Afkortingen

De norm waarbinnen een ambulance ter plaatse moet zijn in het geval van een spoedeisende inzetopdracht (A1-inzet)

Urine die gedurende 24 uur is verzameld

Het 95% betrouwbaarheidsinterval. Het interval waarvan we met 95% zekerheid mogen aannemen dat de werkelijke waarde van de bestudeerde parameter erin ligt. Hoe smaller het betrouwbaarheidsinterval, des te preciezer de schatting van de waarde van de bestudeerde parameter.

De prijzen van DBC's in het A-segment worden landelijk vastgesteld en zijn dus in ieder ziekenhuis gelijk. De prijzen van DBC's in het B-segment mogen ziekenhuizen zelf vaststellen. Hierover onderhandelen zij met verzekeraars.

Spoedeisende rit in opdracht van de centralist van de MKA in geval van acute bedreiging van de vitale functies van de patiënt en in het geval dat dit gevaar pas na beoordeling door de ambulancebemanning ter plaatse kan worden uitgesloten.

Synoniemen: A1-inzet A1

Rit in opdracht van de centralist van de MKA naar aanleiding van een zorgvraag waaruit blijkt dat geen sprake is van direct levensgevaar, maar waarbij de ambulance wel zo snel mogelijk ter plaatse dient te zijn. Deze hulp wordt geacht binnen 30 minuten ter plaatse te zijn.

Synoniemen: A2-inzet A2-ritten

Arachidonzuur: een vetzuur dat in principe door het menselijk lichaam kan worden gevormd uit linolzuur of gamma-linoleenzuur, maar toch tot de essentiële vetzuren wordt gerekend.

Aneurysma van de abdominale aorta (buikaorta)

Auditory Brainstem Response Audiometrie (geautomatiseerde hersenstam audiometrie)

Algemene arbeidsongeschiktheidswet

Affect balance scale. Meet de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking. Dit wordt bepaald door de balans tussen de mate van positieve en negatieve gevoelens.

Angiotensine converting enzyme. ACE is een enzym dat vooral betrokken is bij de regulatie van de bloeddruk.

Een stof die ontstaat bij het verhitten van producten zoals het bakken van friet, brood en vlees. De stof is bij proefdieren kankerverwekkend gebleken en is mogelijk bij zeer hoge concentratie ook kankerverwekkend bij mensen.

Het actief aanpakken van stress of de gevolgen daarvan. Actieve coping kan zowel op de oorzaak van stress als op emoties als gevolg van stress gericht zijn.

Het actief aanpakken van de oorzaak van stress. Bijvoorbeeld een plan van aanpak maken en volgen, informatie zoeken om het probleem op te lossen of hulp vragen.

Alcoholgebruik in de laatste maand

Gelijktijdige werking van twee of meer factoren, waarbij het totale effect gelijk is aan de som van de afzonderlijke effecten van deze factoren.

Alcoholdehydrogenase: een groep enzymen die voorkomen in verschillende organismen en deel uitmaken van de afbraakketen van alcohol.

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (Aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit)

Activiteiten van het dagelijks leven

Een geavanceerd adenoom is een poliep > 1cm en/of met villeuze kenmerken en/of met hooggradige dysplasie; het is een mogelijk voorstadium van darmkanker.

Synoniemen: voortgeschreden adenoom

Adrenogenitaal syndroom

Acquired Immune Deficiency Syndrome

Assistent in opleiding tot specialist

acellulair kinkhoestvaccin

De aanwezigheid van eiwit in de urine.

Aldehydedehyrogenase: het enzym in het mitochondrium dat de afbraak van ethanal (aceetaldehyde) tot azijnzuur mogelijk maakt. Hierna wordt acetyl-CoA gevormd uit het azijnzuur en Coënzym A. Dit gaat de citroenzuurcyclus in waarna het afgebroken wordt tot koolstofdioxide en water.

Eén van de twee afzonderlijke kopieën van een gen op een chromosomenpaar.

Personen van wie ten minste één van de ouders in het buitenland is geboren.

Acrolentigineus melanoom. Dit type melanoom is zeldzaam. Het bevindt zich aan de acra (=uiteinden) van het lichaam, namelijk de handen (vingers/nagels) of de voeten (tenen/nagels).

Acuut myocard infarct

Algemeen Maatschappelijk Werk

Wat een patiënt de arts over de klachten en medische voorgeschiedenis kan vertellen.

Assistent niet in opleiding tot specialist

1) Chemische stof die de werking van een andere stof opheft;
2) Stof die aan een receptor bindt, maar geen intrinsieke werking heeft. Het effect van deze sof wordt veroorzaakt door het blokkeren van de receptor, waardoor de endogene(lichaamseigen) stof minder kan binden en daardoor minder effect kan hebben.

Antistoffen (IgM én IgG) tegen HBcAg. Wijzen op oude of recente infectie; niet aanwezig na vaccinatie; goede screeningsmarker voor 'ooit Hepatitis B Virus (HBV)-infectie doorgemaakt'.

Is een internationaal omarmd concept van intramurale, multidisciplinaire samenwerking om goed gebruik van antibiotica te bevorderen en onjuist gebruik af te laten nemen, met als doelen verbetering van de patient outcome, verbetering van de kosteneffectiviteit van de behandeling en terugdringen van de nadelen van antibioticagebruik, waaronder resistentie. Het berust op de volgende drie pijlers:

• richtlijnen voor stringent gebruik van antibiotica;
• het instellen van antibioticateams in ziekenhuizen;
• het voorkómen van resistentie door middel van infectiepreventie.

Boekje, waarin adviezen worden gegeven voor therapie en profylaxe van de gangbare infectieuze ziektebeelden, en waarin ook de belangrijkste eigenschappen van alle antimicrobiële middelen te vinden zijn.

Avond-, nacht-, en weekenddienst

Algemene ouderdomswet

De Apgarscore geeft inzicht in de algemene toestand van een pasgeboren baby. Hierbij wordt de baby enkele minuten na de geboorte getest op vijf vitale criteria: ademhaling, pols- en hartslag, spiertonus, kleur van de huid en reactie op prikkels.

Huisartsen kunnen een apotheekvergunning aanvragen wanneer de dichtstbijzijnde apotheker verder dan 4,5 km van de eerste potentiële patiënt van de arts is gevestigd. Wanneer de afstand tussen de potentiële patiënt en de apotheker meer dan 3,5 en minder dan 4,5 km is spelen bijzondere omstandigheden een rol (met name de bereikbaarheid met het openbaar vervoer).

Synoniemen: apotheekhoudende huisarts apotheekhoudende huisartsen

Openbare apotheken of apotheekhoudende huisartsen.

Algemeen psychiatrisch ziekenhuis. Regionale voorziening voor crisisopvang, behandeling, verpleging en resocialisatie van alle categorieën psychiatrische patiënten. De behandelduur kan variëren van enkele maanden tot vele jaren. Naast intramurale zorg biedt een APZ vaak deeltijdbehandeling en ambulante (poliklinische) geestelijke gezondheidszorg.

Arbeidsomstandigheden

Acute respiratoire infectie

AIDS Therapy Evaluation in the Netherlands

Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming.

Ongecoördineerd samentrekken van de afzonderlijke spiervezels van de boezem (voorkamer) van het hart doordat de elektrische activatie onregelmatig is.

Bewuste zelfverwonding.

Een autosoom is elk chromosoom in de celkern van een organisme, behalve de geslachtschromosomen; bij de mens dus niet het X of Y-chromosoom.

Omvat de eerste drie jaren van havo/vwo, mulo, ulo en de theoretische en gemengde leerwegen in het vmbo

Synoniemen: avo onderbouw

Algemene wet bijzondere ziektekosten

Niet-spoedeisende rit in opdracht van de centralist van de MKA naar aanleiding van een zorgvraag zonder A1- of A2-urgentie, waarbij een tijdstip is afgesproken voor het halen of brengen.. Het betreft vooral vervoer van patiënten tussen ziekenhuizen, andere zorginstellingen en het eigen woonadres.

