rust.
Meta-analyseEen (kwantitatieve) methode waarbij de resultaten van meerdere afzonderlijk uitgevoerde studies worden samengebracht om tot secuurdere uitkomsten te komen, bijvoorbeeld een nauwkeuriger schatting van de grootte van het effect van een behandeling of interventie.
Metabool syndroomEen mengeling van overgewicht, insulineresistentie (voorstadium diabetes) en hyperlipidemie (hypercholesterolemie).
Synoniemen: metabool syndroom
Synoniemen: metabool syndroom
mgmilligram
MHIRAND Mental health inventory. Een instrument dat de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking meet.
MISMinimale interventiestrategie. Strategie (die minimale tijdsinvestering kost) voor hulpverlener om patiënt risico's van leefstijl te wijzen.
MJmegajoule
MKAMeldkamer Ambulancezorg
MKBMidden- en kleinbedrijf
MKBAMaatschappelijke Kosten en Baten Analyse
mmHGAfkorting van (aantal) millimeters kwik, graadmeter voor de bloeddruk.
MMSEMini mental state examination. Screeningsinstrument waarmee een globale indruk van het cognitief functioneren van ouderen kan worden verkregen aan de hand van een aantal vragen. De MMSE bevat twintig items en de te behalen scores variëren van nul tot dertig punten, waarbij een hogere score staat voor een beter cognitief functioneren.
MMTMobiel medisch team
MMTMobiel medisch team
MNPMilieu- en Natuurplanbureau
moedersterfteAantal vrouwen overleden ten gevolge van complicaties van zwangerschap, bevalling en kraambed (binnen 42 dagen na beëindiging van een zwangerschap). Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 100.000 levendgeborenen.
MONICAMONItoring of trends and determinants in CArdiovasculair diseases. Het MONICA project stamt uit de jaren tachtig van de vorige eeuw en bracht via diverse centra in Europa de ontwikkelingen in kaart op het gebied van hart- en vaatziekten. http://www.thl.fi/monica/
MortaliteitSterfecijfer
MPUMedisch Psychiatrische Unit. Gespecialiseerde eenheid in het ziekenhuis met een beperkt aantal bedden, die is uitgerust om patienten met een combinatie van lichamelijke en psychische aandoeningen op te nemen.
MRAMRA. Magnetic Resonance Angiografie: het afbeelden van bloedvaten met de MRI-scanner.
MRIMagnetic resonance imaging. Magnetische Resonantie Computer Tomografie. Een onschadelijke beeldvormende techniek waarmee dwarsdoorsneden van het lichaam kunnen worden gemaakt. Het maakt gebruik van de eigenschap van atoomkernen om onder invloed van radiogolven zelf energie uit te gaan stralen.
MRSAMeticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) staat bekend als de 'ziekenhuisbacterie' omdat hij, vooral in ziekenhuizen, epidemieën veroorzaakt. De bacterie is ongevoelig (resistent) voor behandeling met meticilline en veel andere antibiotica.
MRSAMeticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) staat bekend als de 'ziekenhuisbacterie' omdat hij, vooral in ziekenhuizen, epidemieën veroorzaakt. De bacterie is ongevoelig (resistent) voor behandeling met meticilline en veel andere antibiotica.
MSMMannen die seks hebben met mannen
MSMMannen die seks hebben met mannen
mSvMilliSievert. Maat voor de 'effectieve dosis' ioniserende straling, ofwel de hoeveelheid straling waarmee het lichaam gemiddeld genomen belast wordt.
MTRMaximaal Toelaatbaar Risiconiveau
MultimorbiditeitIedere combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon.
Multiplicatief effectGelijktijdige werking van twee of meer factoren, waarbij het totale effect gelijk is aan het product van de afzonderlijke effecten van deze factoren.
MycotoxinenGiftige stoffen die worden gevormd door schimmels.
myoclonieënOnvrijwillige samentrekking van spieren
Synoniemen: Myoclonieën
-
N
NAATNucleic Acid Amplification Test. (moleculaire lab-techniek zoals PCR (Polymerase chain reaction)).
NACLNationaal Actieprogramma Chronische Longziekten
NADNationaal Actieprogramma Diabetes
Natuurlijke groeiHet aantal levendgeborenen minus het aantal overledenen. Als de groei positief is, is er sprake van natuurlijke aanwas; bij negatieve groei van natuurlijke krimp.
Synoniemen: natuurlijke groei
NEANationale Enquête Arbeidsomstandigheden
necrotiserende enterocolitisNecrotiserende enterocolitis (NEC) is een ontsteking van de darmen die vooral voorkomt bij te vroeg geboren kinderen.
Synoniemen: NEC Necrotiserende enterocolitis
Neonatale Intensive Care UnitNeonatale Intensive Care Units (NICU) bieden gespecialiseerde medische en verpleegkundige zorg aan pasgeborenen die intensieve zorg en behandeling nodig hebben.
Neonatale sterfteAantal overledenen in de eerste vier levensweken. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.
neonatale sterfteAantal overledenen in de eerste vier levensweken. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.
netto arbeidsparticipatieHet aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de bevolking (beroeps- en niet-beroepsbevolking). Het betreft de bevolking van 15 tot 75 jaar.
NeuroticismeEen persoonlijkheidskenmerk van emotionele instabiliteit en negatieve affectiviteit.
neuroticismeKenmerkt zich door irreële gedachten, het ervaren van negatieve emoties (negatieve affectiviteit) en gevoelens die wijzen op een onvermogen tot aanpassing en aanwezigheid van psychologische stress.
NFUNederlandse Federatie van Universitair Medische Centra
NGSNext Generation Sequencing: een term die wordt gebruikt om de technologieën om het snel en relatief goedkoop in kaart brengen van de volledige genetische code van een mens aan te duiden.
NHLNon-Hodgkin lymfomen
NHPNottingham Health Profile
NICUNeonatale intensive care unit
NICUNeonatale Intensive Care Units (NICU) bieden gespecialiseerde medische en verpleegkundige zorg aan pasgeborenen die intensieve zorg en behandeling nodig hebben.
Niet-westerse allochtonenPersonen met een vader en/of moeder geboren in Afrika, Latijns-Amerika of Azië (exclusief Indonesië en Japan) of Turkije.
NIPTBij de NIPT (niet-invasieve prenatale test) wordt er in een laboratorium bloed afgenomen van de zwangere
NISNiet-Ioniserende Straling. De verzamelnaam voor elektromagnetische straling waarvan de fotonenergie onvoldoende is om initialisatiereacties in atomen of moleculen te bewerkstelligen en zo bijvoorbeeld erfelijk materiaal (DNA) aan te tasten.
NMNodulair melanoom
NNGBNederlandse Norm Gezond Bewegen
NOCTPNon-Operative Caries Treatment and Prevention
NPCNasopharynxcarcinoom. Kanker van de neuskeelholte.
NPGNationaal Programma Grieppreventie
NPONationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik
NPONationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik
NPONationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik
NSAIDNon-steroidal anti-inflammatory drug (niet op steriode gebaseerde ontstekingsremmers)
NSCLCNon-small cell lung carcinoma (niet-kleincellig longcarcinoom)
NTproBNPN-terminal proB-type Natriuretic Peptide
NTSNederlandse Transplantatie Stichting
NTSV-groepDe NTSV-groep betreft een laagrisicogroep van vrouwen met een voldragen eerste kind in hoofdligging.
nudgingBeïnvloeden van (keuze)gedrag door een zetje in de goede richting te geven
NVMMNederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie
-
O
OAEOto-Akoestische Emissie. Geluid dat door het oor zelf geproduceerd wordt onder invloed van geluiden die van buiten komen.
obesitasEr is sprake van obesitas of ernstig overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m2.
OBiNOngevallen en Bewegen in Nederland. Een continu uitgevoerde enquête naar ongevalsletsels en sportblessures, sportparticipatie en bewegen in Nederland.
ObservatiesEen observatie is een 'langdurige observatie zonder overnachting'. Dit is een niet geplande vorm van verpleging van minimaal vier aaneengesloten uren, zonder overnachting, op een voor verpleging ingerichte afdeling, met als doel observatie van de patiënt. Een observatie omvat ten minste een systematische controle van de conditie van de patiënt op bepaalde parameters zoals bewustzijn, bloeddruk of lichaamstemperatuur. Dit zorgtype is in 2014 ingevoerd.
Synoniemen: Observatie
ODDOppositional Defiant Disorder
odds-ratioEen odds-ratio is de verhouding van twee ‘odds’. Een odds is de kans dat een gebeurtenis zich voordoet in groep a (p) gedeeld door de kans dat een gebeurtenis zich niet voordoet in die groep (1-p).
Synoniemen: odds ratio
OefentherapeutendichtheidOGGzOpenbare Geestelijke Gezondheidszorg
OGTTOrale glucosetolerantietest. Test waarmee artsen bepalen of iemand problemen heeft met de glucosehuishouding en dus (bijna) diabetes heeft. Na het drinken van suikerwater wordt gemeten hoe snel dat door het lichaam wordt verwerkt.
ogzOpenbare gezondheidszorg
OMCOpen methode van coördinatie
OnderdrukDe onderdruk of diastolische druk is het minimum van de druk die optreedt tussen twee samentrekkingen van het hart in, als de linker hartkamer zich weer met bloed vult.
Onderliggende doodsoorzaakDe ziekte of de gebeurtenis die aan de basis ligt van een aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidt.
Synoniemen: onderliggende doodsoorzaak
Openbare apothekenverstrekken op grond van de Geneesmiddelenwet niet-receptplichtige en/of receptplichtige geneesmiddelen. Sinds 2007 kan een aantal niet-receptplichtige geneesmiddelen (zelfzorggeneesmiddelen) buiten de apotheek en drogisterij verkocht worden.
Synoniemen: openbare apotheken
opleidingspositieDe betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee.
OPSOrganisch Psycho Syndroom. Syndroom dat diverse gedrags-en persoonlijkheidsveranderingen laat zien die samenhangen met de langdurige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen.
Opt-outDe mogelijkheid om niet mee te doen aan, of gebruik te maken van voorzieningen, tests en/of onderzoeken die standaard worden aangeboden of uitgevoerd.
Opt-outOROdds ratio. De verhouding (quotiënt) tussen twee kansverhoudingen.
overgewichtEr is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2
-
P
PAAZPsychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis
PAKPolycyclische aromatische koolwaterstoffen
PARPopulatie attributief risico. Maat voor de hoeveelheid gezondheidsverlies in een populatie die is toe te schrijven aan een risicofactor: het percentage van het gezondheidsprobleem in de totale populatie dat kan worden voorkomen door volledige uitschakeling van de risicofactor. Het is hiermee een schatting van de theoretisch te behalen gezondheidswinst in een populatie.
ParodontitisOntsteking van het wortelvlies en het kaakbot rond de wortel.
Passieve copingVermijding ofwel het niet aanpakken van stress.
Passieve emotiegerichte copingVermijding van het aanpakken van emoties die het gevolg zijn van stress. Bijvoorbeeld door alcohol drinken of veel eten, ontkenning, piekeren.
PC-CMRPreventieConsult Cardiometabool Risico
PCH2Pontocerebellaire hypoplasie type 2. PCH2 is een erfelijke aandoening van de kleine hersenen en de hersenstam. De oorzaak is een verandering in het erfelijk materiaal.
PCIPercutane coronaire interventie. Ook wel dotteren of ballondilatatie genoemd. Techniek waarbij een opblaasbare ballon op (bijna) dichtgeslibde plaatsen in de hartslagaders (kransslagaders) het bloedvat wat kan oprekken. Het doel van deze techniek is de doorbloeding van de hartspier weer beter op gang te brengen.
PCRPolymerase Chain Reaction. Een techniek die het mogelijk maakt om uit zeer kleine hoeveelheden DNA (enkele moleculen) specifiek een of meer gedeeltes te vermenigvuldigen (amplificeren) tot er genoeg van is om het te analyseren.