Rit in opdracht van de centralist van de MKA naar aanleiding van een zorgvraag zonder A1- of A2-urgentie, waarbij een tijdstip is afgesproken voor het halen of brengen.

Biobanking and Biomolecular Resources Research Infrastructure

Bacille bilié de Calmette et Guérin. BCG is een vaccin tegen tuberculose dat gemaakt wordt van de levende, verzwakte, bij runderen voorkomende tuberculosebacterie, Mycobacterium bovis.

Tot de beroepsbevolking worden alle personen tussen de 15 en 67 jaar gerekend die ten minste 12 uur per week werken, willen werken of gaan werken.

Beroepsniveau 1 omvat beroepen met eenvoudige routinematige taken die een elementair of lager onderwijsniveau vereisen.

Synoniemen: beroepsniveau 1

Onder beroepsniveau 4 vallen beroepen met zeer complexe gespecialiseerde taken die hoger of wetenschappelijk onderwijsniveau vereisen.

Synoniemen: beroepsniveau 4

Cerebrovasculaire aandoeningen (CVA), ook wel aangeduid met beroerte, zijn een verzameling van ziektebeelden waarbij sprake is van een stoornis in de bloedvoorziening van de hersenen. Een herseninfarct (ischemische beroerte), ontstaat door een afsluiting van een bloedvat (vaak op basis van een stolsel wat elders is ontstaan). Een hersenbloeding (bloedige beroerte) is het gevolg van een gescheurd bloedvat.

Het bruto-inkomen verminderd met sociale zekerheidspremies en andere betaalde overdrachten (o.a. alimentatie voor ex-partner) en de loon-, inkomsten- en vermogensbelasting.

Bij een bestuurlijke fusie blijven de fusiepartners afzonderlijke rechtspersonen, maar krijgen zij een gezamenlijk bestuur.

Synoniemen: bestuurlijke fusie Bestuurlijke fusies bestuurlijke fusies

Reproduceerbaarheid/herhaalbaarheid: de mate waarin bepalingen stabiel zijn in de tijd en tussen waarnemers/beoordelaars.

Besluit externe veiligheid inrichtingen

Aantal inwoners per vierkante kilometer.

De bevolkingsgroei bestaat uit vier componenten: geboorte, sterfte, immigratie en emigratie. Op het niveau van provincies en gemeenten spelen ook binnenlandse verhuizingen een rol.

Synoniemen: bevolkingsgroei

Betrouwbaarheidsinterval

Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg

Het drinken van 5 glazen alcohol of meer bij één gelegenheid.

Synoniemen: binge drinken

Budgettair Kader Zorg

Bloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt.

Een gekweekte bacterie-isolaat uit het bloed van patiënten met een binnendringende (invasieve) infectie.

Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.

Bof, mazelen, rodehond

Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen

De bovendruk of systolische druk is de maximale druk die wordt opgebouwd in de aorta of hoofdlichaamsslagader bij het samentrekken van de linker hartkamer.

BReast Cancer. Gen dat betrokken is bij het ontstaan van erfelijke borst- en eierstokkanker.

Het aandeel van de potentiële beroepsbevolking (alle personen tussen de 15 en 65 jaar) dat tot de beroepsbevolking behoort, en dus een betaalde baan van ten minste 12 uur per week heeft of deze zoekt. Hierin worden werklozen meegeteld.

Besluit risico's zware ongevallen

bovine spongiforme encephalopathie

Boviene spongiforme encephalopathie, beter bekend als 'gekkenkoeienziekte'. Een runderziekte die ook overdraagbaar is op mensen. Het hersenweefsel wordt door prionen aangetast en ziet er onder een micrioscoop 'sponsachtig' uit.

Burger Service Nummer

Belasting op de toegevoegde waarde

Conflicthantering en Sociale Competentie in het Onderwijs

Comprehensive Assessment of At Risk Mental State

Coronary artery bypass grafting. Bypass operatie.

Consultatiebureau voor alcohol en drugs

CAGE Questionnaire Adapted to Include Drugs. De CAGE vragenlijst is een korte vragenlijst voor alcoholgebruik. De CAGE-AID is een aangepaste CAGE om druggebruik te screenen.

Centraal Administratie Kantoor

Cambridge mental disorders of the elderly examination

Community-acquired pneumonia. Longontsteking die buiten het ziekenhuis is opgelopen.

Het totale aantal al dan niet behandelde cariëslaesies. Meestal worden cariëslaesies die niet verder gaan dan het glazuur daarbij buiten beschouwing gelaten.

Witte of bruine vlekken op, of gaatjes in tanden en kiezen. Cariëslaesies kan men tellen per tandvlak (‘surface’) of per aangedaan gebitselement (‘tooth’). Vlakken/elementen met een caviteit (‘decayed’) worden afzonderlijk geteld, evenals gevulde vlakken/elementen (‘filled’) en vlakken/elementen die verloren gingen door cariës (‘missing’).

Comprehensive Assessment of Symptoms and History

Child Behavior Check List

De elektronische databank van het CBS. Bevat statistische informatie over vele maatschappelijke en economische onderwerpen in de vorm van tabellen en grafieken.

Conformité Européene. Dit wil zoveel zeggen als: 'in overeenstemming met Europese regelgeving'.

Center for Epidemiologic Studies depression scale

Een vetachtige stof die het menselijk lichaam nodig heeft als bouwsteen voor lichaamscellen en hormonen. Het meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever. Een klein gedeelte cholesterol uit de voeding komt in het bloed. Cholesterol wordt samen met triglyceriden (bloedvetten) door het lichaam getransporteerd door de lipoproteïnen HDL, LDL en VLDL.

Hiermee wordt over het algemeen gedoeld op irreversibele (niet omkeerbare) aandoeningen zonder uitzicht op volledig herstel en met een relatief lange ziekteduur.

Congenitale hypothyreoïdie. Aangeboren aandoening aan de schildklier. De schildklier is niet of maar gedeeltelijk gevormd of werkt te langzaam.

Coronaire hartziekten. Aandoeningen die worden veroorzaakt door afwijkingen in de kransslagaders (coronairarteriën).

Composite international diagnostic interview

Aanduiding voor een categorie binnen de geestelijke gezondheidszorg, zoals gehanteerd door GGZ Nederland. Men onderscheidt het circuit 'kinderen en jeugdigen', 'volwassenen', 'ouderen', 'verslavingszorg' en 'beschermd wonen'.

Creutzfeldt Jakob Disease

Creutzfeldt Jakob Disease

Comparative Mortality Figure. De verhouding tussen de sterfte in een bepaalde subpopulatie en de sterfte in de totale populatie gecorrigeerd voor leeftijds- en geslachtsverschillen (directe standaardisatie).

Chronische nierinsufficiëntie

Overgevoeligheid van de darmen voor het eiwit gluten. Dit eiwit komt voor in graansoorten als tarwe, haver, rogge, gerst en spelt. Naast darmklachten zijn de meest voorkomende klachten: bloedarmoede, weinig eetlust, overgeven, huilerigheid, depressiviteit, humeurigheid, botontkalking, groeistoornissen, ondergewicht, dunne armen en benen.

Een colonoscopie is een kijkonderzoek van de dikke darm.

Synoniemen: Colonoscopie coloscopieën Coloscopieën

Het bekijken van de hele dikke darm met een kleine camera bevestigd op een buisvormig toestel.

De combinatietest is een prenatale screening op downsyndroom, edwardssyndroom en patausyndroom tussen 9 en 14 weken zwangerschap en bestaat uit een bloedonderzoek bij de zwangere vrouw en een nekplooimeting met een echo bij het kind.

De optelsom van de NNGB en de fitnorm. Iemand voldoet aan de combinorm wanneer hij/zij aan tenminste aan één van de beide normen voldoet.
 

Synoniemen: combinorm

Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening, bijvoorbeeld een (chronische) ziekte.

Het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen bij een patiënt

De waarde die een consument bereid is méér te betalen voor een bepaald product dan de marktprijs.