PDD-NOSPervasive Developmental Disorderd, Not Otherwise Specified (Pervasieve ontwikkelingsstoornis)
Perinatale sterftePerinatale sterfte: De som van doodgeboorte en vroegneonatale sterfte (sterfte in de eerste 7 dagen) of neonatale sterfte (sterfte in de eerste 28 dagen). De perinatale sterfte wordt uitgedrukt per 1.000 levend- en doodgeborenen.
perinatale sterftePerinatale sterfte: De som van doodgeboorte en vroegneonatale sterfte (sterfte in de eerste 7 dagen) of neonatale sterfte (sterfte in de eerste 28 dagen). De perinatale sterfte wordt uitgedrukt per 1.000 levend- en doodgeborenen.
PeriodontitisOntsteking van het beenvlies van de tandkas.
Persoonlijk inkomenHet persoonlijk inkomen omvat inkomen uit arbeid, eigen onderneming, uitkering inkomensverzekeringen en uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag).
Synoniemen: persoonlijk inkomen
PETPositron emission tomography
PFOAPerfluoroctaanzuur (PFOA) is een door mensen gemaakte chemische stof, die van nature niet in het milieu voorkomt. De stof is gebruikt voor producten om oppervlakten te beschermen, zoals de behandeling van tapijten en kleding, coatings voor kartonnen verpakkingen en anti-aanbak lagen.
PgbPersoonsgebonden budget
Physician AssistantDe Physician Assistant (PA) is een BIG-geregistreerde medisch professional die zelfstandig een aantal medische medisch voorbehouden handelingen mag uitvoeren en bepaalde medicatie mag voorschrijven.
Synoniemen: physician Assistant
PIDPelvic inflammatory disease. Pelvic inflammatory disease. Verzamelnaam voor infecties van het kleine bekken (baarmoederslijmvlies, eileiders en buikholte) en abcessen in de eierstokken of eileider. De infecties zijn het gevolg van gonorroe of van infectie met Chlamydia trachomatis. PID kan gepaard gaan met chronische pijn in de onderbuik, maar kan ook zonder klachten verlopen.
PIMPeilstation Intensief Melden
PKUPhenylketonurie is een ongeneeslijke, erfelijke stofwisselingsziekte. Het wordt veroorzaakt doordat de lever één bestanddeel van eiwitten, het aminozuur Phenylalanine niet of niet voldoende verwerkt. Het aminozuur hoopt zich op in het bloed en belemmert daardoor de groei en ontwikkeling van de hersens.
Plaatsgebonden risicoDe kans die een denkbeeldig persoon loopt om op een bepaalde plek dodelijk getroffen te worden door een ongeluk in een bedrijf.
PLCOProstate, lung, colorectal & overian cancer screening trial
PM10Stofdeeltjes (Particulate Matter) met een diameter kleiner dan 10 µm (fijn stof).
PM2,5Stofdeeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 µm (fijnere fractie van fijn stof).
PNSPPenicillin non-susceptible Streptococcus pneumoniae
POHPraktijkondersteuner Huisartsen
PoortaderAder waar het bloed uit spijsverteringsorganen samenkomt en waar vandaan het naar de lever wordt gevoerd.
Post-neonatale sterfteAantal overledenen tussen 4 levensweken en 1 jaar na geboorte. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.
Potentiële beroepsbevolkingHet deel van de bevolking dat gelet op de leeftijd in aanmerking komt voor deelname aan het arbeidsproces. Meestal wordt de bevolking van 15 tot 75 jaar hiertoe gerekend.
Synoniemen: potentiële beroepsbevolking
POWIPostoperatieve wondinfecties
prefrontale cortexHersengebied dat verantwoordelijk is voor cognitieve, emotionele en motivationele processen.
prevalentieHet aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.
PREZIESPreventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance
Primaire doodsoorzaakDe ziekte of de gebeurtenis waarmee de aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidde, startte. Men spreekt hierbij wel van de onderliggende ziekte of het grondlijden (Bron: CBS).
Primaire preventieHet voorkómen dat nieuwe gevallen van een ziekte (en sterfte) optreden door het wegnemen van de oorzaken.
PrionInfectieus eiwit dat ziekten kan veroorzaken zoals BSE bij runderen en de variant Creutzfeld-Jacobziekte bij mensen.
PrivékliniekenBehandelcentra zonder WTZi-toelating (Wet toelating zorginstellingen) die zorg verlenen waarop geen aanspraak bestaat ingevolge artikel 6 Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten of een zorgverzekering als bedoeld in artikel 1 van de Zorgverzekeringswet. Bovendien betreft het alleen behandelcentra waarin BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaren werkzaam zijn die handelingen verrichten als bedoeld in artikel 36 van de Wet BIG. De behandelcentra die wel in het bezit zijn van een WTZi toelating hoeven zich niet te registreren in het zorgregister
Synoniemen: privéklinieken
procentpuntEen procentpunt geeft het absolute verschil aan tussen waarden die in procenten worden uitgedrukt. Een stijging van 1 procentpunt is bijvoorbeeld een stijging van 4 naar 5%.
Prospectief‘Vooruitkijkend’, op de toekomst gericht.
ProtozoönMicroscopisch ééncellig dierlijk organisme.
PSAProstaat specifiek antigeen
PSEPresent state examination
PSIEPSIE (Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie) is een landelijk bevolkingsonderzoek waarbij een zwangere vrouw in het eerste verloskundig consult bloedonderzoek aangeboden krijgt (bij voorkeur vóór week 13 van de zwangerschap). Het bloed wordt gescreend op hepatitis B (hepB), syfilis (lues), hiv en de volgende bloedgroepantistoffen: Rhesus (D)-antigeen (RhD), Rhesus (c)-antigeen (Rhc) en irregulaire erytrocyten antistoffen (IEA).
PsychotischEen persoon met een psychose is het normale en dagelijkse contact met de werkelijkheid kwijtgeraakt. Dat wijst op een ernstige verstoring van de verwerking van informatie.
PTOPerson trade-off
PTSSPosttraumatische stressstoornis
PUCPsychiatrische klinieken van Academische centra
puntprevalentieHet aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.
-
Q
QALYQuality-adjusted life-year. Maat voor kwaliteit van een levensjaar (uitgedrukt in tijd); opgebouwd uit de resterende levensduur en de kwaliteit van leven van een persoon na interventie. QALY's worden berekend als een schatting van de gewonnen levensjaren, waarbij elk jaar vermenigvuldigd wordt met een gewicht (ook wel utiliteit genoemd) dat de kwaliteit van leven weergeeft van de persoon in dat jaar.
-
R
RAReumatoïde artritis
RachitisRachitis. Ziekte waarbij te weinig kalkzouten in de beenderen worden afgezet, waardoor het bot te weinig hard wordt en gemakkelijk kromgroeit. Synoniem: Engelse ziekte.
RAND-36RASRenine-Angiotensine-Systeem
RAVRegionale ambulancevoorziening. Samenwerkingsverband tussen ambulancediensten en de Meldkamer Ambulancezorg (MKA).
RCTRandomized controlled trial
ReceptgeneesmiddelEen receptgeneesmiddel is een geneesmiddel dat uitsluitend op recept van een voorschrijver verkrijgbaar is. De receptgeneesmiddelen zijn verkrijgbaar bij openbare apotheken, apotheekhoudende huisartsen en ziekenhuisapotheken.
RecidiefHet opnieuw optreden van de (verschijnselen van de) ziekte.
Regionaal soa-centrumEen centrum dat op meerdere testlocaties in de regio aan specifieke risicogroepen laagdrempelige soa-zorg aanbiedt, waaronder kostenloze hiv- en soa-testen en behandeling. Het betreft meestal GGD-locaties, waaronder soa-poliklinieken of andere spreekuurlocaties, en in een enkel geval biedt de GGD deze zorg aan via een ziekenhuis in de buurt. Nederland is verdeeld in acht regio’s met ieder een eigen regionaal soa-centrum, bestaande uit één coördinerende GGD en diverse satelliet GGD'en.
regulier gevestigde huisartsEen huisarts die werkzaam is als zelfstandig gevestigde, hidha of vaste waarnemer
Synoniemen: regulier gevestigde huisartsen Regulier gevestigde huisarts Regulier gevestigde huisartsen
Relatieve n-jaarsoverlevingDe kans dat iemand een vastgesteld aantal jaren (n) na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt als volgt geschat: de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).
relatieve opleidingspositieDe betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee.
Relatieve tienjaarsoverlevingDe kans dat iemand tien jaar na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt geschat door deling van de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).
Synoniemen: relatieve 10-jaarsoverleving relatieve tienjaarsoverleving 10-jaarsoverleving tienjaarsoverleving Tienjaarsoverleving Relatieve 10-jaarsoverleving
Relatieve vijfjaarsoverlevingDe kans dat iemand vijf jaar na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt geschat door deling van de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).
Synoniemen: relatieve 5-jaarsoverleving vijfjaarsoverleving 5-jaarsoverleving Relatieve 5-jaarsoverleving Vijfjaarsoverleving relatieve vijfjaarsoverleving
REM-slaapRapid Eye Movement-slaap. Periode in de slaap waarin de 'rapid eye movements', oftewel snelle oogbewegingen, plaatsvinden.
ResponstijdDe responstijd is de tijdsduur vanaf het begin van de aanname (= het opnemen van de telefoon) door de centralist van de Meldkamer Ambulancezorg (MKA) tot het moment waarop de ambulance arriveert op de door de centralist van de MKA aangegeven plaats zo dicht mogelijk bij de patiënt en waar de ambulance nog kan komen. De responstijd is opgebouwd uit: tijdsduur aanname en uitgifte, uitruktijd en aanrijdtijd.
ReviRegeling externe veiligheid inrichtingen
REVIHAAPReview of evidence on health aspects of air pollution - REVIHAAP Project
RF-veldenRadiofrequente velden. Kan afkomstig zijn van bijvoorbeeld radio- en tv-zenders, gsm-antennes en mobiele telefoons.
RI&ERisico-inventaristie en evaluatie
RIAGGRegionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg
RIBWRegionale Instelling voor Beschermd Wonen. Voorziening voor de huisvesting en ondersteuning aan psychosociaal kwetsbare personen (zoals ex-delinquenten, thuislozen en ex-verslaafden) met veelal een langdurige psychiatrische voorgeschiedenis. De beschermende woonvorm richt zich naast begeleiding ook op de verschillende levensgebieden, zoals algemene redzaamheid, wonen, sociale contacten en dagbesteding en/of werk en streeft naar resocialisatie.
RIORegionaal indicatie-orgaan. Verzorgt de indicatiestelling voor AWBZ-gefinancierde verpleging en (huishoudelijke, persoonlijke en gespecialiseerde) verzorging. De organisatie van de RIO's valt onder de verantwoordelijkheid van gemeenten.
RisicoprofielDe mate waarin iemand ongunstig scoort op een combinatie van een aantal factoren bepaalt de hoogte van het risico op coronaire hartziekten. Het gaat om de volgende factoren: totaal cholesterol, HDL-cholesterol, bloeddruk, leeftijd, geslacht, rookgedrag en het hebben van bepaalde ziekten (hart- en vaatziekte of diabetes).
RMRechterlijke Machtiging. Een Rechterlijke Machtiging (RM) is een gedwongen opname en behandeling van mensen van 12 jaar en ouder die lijden aan een psychiatrische ziekte. Bij een RM is geen sprake van een acute crisissituatie en duurt vaak een half jaar of langer.
RNARibo nucleic acid (Ribonucleïnezuur)
RNHRegistratienet Huisartsenpraktijken
ROSRegionale Ondersteuningsstructuur
RPRRapid Plasma Reagin
RRRelatief risico. De verhouding (quotiënt) van het risico op een aandoening bij aanwezigheid van een risicofactor ten opzichte van personen zonder deze factor.