Darthmouth COOP Functional Health Assessment Charts. Een door de World Organization of General Practioners/Family Physicians (WONCA) Classification and Research Committee herziene versie van de COOP-kaarten. Dit is een kort instrument om te meten hoe patiënten zich voelen, hoe zij functioneren en hoe zij hun gezondheid ervaren.

Chronic obstructive pulmonary disease (Chronische obstructieve longziekten)

Centrale post ambulancevervoer. Meldingspost op basis van de Wet Ambulancevervoer belast met de regeling en coördinatie van het ambulancevervoer in een bepaalde regio.

Carbapenemaseproducerende Enterobacteriaceae. Sommige Enterobacteriaceae-stammen produceren carbapenemase, wat resistentie voor carbapenem-antibiotica zoals imipenem en meropenem tot gevolg heeft. Deze stammen vormen een belangrijke bedreiging voor de klinische patiëntenzorg en openbare gezondheidszorg.

C-reactieve proteïne

Centra Seksuele Gezondheid, in Nederland bestaan acht regio's voor de uitvoering van de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg.

Computer tomography. Röntgentechniek waarbij een computerprogramma meerdere afbeeldingen van het lichaam combineert tot dwarsdoorsneden of driedimensionale beelden van organen/weefsels.

Computertomografie Angiografie. Het afbeelden van bloedvaten met een Computer Tomography (CT)-scan.

Chronische Toxische Encefalopathie. Syndroom dat diverse gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen laat zien die samenhangen met de langdurige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen.

Een cerebrovasculair accident (CVA), in de volksmond 'beroerte', is een acute medische aandoening die gekenmerkt wordt door een plotselinge verstoring van de doorbloeding van de hersenen. De term betekent letterlijk ongeluk (accident) van de bloedvaten (vasculair) van de hersenen (cerebrum).

Common (gewone) variabele immuundeficiëntie: een verzamelnaam voor een groep aandoeningen van de afweer

centraal veneuze katheter

Cardiovasculair Risicomanagement

Chronische ziekten model

Dagbehandelingen of dagopnamen zijn opnamen voor geplande ingrepen, behandelingen of onderzoeken die binnen één dag kunnen worden afgerond.

Opname voor een operatie, onderzoek of behandeling waarvoor maar een paar uur verpleegkundige zorg en observatie nodig is.

Disability Adjusted Life Years. Maat voor ziektelast ('burden of disease') in een populatie; opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).

Synoniemen: DALY's DALYs

Drug Abuse Screening Test

Decibel. Logaritmische eenheid die vooral gebruikt wordt voor de aanduiding van geluidssterkte.

Het menselijk oor is niet voor alle frequenties (toonhoogtes) in gelijke mate gevoelig. Om de sterkte van geluid te meten, zoals een mens deze ervaart, wordt gecorrigeerd voor het verschil in gevoeligheid. Door optelling van alle gecorrigeerde frequenties ontstaat een ééngetalswaarde voor het geluidniveau, uitgedrukt in decibel(A) ofwel dB(A).

Diagnose Behandeling Combinatie. Een DBC geeft het geheel van activiteiten van de behandelaar weer (bijvoorbeeld vormen van diagnostiek, behandeling, begeleiding, et cetera) voortvloeiend uit de zorgvraag van de patiënt.

Defined Daily Dose. Standaard dag dosering.

Dutch Disability Weights. Samenwerkingsproject van AMC, Erasmus Universiteit, RIVM en TNO-PG.

ook wel doorligplekken genoemd

Synoniemen: Nosocomiale decubitus

Verwardheid

Synoniemen: Delier

Persisterend en terugkerend gevoel van vervreemding van het eigen lichaam of de eigen psychische processen, alsof de betrokkene zichzelf van buitenaf waarneemt.

Persisterend en terugkerend gevoel alsof de omgeving niet echt is (bijvoorbeeld onecht, als in een droom, veraf of vervormd).

Dual energy X-ray Absorptiometry

De Gezonde School en Genotmiddelen. Een door het Trimbos Instituut ontwikkeld schoolpreventieprogramma (basis- en voortgezet onderwijs en MBO) over alcohol, roken en drugs.

Informatiesysteem DBC's GGZ

Docosahexaeenzuur. DHA) of 22:6(?-3) is een polyonverzadigd vetzuur dat behoort tot de klasse van de omega 3-vetzuren.

Diabetes Mellitus Type 1: Als gevolg van de afbraak van insulineproducerende cellen (beta-cellen) van de alvleesklier (pancreas), waardoor een absoluut insulinetekort ontstaat. Zonder toediening van insuline treedt een levensbedreigende situatie op.

Diabetes Mellitus Type 2 (vaak 'ouderdomssuiker' genoemd) is een gevolg van stoornissen in de insulinesecretie en/of het niet optimaal benutten van de aanwezige insuline door weefsels (insulineresistentie).

Is schade aan het netvlies die is ontstaan als gevolg van diabetes mellitus. De schade aan het netvlies ontstaat door afwijkingen aan zeer kleine bloedvaten (haarvaten). 

Synoniemen: diabetische retinopathie

Netvliesaandoening die als complicatie kan voorkomen bij diabetespatiënten ten gevolge van schade aan de kleine bloedvaatjes van de ogen.

Diagnostic Interview Schedule

Toestand waarin iemand zich verminderd of niet bewust is van de interne- en/of externe omgeving en daardoor losraakt van (een deel van) de werkelijkheid.

Difterie, kinkhoest, tetanus, polio

Diabetes Mellitus (Suikerziekte)

Decayed, Missing, Filled, Surface, blijvend gebit. De optelsom van de door cariëslaesies aangedane tandvlakken in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFS-index. Hierbij worden het aantal tandvlakken ('surface', S) met een caviteit (‘decayed’, D), met een vulling (‘filled’, F), en tandvlakken die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.

Decayed, Missing, Filled, Surface, melkgebit.

De optelsom van de door cariëslaesies aangedane tandvlakken in het melkgebit wordt uitgedrukt in de dmfs-index. Hierbij worden het aantal melkgebitselementen ('surface' s) met een caviteit (‘decayed’, d), met een vullingen (‘filled’, f), en melkgebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, m) opgeteld.

Decayed, Missing, Filled, Tooth, melkgebit.

De optelsom van de door cariëslaesies aangedane elementen in het melkgebit wordt uitgedrukt in de dmft-index. Hierbij worden het aantal melkgebitselementen ('tooth', t) met een caviteit (‘decayed’, d), met een of meerdere vullingen (‘filled’, f), en melkgebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, m) opgeteld.

Decayed, Missing, Filled, Tooth, blijvend gebit. De optelsom van de door cariëslaesies aangedane elementen in het blijvend gebit wordt uitgedrukt in de DMFT-index. Hierbij worden het aantal gebitselementen ('tooth', T) met een caviteit (‘decayed’, D), met een of meerdere vullingen (‘filled’, F), en gebitselementen die door cariës verloren gingen (‘missing’, M) opgeteld.

Desoxyribo nucleic acid (Desoxyribonucleïnezuur). De drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen.

Down-, edwards- en patausyndroom zijn aangeboren aandoeningen. Iemand met down-, edwards- of patausyndroom heeft van een bepaald chromosoom (respectievelijk chromosoom 21, 18 of 13) geen twee maar drie exemplaren in elke cel.

Synoniemen: down-, edwards- of patausyndroom

Downsyndroom (trisomie 21) is een aangeboren aandoening. Iemand met downsyndroom heeft van een bepaald chromosoom (chromosoom 21) geen twee maar drie exemplaren in elke cel.

Synoniemen: downsyndroom

Glucoseverlagende tabletten die de afbraak van de incretine-hormonen GLP-1 en GIP remmen. Omdat de soortnamen eindigen op -gliptine worden ze ook wel “gliptines” genoemd.

Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Classificatie voor psychische stoornissen. De DSM is ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van de American Psychiatric Association.

Difterie, tetanus, polio

Het met ultrageluid zichtbaar maken van de bloedvaten.