RSIRepetitive strain injury. Dit wordt ook wel KANS (klachten aan arm, nek en schouder) genoemd.
RSORichtlijn Sportdeelname Onderzoek. Dit is een gestandaardiseerde vragenlijst om de frequentie, sporttak, sportvorm, organisatievorm en accommodatiebenutting van grote bevolkingsgroepen in kaart te brengen.
RSVRespiratoir syncytieel virus
RVPRijksvaccinatieprogramma
-
S
Saldo administratieve correctiesAdministratieve opnemingen minus de administratieve afvoeringen uit de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens. Administratieve opneming betreft veelal hervestiging van mensen die eerder administratief zijn afgevoerd en die de gemeente melden dat zij nooit uit Nederland zijn weggeweest. Het saldo kan worden opgevat als niet-gemelde emigratie.
SCANSchedules for clinical assessment in neuropsychiatry
SchimmelDraadvormige plant die geen bladgroen bevat maar bestaat uit een zwamvlok en zwamdraden.
SCIDStructured Clinical Interview for DSM (Diagnostic and statistical manual of mental disorders) disorders
SCLCSmall cell lung carcinoma (Kleincellig longcarcinoom)
SDStandaarddeviatie
SDQStrengths and Difficulties Questionnaire
SDSSeverity of Dependence Scale
SealenHet afdichten of verzegelen van groefjes en putjes in tanden en kiezen. De tandarts of mondhygiënist gebruikt hiervoor meestal een kunststoflak, welke transparant of geelwit kan zijn.
Secundaire infectieOntsteking door een ziektekiem die optreedt na een ontsteking van een andere ziektekiem (bacterie of virus).
Secundaire preventieOpsporen van een ziekte of een risicofactor van een ziekte voordat de 'patiënt' zich van de ziekte bewust is, gevolgd door adequate behandeling.
Sedatiehet opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase
Synoniemen: sedatie
segvSociaaleconomische gezondheidsverschillen. Verschillen in gezondheidstoestand tussen sociaaldemografische bevolkingsgroepen.
SEHSpoedeisende hulp
Seksueel risicogedragHet hebben van onbeschermde geslachtsgemeenschap (zonder condoom) met seksueel ervaren personen en/of met personen die intraveneus drugs gebruik(t)en.
Selectieve preventieSelectieve preventie richt zich op bevolkingsgroepen met een verhoogd risico.
Selectieve screeningScreenen van doelgroepen op basis van risicoprofielen.
SensibilisatieHet aanmaken van allergeen specifieke antistoffen (Immunoglobuline E, IgE).
SensitiviteitHet vermogen van de test bij aanwezigheid van een bepaalde ziekte deze ook daadwerkelijk te kunnen aantonen. Dit is het percentage zieke patiënten met een positieve (en dus juiste) testuitslag.
SEOstructureel echoscopisch onderzoek (20 wekenecho)
SEOstructureel echoscopisch onderzoek (20 wekenecho)
SepsisSepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging.
Synoniemen: sepsis
serumWaterige organische vloeistof, de vloeistof die zich afscheidt bij het stollen van lichaamsvochten (bloed, lymfe).
SESSociaal-economische Status. Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus.
SF-12Medical Outcomes Study 12-Item Short Form Health Survey.Variant van de SF-36, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-12 bestaat uit 12 vragen waarmee twee totaalscores berekend kunnen worden: één voor de lichamelijke kwaliteit van leven (physcial component score) en één voor de psychische kwaliteit van leven (mental component score).
SF-20Medical Outcomes Study 20-Item Short Form Health Survey. Variant van de SF-36 en SF24, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-20 bestaat uit 6 dimensies: fysiek functioneren, rolbeperkingen, pijn, algemene gezondheidsbeleving, sociaal functioneren, en geestelijke gezondheid.
SF-24Medical Outcomes Study 24-Item Short Form Health Survey. Variant van de SF 20 en SF-36, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-24 bestaat uit 7 dimensies: fysiek functioneren, rolbeperkingen, pijn, algemene gezondheidsbeleving, vitaliteit, sociaal functioneren, en geestelijke gezondheid.
SF-36Medical Outcomes Study 36-Item Short Form Health Survey. Vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven.
SHASystem of Health Accounts
SHARE-projectSurvey of Health, Ageing and Retirement in Europe
SikkelcelanemieEen erfelijke vorm van bloedarmoede waarbij de rode bloedlichaampjes een sikkelvorm hebben.
SIPSickness Impact Profile
SLESystemische lupus erythematodes
SLESystemische Lupus Erythematosus. Een auto-immuunziekte waarbij het lichaam antistoffen tegen bloedvaten en het eigen bindweefsel maakt. Dit leidt tot ontsteking van het bindweefsel, die schade aan de huid, gewrichten en inwendige organen veroorzaakt.
smaSociaal-medische advisering
small for gestational ageVan small for gestational age (SGA) is sprake als een kindje in verhouding tot de zwangerschapsduur te klein is.
SNIVSurveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen
SNPSingle nucleotide polymorphism
SO-ZI/AMRSignaleringsoverleg ziekenhuisinfecties en antimicrobiële resistentie.
Dit is een overlegstructuur om uitbraken van resistente micro-organismen in ziekenhuizen snel op te merken en een inschatting te geven van de dreiging voor andere zorginstellingen.soaSeksueel overdraagbare aandoeningen
Sociale eenzaamheidVan sociale eenzaamheid is sprake als iemand betekenisvolle relaties met een bredere groep mensen zoals kennissen, collega’s, buurtgenoten of mensen met dezelfde belangstelling mist; een intieme partnerrelatie kan sociale eenzaamheid niet opheffen.
Er wordt uitgegaan van 25 verschillende regelingen. Het gaat dan om werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsregelingen, bijzondere bijstand, sociale werkvoorziening, de AWBZ, speciaal onderwijs, het 'rugzakje' en zaken als tegemoetkomingen voor chronisch zieken. De huur- en zorgtoeslag zitten er niet bij.
Synoniemen: Sociale regelingen
somatoforme stoornissenZiektebeelden waarbij lichamelijke klachten in verband staan met psychische symptomen.
SpecificiteitHet vermogen van de test bij afwezigheid van een bepaalde ziekte deze ook daadwerkelijk te kunnen uitsluiten. Dit is het percentage van de niet-zieke patiënten met een negatieve (en dus juiste) uitslag.
sporters / wedstrijdbezoekersIn ieder geval 12 keer per jaar sporten en / of maandelijks een wedstrijd bezoeken.
SpuitabcesOpeenhoping van etter in een holte als gevolg van niet steriel spuiten.
SQUASHShort QUestionnaire to ASsess Health enhancing physical activity
SSMSuperficial spreading melanoom
ST-elevatieToestand na een acuut coronair incident waarbij een bepaald segment (ST-segment) van de grafische weergave van de electrische activiteit van het hart (het electrocardiogram) hoger ligt dan bij gezonde personen
StaarStaar (of cataract) is een vertroebeling van de ooglens die ontstaat door verandering van de eiwitsamenstelling en het watergehalte van de ooglens.
Synoniemen: staar
STECShigatoxine producerende E. coli
StenoseVernauwing van een kanaal (darm, bloedvat) of opening.
SterftekansDe kans dat iemand uit een bepaalde leeftijdsgroep in een bepaalde periode komt te overlijden.
Stroke-unitAfdeling voor geïntegreerde diagnostiek, behandeling, verpleging en revalidatie na een beroerte.
Structurele indicatorPolitiek belangrijke indicatoren op het gebied van werk, innovatie, economische hervormingen, sociale cohesie en milieu. Ze worden in elk EU-land jaarlijks bepaald. Structurele indicatoren zijn politiek belangrijk omdat ze gebruikt worden om de voortgang van de doelstellingen uit de Lissabon-strategie (vastgesteld op de Europese Raad van Lissabon in maart 2000) te meten.
Subarachnoïdale bloedingBloeding in de ruimte tussen hersenvliezen, net onder de schedel.
SurveillanceEen systeem dat (actueel) inzicht geeft in de ontwikkeling van het vóórkomen van zowel infectieziekten als ziekteverwekkers. Dit houdt in de systematische verzameling, analyse en interpretatie van gegevens en vervolgens de rapportage.
SWUNGSamen Werken aan de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid
-
T
Taakgerichte copingOmgaan met stress door het actief oplossen van een probleem dat stress veroorzaakt. Mensen die taakgericht met problemen omgaan, bekijken bijvoorbeeld hoe zij het kunnen oplossen, denken na over hoe zij vergelijkbare problemen hebben opgelost of bepalen een koers en volgen deze.
TAGRevision Topic Advisory Groups
tandartsendichtheidTanderosieHet oplossen van tandglazuur door zuurinwerking. Deze zuren zijn afkomstig uit voedingsmiddelen. Daarnaast kan maagzuur ook een veroorzaker zijn van tanderosie.
tbcTuberculose
Teratogene stoffenTeratogeen is de naam van de eigenschap van een stof of een ziekte om bij de foetus afwijkingen te veroorzaken als de moeder tijdens de zwangerschap met de stof in aanraking komt, deze inademt of inneemt, dan wel de ziekte doormaakt.
Synoniemen: teratogene stoffen
TIATransient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen.
TienjaarsprevalentieHet aantal mensen dat op 1 januari van een bepaald jaar nog in leven is en bij wie in de 10 jaar daaraan voorafgaand, de ziekte is gediagnosticeerd. Gebruikelijke maat in kankerregistratie.
Synoniemen: tienjaarsprevalentie 10-jaarsprevalentie
TNFTumor necrose factor
TNMTumor, Node, Metastase. Anatomische classificatie van tumoren, gebaseerd op de grootte van de primaire tumor, de aanwezigheid van aangedane lymfknopen en de aanwezigheid van eventuele metastasen. De classificatie is ontwikkeld door de International Union Against Cancer (UICC).
TPPATreponema Pallidum Particle Agglutination Assay
TransvetzurenOnverzadigde vetzuren, die hetzelfde effect hebben als verzadigde vetzuren. Transvetzuren komen vooral voor in koek, gebak, voorgebakken friet en hartige snacks.
TriglyceridenVetachtige stoffen in het bloed, waarvan een te hoge bloedwaarde in combinatie met ongunstige cholesterolwaarden het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
TrombolyseBehandeling met een enzym-achtige stof waarmee een afsluitende trombus (bloedprop) in een slagader geheel of gedeeltelijk tot oplossing wordt gebracht.
TromboseVorming of aanwezigheid van bloedstolsel in bloedvat. Wanneer een bloedstolsel erg groot wordt, kan de bloedtoevoer naar een orgaan of weefsel geblokkeerd worden.
TSETransmissible Spongiform Encephalopathy
TuberculoseTuberculose is een meldingsplichtige infectieziekte die door een bacterie wordt veroorzaakt. Tuberculose kan besmettelijk zijn, bijvoorbeeld als het in de longen zit, maar dat hoeft niet.
Synoniemen: tuberculose
TZWet Terugdringing Ziekteverzuim
-
U
UBOSUtrechtse Burnout Schaal
UMCUniversitair Medisch Centrum
UVUltraviolet
UWIUrineweginfectie
-
V
ValiditeitGeldigheid: de mate waarin werkelijk gemeten wordt wat bedoeld werd te meten.
VASVisual analogue scale
VDRLVeneral Diseases Research Laboratory
VectorDrager van besmetting. Veroorzaakt zelf geen ziekte, maar zorgt dat ziekteverwekkende organismen worden overgedragen.
verhoogde kansuitslagEen verhoogde kansuitslag is een kans ≥1:200
Synoniemen: Verhoogde kansuitslag
verloskundigendichtheidAantal verloskundigen per 10.000 vrouwen in de vruchtbare leeftijd ( 15 t/m 19 jaar).