Estimated Annual Percentage Change

Endo-Bronchiale echografie UltraSound

Elektrocardiogram. Een elektrocardiogram of ecg (in Nederland in de volksmond vaak hartfilmpje genoemd) is een registratie van de elektrische activiteit van de hartspier.

European Core Health Indicators (voorheen European Community Health Indicators) zijn ontwikkeld voor het maken van internationale vergelijkingen over de volksgezondheid in Europa. De ECHI-indicatoren omvatten de belangrijkste beleidsonderwerpen in de volksgezondheid, zowel op nationaal als op Europees niveau.

European Core Health Indicators & Monitoring

Europese Economische Ruimte (European Economic Area)

Electroencefalogram. Elektro-encefalografie is een methode om elektrische potentiaalverschillen die in de hersenen zijn ontstaan, via de hoofdhuid te registreren. Het EEG kan bij ziekteprocessen informatie geven over zowel de aard als de plaats van de afwijking.

Personen die alleen in een woonruimte zijn gehuisvest, of personen die met anderen eenzelfde adres bewonen maar een eigen huishouding voeren. Personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen beschouwen we niet als eenpersoonshuishouden.

O.a. huisartsenzorg, tandheelkundige zorg, paramedische zorg, verloskundigenpraktijken, algemeen maatschappelijk werk, eerstelijnspsychologen.

epidermal growth factor receptor. De epidermale groeifactorreceptor EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor), de vasculaire endotheliale groeifactorreceptor (VEGFR of Vascular Endothelial Growth Factor Receptor), Platelet Derived Growth factor (PDGF) en de insulinereceptor behoren allemaal tot de familie van de tyrosinekinasereceptoren.

In overeenstemming met het beeld dat iemand van zichzelf heeft; behorend bij de persoon.

Eerste hulp bij ongelukken

Enterohemorragische E. coli. Variant van de darmbacterie E. coli die darmbloedingen en ernstige nierklachten veroorzaakt.

European Health Interview Survey (Europese gezondheidsenquête)

Enzyme Immuno Assay. Een andere term voor EIA is ELISA: Enzyme-Linked Immuno Sorbent Assay.

Elektronisch kinddossier

Extreem-laagfrequente velden. Kunnen afkomstig zijn van bijvoorbeeld hoogspanningsmasten en elektrische apparatuur.

Europees Luchtweg Onderzoek Nederland

Emotionele reacties om stress te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn zichzelf verwijten maken, zich zorgen maken, wensen dat de situatie anders was en zich richten op de eigen tekortkomingen.

Emotionele eenzaamheid is als iemand een sterk gemis ervaart van een intieme relatie, een emotioneel hechte band met een partner of vriend(in)

Voorbeelden van emotionele ondersteuning zijn: als anderen genegenheid tonen, een luisterend oor bieden, je opvrolijken, een duwtje in de goede richting geven, aansporen tot volhouden, je geruststellen of goede raad geven.

energieprocent

Een familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.

Een familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.

Een familie van bacteriën die veelal tot de normale darmflora van mens en dier behoren, zoals Escherichia coli, Shigella, Klebsiella en Enterobacter.

Ensemble, Prévenons l’Obesité Des Enfants. EPODE is een geïntegreerde lokale aanpak om overgewicht bij kinderen en volwassenen terug te dringen.

EuroQol (5 Dimensies). Vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. Het instrument meet 5 dimensies (mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/andere klachten, angst/depressie). Elke dimensie bestaat uit één item waarbij drie niveaus worden onderscheiden (geen problemen, enige problemen, veel problemen).

EuroQol (6 Dimensies). Vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. Het instrument meet 6 dimensies: mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/andere klachten, angst/depressie, cognitie. Elke dimensie bestaat uit één item waarbij drie niveaus worden onderscheiden: geen problemen, enige problemen, veel problemen. De EQ-6D is een uitbreiding van de EQ-5D met de dimensie 'cognitie'.

Men spreekt van ernstig overgewicht of obesitas bij een Body Mass Index (BMI) ?30 kg/m2.

European Study of Screening for Prostate Cancer. http://www.erspc-media.org/

Rode ringvormige uitslag rond plaats tekenbeet.

Synoniemen: erythema migrans

European statistics on accidents at work

ESBL staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamase. Dit is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica (penicillines en cefalosporines) kan afbreken. Hoewel de term ESBL strikt genomen staat voor de enzymen die de antibiotica afbreken, wordt zij in de praktijk gebruikt om de bacteriën zelf aan te duiden.

European Study of Cohorts for Air Pollution Effects - ESCAPE study

European Study of Epidemiology in Mental Disorders

European Statistics of Income and Living Conditions; Europese statistieken over inkomen en leefomstandigheden

De 15 landen die vóór 1 april 2004 de Europese Unie vormden: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Zweden.

De 25 landen die tussen 1 april 2004 en 1 januari 2007 de Europese Unie vormden: België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk, Zweden.

De 27 landen die van 1 januari 2007 tot en met 1 juli 2013 de Europese Unie vormden: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk en Zweden.

De 28 Europese landen die de Europese Unie vormen: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk en Zweden.

European surveillance of congenital anomalies

Endo-oesofageale echografie UltraSound

Energy and Vitality Index (Energie en Vitaliteit Index)

Het consciëntieus en oordeelkundig gebruik van de huidige beste kennis van (klinisch) wetenschappelijk onderzoek voor de zorgverlening aan individuele patiënten.

Een persoonlijkheidskenmerk dat zich kenmerkt door gerichtheid op de omgeving. De extraverte persoon houdt zijn zintuigen gespitst om zoveel mogelijk input uit zijn omgeving te verzamelen om denkbeelden te vormen.

Familiaire Adenomateuze Polyposis. Erfelijke aandoening waarbij talrijke goedaardige gezwellen (poliepen) in de darmen ontstaan.

Familiair Colorectaal Carcinoom

Forced expiratory volume in één seconde. Bij deze test zit de patiënt rechtop, ademt hij volledig in en blaast hij alle lucht zonder hapering of onderbreking zo snel en krachtig mogelijk uit in de spirometer.

Familiaire hypercholesterolemie. Een erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door een verstoring van de vetstofwisseling, waardoor overtollig cholesterol niet in voldoende mate door de lever kan worden opgenomen en gerecycled. Hierdoor ontstaat er een sterk verhoogde cholesterolconcentratie in het bloed.

Tenminste drie keer per week gedurende minimaal 20 minuten zwaar intensieve lichamelijke activiteit (voor jong en oud gelijk).
 

Synoniemen: fitnorm

Fecal Occult Blood Test. Test bij dikkedarmkankerscreening.

Fluorescent treponemal antibody absorption (FTA-ABS) test. De FTA-ABS test is een indirecte immunofluorescentietest waarbij op glaasjes gefixeerde T. pallidum organismen als antigeen worden gebruikt.

Full time equivalent. Aantal arbeidsuren als percentage van een volledige werkweek.

Farmaco-therapeutisch overleg

Aantal inwoners per FTE fysiotherapeut. Wanneer het gemiddeld aantal inwoners per FTE laag is dan zijn er relatief veel fysiotherapeuten werkzaam en is er sprake van een hoge dichtheid

gram

De G27 omvat Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, ’s-Hertogenbosch, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Sittard-Geleen, Tilburg, Venlo, Zaanstad en Zwolle.

De vier grootste steden van Nederland: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht.

Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens

Gemeentelijke Basis Administratie

Global burden of disease studie

Gezondheidsbevorderend instituut

Het verschijnsel dat in een gebied in een bepaalde periode het aantal geboorten structureel hoger ligt dan het aantal sterfgevallen. Ook wel de natuurlijke bevolkingsgroei genoemd.

Determinanten van gedrag die mensen beter leren als ze gekoppeld worden aan specifiek gedrag (bijvoorbeeld roken). Voorbeelden van gedragsspecifieke determinanten zijn kennis, attitudes en vaardigheden (het gaat bij roken dan bijvoorbeeld om kennis over de gevolgen van roken of vaardigheid in ‘nee’ zeggen tegen het aanbod van een sigaret).