Vermijdingsgerichte copingVermijding van stressvolle situaties of gevoelens daarover. Mensen die op een vermijdingsgerichte manier omgaan met stress gaan er bijvoorbeeld een tijdje tussenuit om afstand te nemen van de situatie, zoeken of bellen een vriend of vriendin of trakteren zichzelf op iets.
VestigingscijferHet gemiddeld aantal mensen dat jaarlijks naar de betreffende gemeente is verhuisd (per 1.000 inwoners).
Synoniemen: vestigingscijfer
VetcVoorlichting in eigen taal en cultuur
VHIGVereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg
VHNVereniging Huisartsenposten Nederland
VirusInfectieus organisme; veel kleiner dan de kleinste bekende bacteriën.
VLVerloren levensjaren. Aantal jaren dat personen die zijn overleden ten gevolge van een aandoening nog geleefd zouden hebben bij afwezigheid van de aandoening ten opzichte van een gekozen bovengrens (bijvoorbeeld de resterende levensverwachting).
VlokkentestBij de vlokkentest wordt een stukje weefsel van de moederkoek weggenomen en onderzocht.
Synoniemen: vlokkentest
VluchtelingDe term wordt in Nederland vooral gebruikt voor mensen die (na verblijf in een asielzoekerscentrum) een verblijfstatus hebben gekregen. Ook valt er een kleine groep mensen onder die door de Nederlandse regering is uitgenodigd als vluchteling (de zogenoemde ‘uitgenodigde vluchteling’).
vmboVoorbereidend middelbaar beroepsonderwijs
vmbo-bkVoorbereidend middelbaar beroepsonderwijs: basis- en kaderberoepsgerichte leerweg
vmbo-gtvoorbereidend middelbaar beroepsonderwijs: gemengde en theoretische leerweg
VMSVeiligheidsmanagementsysteem
VOVoortgezet onderwijs
VoedingsstatusonderzoekMet voedingsstatusonderzoek wordt door middel van de bepaling van parameters in bijvoorbeeld bloed of urine de vitaminen- en mineralenvoorziening van de bevolking vastgesteld.
Voormalige Sovjet-UnieLanden behorend tot de voormalige Sovjet-Unie: Armenië, Azerbeidzjan, Estland, Georgië, Kazachstan, Kirgizië, Letland, Litouwen, Moldavië, Oekraïne, Oezbekistan, Rusland, Rusland (oud), Sovjet-Unie, Tadjikistan en Turkmenistan
Voorspellende waardeHet percentage van de mensen met een positieve testuitslag dat daadwerkelijk de ziekte of aandoening heeft.
voorwaardescheppende standplaatsenEen voorwaardescheppende standplaats is geen vaste standplaats maar een strategische plek in de regio waar de ambulances worden gestationeerd op het moment dat overige ambulances rijden.
Synoniemen: Voorwaardescheppende standplaatsen
VREDe Vancomycine-resistente enterokok is een darmbacterie die niet behandeld kan worden met de gangbare antibiotica. Enterokokken zijn bij gezonde mensen ongevaarlijk, maar kunnen bij zieke mensen infecties veroorzaken.
vrije segmentHet geheel van prestaties waarvoor de NZa geen tarieven vaststelt.
Vroeg-neonatale sterfteAantal overledenen in eerste levensweek. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.
VruchtbaarheidIn de demografie gebruikt begrip om de werkelijk gerealiseerde voortbrenging van kinderen door individuen, (echt)paren, bepaalde groepen of de gehele bevolking aan te duiden.
vruchtbaarheidscijferGemiddeld aantal levendgeboren kinderen per vrouw. Schatting voor het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw krijgt indien de in een bepaald jaar of voor een bepaald geboortecohort waargenomen leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfers gedurende haar leven zouden gelden. Het cijfer wordt berekend door het aantal in een jaar geboren kinderen per leeftijdsjaar van de moeder te delen op het totaal aantal vrouwen van die leeftijd, en vervolgens de uitkomsten hiervan te sommeren over de vruchtbare levensjaren.
VruchtwaterpunctieBij een vruchtwaterpunctie wordt vruchtwater afgenomen en onderzocht.
Synoniemen: vruchtwaterpunctie
VTVIn de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.
VVTverpleging, verzorging en thuiszorg
vwoVoorbereidend wetenschappelijk onderwijs
VWS-ritVoorwaardescheppende rit. Rit waarbij de ambulance preventief naar een zodanige plaats in de verzorgingsregio wordt gedirigeerd dat de 15-minuten bereikbaarheidsgrens binnen de CPA-regio alsnog of wederom wordt gegarandeerd.
-
W
WaarderingVan sociale steun in de vorm van waardering is sprake als anderen je om raad vragen, complimenten geven, in vertrouwen nemen, om hulp vragen, je advies opvolgen of je sterke punten naar voren halen.
wachttijd diagnostiekDe wachttijd diagnostiek is het aantal dagen tussen het moment dat de patiënt van buiten de instelling een afspraak maakt voor gebruik van een diagnostische techniek tot het moment van toepassing van de diagnostiek.
Synoniemen: Wachttijd diagnostiek
Wachttijd polikliniekDe wachttijd polikliniek is het aantal dagen tussen het moment dat een patiënt een afspraak maakt voor de polikliniek tot het moment dat de patiënt terecht kan.
Synoniemen: wachttijd polikliniek
wachttijd specifieke behandelingDe wachttijd behandeling is het aantal dagen tussen het moment dat de patiënt de indicatie voor een operatie krijgt van de behandelend arts, tot het moment van opname of operatie.
Synoniemen: wachttijd behandeling Wachttijd behandeling
WafzWet Afbreking Zwangerschap
WajongWet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten
Synoniemen: Wajonguitkeringen
WAOWet arbeidsongeschiktheid. De WAO geldt alleen nog voor mensen die op 1 januari 2006 al een WAO-uitkering ontvingen. Sinds 2006 vallen arbeidsongeschikten meestal onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA).
WAVWet Ambulancevervoer. Regelt de voorwaarden waaronder en de wijze waarop ambulancevervoer moet plaatsvinden. In de WAV staat onder meer dat ambulancevervoer alleen mag plaatsvinden in opdracht van de CPA en dat voor het verrichten van ambulancevervoer een vergunning van de provincie nodig is (IGZ, 1997, p. 125).