Geluidproductieplafonds geven de maximaal toegestane geluidproductie op referentiepunten langs de (spoor) weg aan.

Stoffen die het DNA kunnen beschadigen en daarbij mutaties kunnen veroorzaken die tot kanker kunnen leiden.

Bij gepercipieerde steun gaat het om de mate waarin iemand verwacht steun te krijgen als dat nodig is.

Een gerandomiseerd onderzoek met controlegroep (Engels: RCT, voor Randomized Controlled Trial) is een type wetenschappelijk onderzoek in de biowetenschappen, vooral in de geneeskunde, waarbij getracht wordt de vraag te beantwoorden of een bepaalde behandeling ('interventie') werkzaam of zinvol is.

Het gestandaardiseerd inkomen is het besteedbaar inkomen na correctie voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden; zo komen de schaalvoordelen tot uitdrukking die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding.

Synoniemen: gestandaardiseerd inkomen

Bij het gestandaardiseerde sterftecijfer zijn de effecten van de verschillen in samenstelling van de bevolking naar omvang en leeftijd tussen de diverse jaren uitgeschakeld. De gemiddelde bevolking naar omvang en leeftijd van Nederland over 1990 heeft als standaardbevolking gediend.

Sociale steun in de vorm van gezelschap is bijvoorbeeld als iemand je vraagt ergens aan mee te doen, zomaar opbelt of je aanspreekt voor een praatje, op bezoek komt, met je op stap gaat of je uitnodigt voor een feestje of etentje.

Bij gezinsherenigende migratie gaat het om gezinnen die al voor de immigratie bestonden. Een of meerdere gezinsleden voegen zich bij het andere deel van het gezin dat al eerder naar Nederland is gekomen. Gezinsleden – van bijvoorbeeld een arbeidsmigrant – die in hetzelfde jaar immigreren, worden ook onder de gezinsherenigers gerekend.

De komst van gezinsleden van personen (immigranten) die legaal in Nederland verblijven. Deze term wordt gebruikt in het kader van gezinsmigratie.

Van gezinsvormende migratie is sprake als men zich in Nederland vestigt met het oog op een huwelijk of niet-gehuwd samenwonen. Gezinsvorming is alleen toegestaan als de immigranten beschikken over voldoende inkomen en passende huisvesting.

Huwelijkssluiting van een immigrant die legaal in Nederland verblijft met een partner uit het land van herkomst. Deze term wordt gebruikt in het kader van gezinsmigratie.

Preventie die zich richt zich op mensen met beginnende klachten.

Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst

Genetisch gemodificeerd organisme

Geestelijke gezondheidszorg

Gammahydroxybutyraat. GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug.

Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio

General health questionnaire. Meetinstrument voor de opsporing van potentiële psychische stoornissen bij mensen in de eerste lijn.

Ontstoken tandvlees.

Groningen Longitudinal Aging Study

Kenmerkt zich door een verlies van zenuwvezels van het netvlies. In ongeveer 70% van de gevallen is er sprake van een verhoogde oogboldruk. 

Synoniemen: glaucoom

Gezonde levensverwachting. Het gemiddeld aantal te verwachten 'in goede gezondheid' doorgebrachte levensjaren. Deze gezondheidsmaat combineert lengte en kwaliteit van het leven in één getal.

Geriatric mental state schedule

Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation. Een methode om de kwaliteit van het bewijs en de sterkte van de aanbevelingen in richtlijnen transparanter weer te geven.

De verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen in de zogenaamde 'productieve leeftijdsgroep' van 20-64 jaar

De grijze druk geeft de verhouding aan tussen het aantal 65-plussers en 20-64-jarigen. Het geeft inzicht in de verhouding van het aantal ouderen tot het werkende deel van de bevolking, die de lasten van de vergrijzing moet opvangen. 

De verhouding tussen het aantal personen van 0-19 jaar en het aantal personen in de zogenaam'de productieve leeftijdsgroep' van 20-64 jaar.

Geneesmiddelen vergoedingssysteem

Genome Wide Association Studie. Een type studie waarin 500.000 of meer genetische variaties verspreid over het gehele genoom tegelijkertijd worden geanalyseerd in het DNA van grote aantallen (meer dan 1.000) monsters afkomstig van gezonde personen en mensen met een bepaalde ziekte.

Gezondheids- en welzijnswet voor dieren

Highly Active Antiretroviral Therapy

Hazard Analysis Critical Control Points. Standaardmethode in de levensmiddelenindustrie voor de bewaking van de voedselveiligheid in het productieproces.

Hospital Anxiety and Depression Scale - Anxiety subscale

Health-adjusted life expectancy

Huisartsenpost

Hartfalen (decompensatio cordis) is het best te omschrijven als een klinisch syndroom dat bestaat uit een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart.

Synoniemen: hartfalen

Hoger algemeen voortgezet onderwijs

Hoger beroepsonderwijs

Hepatitis B-surface antigeen

Health Behaviour in School-aged Children

Hepatitis B virus

Hereditary Cerebral Hemorrhage With Amyloidosis - Dutch type. Amyloïde angiopathie, ook wel bekend als de 'Katwijkse ziekte'.

Hoge Dichtheid Lipoproteïnen. HDL wordt het 'goede cholesterol' genoemd. HDL transporteert het teveel aan cholesterol in LDL naar de lever. Via de lever komt het cholesterol in de darmen en verlaat het het lichaam via de ontlasting.

Huisartsendienstenstructuur. Een HDS heeft één of meer huisartsenposten waarin de diensten in de avond, nacht en weekend worden uitgevoerd. Tijdens kantooruren kunnen patiënten terecht bij de eigen of plaatsvervangende huisarts

Synoniemen: Huisartsendienstenstructuur huisartsendienstenstructuur

Huisartsendienstenstructuur

Problemen in de duurzame en affectieve relatie tussen een kind en één of meer opvoeders

Worm die leeft als een parasiet (op of in en zich voedend ten koste van andere wezens).

Bloedstelping, waarbij stollingsfactoren in het bloed, zoals fibrinogeen en fibrinolytische factoren, een belangrijke rol spelen.

Beroerte ten gevolge van een gescheurd bloedvat in of rond de hersenen.

Beroerte ten gevolge van een afsluiting van een slagader die een deel van de hersenen van bloed voorziet.

Een organisme dat voor bepaalde erfelijke eigenschap twee verschillende vormen (alellen) van een gen heeft

Health-for-all by the year 2000. WHO-programma.

Haemophilus influenza type b

Huisarts in dienst van een andere huisarts

Huisarts in dienst van huisarts. Een huisarts (niet in opleiding) die voor langere tijd (minimaal een half jaar) als assistent in de praktijk van een zelfstandig gevestigde huisarts werkt

Human immunodeficiency virus (Humane Immunodeficiëntievirus)

Harmonisatiemodel van de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector

Europese Health Literacy project

Healthy Life Years

Hernia nuclei pulposi (hernia)

Hereditair Non Polyposis Colorectaal Carcinoom, erfelijke dikke darmkanker die niet uit uitgebreide poliepvorming (Polyposis) voortkomt.

Een organisme dat voor bepaalde erfelijke eigenschap twee indentieke vormen (alellen) van een gen heeft

Humaan papilloma virus

Health risks of air pollution in Europe - HRAPIE Project

Hoogrisico-typen Humaan Papillomavirus

Hormoonsuppletietherapie

Herpes simplex virus

Aantal fte huisartsen per 10.000 inwoners. Wanneer het gemiddeld FTE hoog is dan zijn er relatief veel huisartsen werkzaam zijn en is er sprake van een hoge dichtheid.

Een overkoepelende organisatie die de administratieve zaken voor één of meer huisartsenposten regelt. 

Synoniemen: huisartsendienstenstructuur

Huisartsenposten zijn er voor acute vragen van patiënten buiten kantooruren en bieden medische zorg die niet kan wachten tot de volgende werkdag. Voor de huisartsenzorg buiten kantooruren zijn de meeste huisartsen georganiseerd in een huisartsendienstenstructuur (HDS).

Synoniemen: Huisartsenposten

Beëindiging van het huwelijk door overlijden of echtscheiding.

Ongunstig cholesterolgehalte, bloedwaarde voor totaalcholesterol ≥6,5 mmol/l en/of gebruik van cholesterolverlagende medicijnen.

Interventiedatabase - De interventiedatabase Gezond en Actief Leven geeft een overzicht van actuele leefstijlinterventies die in Nederland beschikbaar zijn.

Influenza-achtig ziektebeeld

Inflammatory Bowel Disease

Integrated Burden of Injury study

Intensive care

International Classification of Diseases

International Classification of Diseases, tenth revision

International Classification of Diseases, ninth revision

International Classification of Functioning, Disability and Health

International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps

International Classification of Primary Care

Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie. IVF-behandeling waarbij één enkele zaadcel wordt geselecteerd en rechtstreeks in de eicel wordt geïnjecteerd.

Informatie- en communicatietechnologie

Impaired Fasting Glucose (Verhoogd nuchter glucose)

Immunochemische fecaal occult bloedtest. Bloedtest dikkedarmkankerscreening.

Immunoglobuline G

Impaired Glucose Tolerance (Verminderde glucosetolerantie)

In vitro (Latijn: in glas) is een term die wordt gebruikt voor biologische technieken die buiten het lichaam van het organisme worden toegepast.

Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.

De ontwikkeling (tijd) van het ziekteproces in de symptoomloze periode die ligt tussen het binnendringen van de ziekteverwekkers (besmetting) en ontstaan van ziektesymptomen.

Het reinigen van de ruimte tussen de tanden en kiezen met behulp van een rager (spiraalborsteltje), floss of tandenstoker.

Zorg waarbij iemand de gehele dag (24 uur) wordt opgenomen in een instelling.

In een ader.

kweken die worden afgenomen bij verdenking op of ter uitsluiting van besmetting met MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus).

Intelligentie quotiënt

International Study of Asthma and Allergies in Childhood. 

URL: http://isaac.auckland.ac.nz/

Infectieziekten Surveillance Informatie Systeem- Antibiotica Resistentie

Isoflavonen behoren bij de bioactieve stoffen en horen tot de polyfenolen. Isoflavonen komen voor in peulvruchten (vooral in soja) en lijnzaad. Isoflavonen zijn ook bekend als genisteïne en daidzeïne.

Infant-Toddler Social and Emotional Assessment

Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten

In Vitro Fertilisatie. Methode waarbij eicellen door middel van een punctie uit de eierstokken van de vrouw worden gehaald en buiten het lichaam worden bevrucht (reageerbuisbevruchting). Daarna worden de bevruchte eicellen in de baarmoeder geplaatst met als doel een zwangerschap tot stand te brengen.

Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid

Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.

Jeugdgezondheidszorg

Justitiële jeugdinrichting

Jongeren Op Gezond Gewicht, een lokaal uitgevoerd programma om de stijging van overgewicht bij jongeren om te zetten in een daling.

Bij een juridische fusie gaan de fusiepartners op in een nieuw op te richten rechtspersoon.

Synoniemen: juridische fusie juridische fusies Juridische fusies

Klachten en Aandoeningen aan het Bewegingsapparaat

Een gen dat op een plek in het DNA (erfelijk materiaal) ligt, waarvan het vermoeden bestaat dat het een rol speelt bij een bepaalde erfelijke eigenschap of ziekte doordat de plek op het chromosoom, de expressie, het eiwitproduct, of de link met een bepaald fenotype hierop wijst.

Klachten aan arm, nek en schouder. Dit wordt ook wel Repetitive Strain Injury (RSI) of klachten aan de bovenste extremiteiten genoemd.

Cluster van bizarre motorische verschijnselen zoals niet of nauwelijks praten, wasachtige buigzaamheid en gebrek aan bewustzijn en cognitieve functies.

Kosteneffectiviteitsanalyse. Analyse waarbij zowel de kosten samenhangend met een (zorg)interventie als de effecten op de gezondheidstoestand worden onderzocht.

Bij opname in een ziekenhuis wordt onderscheid gemaakt tussen dagopnamen (of dagverpleging) en klinische opnamen. Klinische opnamen betreffen de ziekenhuisopnamen die meestal langer dan één dag duren.

Keel-, neus- en oorheelkunde

Dit is een sterke gezichtsveldbeperking waarbij alleen het centrale zien nog goed is, en feitelijk al sprake is van maatschappelijke blindheid.

Synoniemen: kokerzien

Dit is een sterke gezichtsveldbeperking waarbij alleen het centrale zien nog goed is, en feitelijk al sprake is van maatschappelijke blindheid.

Kinderen van Ouders met Psychische Problemen

Kwalitatieve Woningregistratie

Ook wel melkintolerantie genoemd. Het enzym lactase is verantwoordelijk voor de afbraak en opname van lactose (melksuiker) in de darm. Bij het ontbreken van dit enzym kan de lactose die van nature in melk voorkomt niet afgebroken worden en kunnen er darmklachten ontstaan.

Landelijke abortusregistratie

Longitudinal Aging Study Amsterdam

Lager beroepsonderwijs

Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg. Voorheen Landelijke Medische Registratie (LMR)

Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding

Low density lipoprotein cholesterol. Lage Dichtheid Lipoproteïne, ook het 'slechte cholesterol' genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich gemakkelijk in de wanden van slagaders waardoor de slagaders kunnen vernauwen en dichtslibben (slagaderverkalking).

Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraken

Kinderen die na geboorte enig teken van leven hebben vertoond, ongeacht de zwangerschapsduur.

Het gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd.

Synoniemen: levensverwachting Levensverwachting

Levensverwachting in goede ervaren gezondheid

Levensverwachting in goede geestelijke gezondheid

Lymphogranuloma venereum

Luteinising hormone releasing hormone

Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg

TC-, LDL-, HDL- en triglyceridenconcentratie

Synoniemen: Lipidenspectrum

Letsellastmodel. Rekenmodel van Consument en Veiligheid.

Lentigo maligna melanoom

Ontstaan in de melkkliertjes en meestal verspreid door de borst groeiend.

Positie op een chromosoom waarop zich één gen, maar soms ook meerdere genen bevinden.

Liquified petroleum gas. Vloeibaar gemaakte, gasvormige koolwaterstoffen zoals propaan en butaan.

D-lysergic acid diethylamide. Harddrug met sterke invloed op het gevoel, het bewustzijn en de waarneming (Hallucinogeen).

Linkerventrikelejectiefractie

Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn

Levensverwachting zonder beperkingen

Levensverwachting zonder chronische ziekten

 Is een afbraakproces van het centrale deel van het netvlies (gele vlek of macula), dat meestal op hogere leeftijd ontstaat. 

Synoniemen: maculadegeneratie

Maximum Abbreviated Injury Scale

Malaise klachten zijn klachten over moeheid, hoofdpijn, slapeloosheid, spier- en gewrichtspijn en rugpijn.

Synoniemen: malaise klachten

Röntgenfoto van borst.

Monitoring of Antimicrobial Resistance and Antibiotic Usages in Animals in the Netherlands

Middelbaar algemeen voortgezet onderwijs

Maslach Burnout Inventory

Middelbaar beroepsonderwijs

Het laagste niveau van het beroepsonderwijs, vergelijkbaar met de huidige assistentenopleiding (mbo kwalificatieniveau 1)

Synoniemen: mbo 1

Maag-, darm- en leverziekten

Een particulier huishouden bestaande uit twee of meer personen.

Metabolic Equivalent. Een meeteenheid om uit te drukken hoeveel energie een bepaalde fysieke inspanning kost ten opzichte van de benodigde energie in rust.

Een (kwantitatieve) methode waarbij de resultaten van meerdere afzonderlijk uitgevoerde studies worden samengebracht om tot secuurdere uitkomsten te komen, bijvoorbeeld een nauwkeuriger schatting van de grootte van het effect van een behandeling of interventie.