WAZWet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen
WAZOWet Arbeid en Zorg
WBMVWet op bijzondere medische verrichtingen. Deze wet biedt de overheid de mogelijkheid om nieuwe en bestaande ontwikkelingen in de medische beschikbaarheid van bepaalde medische technologieën te stimuleren, te concentreren in bepaalde instellingen, af te remmen of zelfs te verbieden. Het oude wettelijke stelsel van vergunningen en verboden (o.a. art. 18) uit de WZV is daarmee komen te vervallen.
WBOWet bevolkingsonderzoek
WCPVWet collectieve preventie volksgezondheid. Met ingang van 1 december 2008 is de WCPV met enkele aanpassingen overgegaan in de Wet publieke gezondheid (PG).
WEAWerkgevers Enquête Arbeid
WESWhole exome sequencing. Hierbij wordt de complete DNA volgorde van het voor eiwitten coderend deel van het genoom (ongeveer 1%) van een organisme in één keer in kaart gebracht.
Westerse allochtonenPersonen met een vader en/of moeder geboren in Europa (excl. Turkije), Noord-Amerika en Oceanië of Indonesië of Japan.
WGAWerkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten
WGBOWet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
WGSWhole genome sequencing. Hierbij wordt de complete DNA volgorde van het genoom van een organisme in één keer in kaart gebracht.
WIAWet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen
wiegendoodPlotseling, onverwacht tijdens een slaapperiode overlijden van een kind jonger dan 1 jaar bij wie geen lichamelijke aandoening wordt vastgesteld die het overlijden verklaart.
WjzWet op de jeugdzorg
WlzWet langdurige zorg
WmWet milieubeheer
WMDWeighted Mean Difference (Gewogen gemiddeld verschil)
WmoWet maatschappelijke ondersteuning
woWetenschappelijk Onderwijs
WOGWet op de geneesmiddelenvoorziening
WoONWoon Onderzoek Nederland, een onderzoek van het ministerie van VROM dat de woonwensen en woonomstandigheden in kaart brengt.
Work-in-progress sectionThis section contains indicators (nearly) ready for incorporation in regular international data collections, but not yet used in practice. There (nearly) is consensus on the indicator definition and calculation, and data are available in a reasonable number of countries.
WpgWet publieke gezondheid
WRZOWet rampen en zware ongevallen
WSWWet sociale werkvoorziening
WTZiWet Toelating Zorginstellingen
WulbzWet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte
WVGSWet vervoer gevaarlijke stoffen
WWWerkloosheidswet
WZVWet ziekenhuisvoorzieningen
-
X
XTCEcstasy. Drug; wordt verkocht in de vorm van pillen en capsules. De werkzame stof die in XTC zit heet MDMA.
-
Y
YLDYear(s) lived with disability
YLLYear(s) of life lost
YSRYouth Self-Report
-
Z
zbcZelfstandig behandelcentrum
Zelfstandig gevestigde huisartsEen huisarts die een algemene praktijk uitoefent (praktijkhouder) en patiënten op eigen naam of naam van de maatschap heeft.
Synoniemen: zelfstandig gevestigde huisarts Zelfstandig gevestigde huisartsen zelfstandig gevestigde huisartsen
zelfverwerkelijkingDe ontwikkeling van een mens tot een individu of een zelfstandige persoonlijkheid
ZelfzorggeneesmiddelEen geneesmiddel dat zonder recept van een voorschrijver verkrijgbaar is. Sinds 1 Juli 2007 zijn de zelfzorggeneesmiddelen in drie categorieën ingedeeld: UA - geneesmiddelen die uitsluitend bij de apotheek verkocht mogen worden; UAD - geneesmiddelen die verkocht mogen worden bij apotheken en drogisten; AV - geneesmiddelen die buiten apotheek en drogist verkocht mogen worden.
Ziekte van PfeifferEen infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus dat in het speeksel voorkomt. Dit virus veroorzaakt meestal een keelontsteking, koorts en vermoeidheid.
ziekte-episodeDe periode tussen het moment dat de diagnose wordt gesteld en het moment dat de ziekte is genezen of de patiënt is overleden.
ziektelastDe ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).
ziektepreventieZiektepreventie voorkomt specifieke ziekten of signaleert deze vroegtijdig.
ziekteverzuimpercentageDe belangrijkste maat om ziekteverzuim te meten is het verzuimpercentage. Om dit te berekenen wordt het aantal verzuimdagen per jaar gemeten en vervolgens gedeeld ofwel door het aantal werkdagen per jaar ofwel door het aantal kalenderdagen per jaar (Zie: verantwoording > definities > maten om ziekteverzuim te meten).
ZJEZiektejaar-Equivalenten. Maat voor het verlies aan kwaliteit van leven: (‘years lived with disability’) het aantal jaren dat doorgebracht wordt met ziekte, gewogen naar de ernst (-gerelateerde kwaliteit van leven) hiervan. Een van de componenten van de Disability Adjusted Life Year (DALY).
Zorggerichte preventieZorggerichte preventie is gericht op mensen met gezondheidsproblemen en heeft als doel het ondersteunen van de zelfredzaamheid, het verminderen van de ziektelast en het voorkomen van complicaties en/of comorbiditeit.
zorgtrajectDe zorg die wordt geleverd vanaf het moment dat iemand zich met een zorgvraag bij een medisch specialist meldt. In dit zorgtraject worden alle uitgevoerde zorgactiviteiten vastgelegd die in het kader van diagnostiek en behandeling worden uitgevoerd.
zoönoseEen infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen.
zuigelingensterfteAantal overledenen in het eerste levensjaar (som van neonatale en post-neonatale sterfte). Deze wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.
ZvwZorgverzekeringswet
ZWZiektewet
Zwaar alcoholgebruikMinstens 1 dag per week 6 glazen of meer voor mannen en 4 glazen of meer voor vrouwen.
Synoniemen: zwaar alcoholgebruik