Een mengeling van overgewicht, insulineresistentie (voorstadium diabetes) en hyperlipidemie (hypercholesterolemie).

Synoniemen: metabool syndroom

Synoniemen: metabool syndroom

milligram

RAND Mental health inventory. Een instrument dat de algemene psychische gezondheidstoestand in een bevolking meet.

Minimale interventiestrategie. Strategie (die minimale tijdsinvestering kost) voor hulpverlener om patiënt risico's van leefstijl te wijzen.

megajoule

Meldkamer Ambulancezorg

Midden- en kleinbedrijf

Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse

Afkorting van (aantal) millimeters kwik, graadmeter voor de bloeddruk.

Mini mental state examination. Screeningsinstrument waarmee een globale indruk van het cognitief functioneren van ouderen kan worden verkregen aan de hand van een aantal vragen. De MMSE bevat twintig items en de te behalen scores variëren van nul tot dertig punten, waarbij een hogere score staat voor een beter cognitief functioneren.

Mobiel medisch team

Mobiel medisch team

Milieu- en Natuurplanbureau

Aantal vrouwen overleden ten gevolge van complicaties van zwangerschap, bevalling en kraambed (binnen 42 dagen na beëindiging van een zwangerschap). Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 100.000 levendgeborenen.

MONItoring of trends and determinants in CArdiovasculair diseases. Het MONICA project stamt uit de jaren tachtig van de vorige eeuw en bracht via diverse centra in Europa de ontwikkelingen in kaart op het gebied van hart- en vaatziekten. http://www.thl.fi/monica/

Sterfecijfer

Medisch Psychiatrische Unit. Gespecialiseerde eenheid in het ziekenhuis met een beperkt aantal bedden, die is uitgerust om patienten met een combinatie van lichamelijke en psychische aandoeningen op te nemen.

MRA. Magnetic Resonance Angiografie: het afbeelden van bloedvaten met de MRI-scanner.

Magnetic resonance imaging. Magnetische Resonantie Computer Tomografie. Een onschadelijke beeldvormende techniek waarmee dwarsdoorsneden van het lichaam kunnen worden gemaakt. Het maakt gebruik van de eigenschap van atoomkernen om onder invloed van radiogolven zelf energie uit te gaan stralen.

Meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) staat bekend als de 'ziekenhuisbacterie' omdat hij, vooral in ziekenhuizen, epidemieën veroorzaakt. De bacterie is ongevoelig (resistent) voor behandeling met meticilline en veel andere antibiotica.

Meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) staat bekend als de 'ziekenhuisbacterie' omdat hij, vooral in ziekenhuizen, epidemieën veroorzaakt. De bacterie is ongevoelig (resistent) voor behandeling met meticilline en veel andere antibiotica.

Mannen die seks hebben met mannen

Mannen die seks hebben met mannen

MilliSievert. Maat voor de 'effectieve dosis' ioniserende straling, ofwel de hoeveelheid straling waarmee het lichaam gemiddeld genomen belast wordt.

Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau

Iedere combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon.

Gelijktijdige werking van twee of meer factoren, waarbij het totale effect gelijk is aan het product van de afzonderlijke effecten van deze factoren.

Giftige stoffen die worden gevormd door schimmels.

Onvrijwillige samentrekking van spieren

Synoniemen: Myoclonieën

Nucleic Acid Amplification Test. (moleculaire lab-techniek zoals PCR (Polymerase chain reaction)).

Nationaal Actieprogramma Chronische Longziekten

Nationaal Actieprogramma Diabetes

Het aantal levendgeborenen minus het aantal overledenen. Als de groei positief is, is er sprake van natuurlijke aanwas; bij negatieve groei van natuurlijke krimp.

Synoniemen: natuurlijke groei

Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden

Neonatale Intensive Care Units (NICU) bieden gespecialiseerde medische en verpleegkundige zorg aan pasgeborenen die intensieve zorg en behandeling nodig hebben.

Aantal overledenen in de eerste vier levensweken. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.

Aantal overledenen in de eerste vier levensweken. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.

Het aandeel van de potentiële beroepsbevolking (bevolking van 15-65 jaar) dat een betaalde baan heeft. Werklozen worden hierin dus niet meegeteld.

Een persoonlijkheidskenmerk van emotionele instabiliteit en negatieve affectiviteit.

Kenmerkt zich door irreële gedachten, het ervaren van negatieve emoties (negatieve affectiviteit) en gevoelens die wijzen op een onvermogen tot aanpassing en aanwezigheid van psychologische stress.

Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra

Next Generation Sequencing: een term die wordt gebruikt om de technologieën om het snel en relatief goedkoop in kaart brengen van de volledige genetische code van een mens aan te duiden.

Non-Hodgkin lymfomen

Nottingham Health Profile

Neonatale Intensive Care Units (NICU) bieden gespecialiseerde medische en verpleegkundige zorg aan pasgeborenen die intensieve zorg en behandeling nodig hebben.

Neonatale intensive care unit

Personen met een vader en/of moeder geboren in Afrika, Latijns-Amerika of Azië (exclusief Indonesië en Japan) of Turkije.

Bij de NIPT (niet-invasieve prenatale test) wordt er in een laboratorium bloed afgenomen van de zwangere

Niet-Ioniserende Straling. De verzamelnaam voor elektromagnetische straling waarvan de fotonenergie onvoldoende is om initialisatiereacties in atomen of moleculen te bewerkstelligen en zo bijvoorbeeld erfelijk materiaal (DNA) aan te tasten.

Nodulair melanoom

Nederlandse Norm Gezond Bewegen

Non-Operative Caries Treatment and Prevention

Nasopharynxcarcinoom. Kanker van de neuskeelholte.

Nationaal Programma Grieppreventie

Nationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik

Nationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik

Nationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik

Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (RIVM/AMC)

Non-steroidal anti-inflammatory drug (niet op steriode gebaseerde ontstekingsremmers)

Non-small cell lung carcinoma (niet-kleincellig longcarcinoom)

N-terminal proB-type Natriuretic Peptide

Nederlandse Transplantatie Stichting

De NTSV-groep betreft een laagrisicogroep van vrouwen met een voldragen eerste kind in hoofdligging.

Beïnvloeden van (keuze)gedrag door een zetje in de goede richting te geven

Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie

Oto-Akoestische Emissie. Geluid dat door het oor zelf geproduceerd wordt onder invloed van geluiden die van buiten komen.

Ernstig overgewicht. Er is sprake van een Body Mass Index (BMI) ≥ 30 kg/m

Ongevallen en Bewegen in Nederland. Een continu uitgevoerde enquête naar ongevalsletsels en sportblessures, sportparticipatie en bewegen in Nederland.

Oppositional Defiant Disorder

Een odds-ratio is de verhouding van twee ‘odds’. Een odds is de kans dat een gebeurtenis zich voordoet in groep a (p) gedeeld door de kans dat een gebeurtenis zich niet voordoet in die groep (1-p).

Het gemiddeld aantal inwoners per FTE oefentherapeut. Wanneer het gemiddeld aantal inwoners per FTE laag is, betekent dat er relatief veel oefentherapeuten werkzaam zijn, dus is er sprake van een hoge dichtheid.

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg

Orale glucosetolerantietest. Test waarmee artsen bepalen of iemand problemen heeft met de glucosehuishouding en dus (bijna) diabetes heeft. Na het drinken van suikerwater wordt gemeten hoe snel dat door het lichaam wordt verwerkt.

Openbare gezondheidszorg

Open methode van coördinatie

De onderdruk of diastolische druk is het minimum van de druk die optreedt tussen twee samentrekkingen van het hart in, als de linker hartkamer zich weer met bloed vult.

verstrekken op grond van de Geneesmiddelenwet niet-receptplichtige en/of receptplichtige geneesmiddelen. Sinds 2007 kan een aantal niet-receptplichtige geneesmiddelen (zelfzorggeneesmiddelen) buiten de apotheek en drogisterij verkocht worden.

Synoniemen: openbare apotheken

Organisch Psycho Syndroom. Syndroom dat diverse gedrags-en persoonlijkheidsveranderingen laat zien die samenhangen met de langdurige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen.

De mogelijkheid om niet mee te doen aan, of gebruik te maken van voorzieningen, tests en/of onderzoeken die standaard worden aangeboden of uitgevoerd.

Opt-out betekent dat een hiv test 'standaard' wordt afgenomen. De patiënt wordt van tevoren expliciet (mondeling) geïnformeerd dat een hiv-test wordt uitgevoerd en dient hiertegen actief bezwaar te maken als hij dat niet wenst.

Synoniemen: opt-out

Odds ratio. De verhouding (quotiënt) tussen twee kansverhoudingen.

Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m²

Psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen

Populatie attributief risico. Maat voor de hoeveelheid gezondheidsverlies in een populatie die is toe te schrijven aan een risicofactor: het percentage van het gezondheidsprobleem in de totale populatie dat kan worden voorkomen door volledige uitschakeling van de risicofactor. Het is hiermee een schatting van de theoretisch te behalen gezondheidswinst in een populatie.

Ontsteking van het wortelvlies en het kaakbot rond de wortel.

Vermijding ofwel het niet aanpakken van stress.

Vermijding van het aanpakken van emoties die het gevolg zijn van stress. Bijvoorbeeld door alcohol drinken of veel eten, ontkenning, piekeren.

PreventieConsult Cardiometabool Risico

Pontocerebellaire hypoplasie type 2. PCH2 is een erfelijke aandoening van de kleine hersenen en de hersenstam. De oorzaak is een verandering in het erfelijk materiaal.

Percutane coronaire interventie. Ook wel dotteren of ballondilatatie genoemd. Techniek waarbij een opblaasbare ballon op (bijna) dichtgeslibde plaatsen in de hartslagaders (kransslagaders) het bloedvat wat kan oprekken. Het doel van deze techniek is de doorbloeding van de hartspier weer beter op gang te brengen.

Polymerase Chain Reaction. Een techniek die het mogelijk maakt om uit zeer kleine hoeveelheden DNA (enkele moleculen) specifiek een of meer gedeeltes te vermenigvuldigen (amplificeren) tot er genoeg van is om het te analyseren.

Pervasive Developmental Disorderd, Not Otherwise Specified (Pervasieve ontwikkelingsstoornis)

Perinatale sterfte: De som van doodgeboorte en vroegneonatale sterfte (sterfte in de eerste 7 dagen) of neonatale sterfte (sterfte in de eerste 28 dagen). De perinatale sterfte wordt uitgedrukt per 1.000 levend- en doodgeborenen.

Ontsteking van het beenvlies van de tandkas.

Het persoonlijk inkomen omvat inkomen uit arbeid, eigen onderneming, uitkering inkomensverzekeringen en uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag).

Synoniemen: persoonlijk inkomen

Positron emission tomography

Persoonsgebonden budget

Pelvic inflammatory disease. Pelvic inflammatory disease. Verzamelnaam voor infecties van het kleine bekken (baarmoederslijmvlies, eileiders en buikholte) en abcessen in de eierstokken of eileider. De infecties zijn het gevolg van gonorroe of van infectie met Chlamydia trachomatis. PID kan gepaard gaan met chronische pijn in de onderbuik, maar kan ook zonder klachten verlopen.

Peilstation Intensief Melden

Phenylketonurie is een ongeneeslijke, erfelijke stofwisselingsziekte. Het wordt veroorzaakt doordat de lever één bestanddeel van eiwitten, het aminozuur Phenylalanine niet of niet voldoende verwerkt. Het aminozuur hoopt zich op in het bloed en belemmert daardoor de groei en ontwikkeling van de hersens.

De kans die een denkbeeldig persoon loopt om op een bepaalde plek dodelijk getroffen te worden door een ongeluk in een bedrijf.

Prostate, lung, colorectal & overian cancer screening trial

Stofdeeltjes met een diameter kleiner dan 10 µm (fijnstof).

Stofdeeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 µm (fijnere fractie van fijn stof).

Penicillin non-susceptible Streptococcus pneumoniae

Praktijkondersteuner Huisartsen

Ader waar het bloed uit spijsverteringsorganen samenkomt en waar vandaan het naar de lever wordt gevoerd.

Aantal overledenen tussen 4 levensweken en 1 jaar na geboorte. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.

Het deel van de bevolking dat gelet op zijn leeftijd in aanmerking komt voor deelname aan het arbeidsproces. Meestal hiertoe de bevolking van 15 tot 65 jaar gerekend.

Synoniemen: potentiële beroepsbevolking

Postoperatieve wondinfecties

Hersengebied dat verantwoordelijk is voor cognitieve, emotionele en motivationele processen.

Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.

Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance

De ziekte of de gebeurtenis waarmee de aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidde, startte. Men spreekt hierbij wel van de onderliggende ziekte of het grondlijden (Bron: CBS).

Het voorkómen dat nieuwe gevallen van een ziekte (en sterfte) optreden door het wegnemen van de oorzaken.

Infectieus eiwit dat ziekten kan veroorzaken zoals BSE bij runderen en de variant Creutzfeld-Jacobziekte bij mensen.

Behandelcentra zonder WTZi-toelating (Wet toelating zorginstellingen) die zorg verlenen waarop geen aanspraak bestaat ingevolge artikel 6 Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten of een zorgverzekering als bedoeld in artikel 1 van de Zorgverzekeringswet. Bovendien betreft het alleen behandelcentra waarin BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaren werkzaam zijn die handelingen verrichten als bedoeld in artikel 36 van de Wet BIG. De behandelcentra die wel in het bezit zijn van een WTZi toelating hoeven zich niet te registreren in het zorgregister

Synoniemen: privéklinieken

‘Vooruitkijkend’, op de toekomst gericht.

Microscopisch ééncellig dierlijk organisme.

Prostaat specifiek antigeen

Present state examination

PSIE (Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie) is een landelijk bevolkingsonderzoek waarbij een zwangere vrouw in het eerste verloskundig consult bloedonderzoek aangeboden krijgt (bij voorkeur vóór week 13 van de zwangerschap).  Het bloed wordt gescreend op hepatitis B (hepB), syfilis (lues), hiv en de volgende bloedgroepantistoffen: Rhesus (D)-antigeen (RhD), Rhesus (c)-antigeen (Rhc) en irregulaire erytrocyten antistoffen (IEA). 

Een persoon met een psychose is het normale en dagelijkse contact met de werkelijkheid kwijtgeraakt. Dat wijst op een ernstige verstoring van de verwerking van informatie.

Person trade-off

Posttraumatische stressstoornis

Psychiatrische klinieken van Academische centra

Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.

Quality-adjusted life-year. Maat voor kwaliteit van een levensjaar (uitgedrukt in tijd); opgebouwd uit de resterende levensduur en de kwaliteit van leven van een persoon na interventie. QALY's worden berekend als een schatting van de gewonnen levensjaren, waarbij elk jaar vermenigvuldigd wordt met een gewicht (ook wel utiliteit genoemd) dat de kwaliteit van leven weergeeft van de persoon in dat jaar.

Reumatoïde artritis

Rachitis. Ziekte waarbij te weinig kalkzouten in de beenderen worden afgezet, waardoor het bot te weinig hard wordt en gemakkelijk kromgroeit. Synoniem: Engelse ziekte.

Research and development-36. Meetinstrument met als doel het vaststellen van de algemene gezondheidstoestand. De RAND-36 is identiek aan de SF-36 vragenlijst, maar de wijze van score verschilt iets.

Renine-Angiotensine-Systeem

Regionale ambulancevoorziening. Samenwerkingsverband tussen ambulancediensten en de Meldkamer Ambulancezorg (MKA).

Randomized controlled trial

Een receptgeneesmiddel is een geneesmiddel dat uitsluitend op recept van een voorschrijver verkrijgbaar is. De receptgeneesmiddelen zijn verkrijgbaar bij openbare apotheken, apotheekhoudende huisartsen en ziekenhuisapotheken.

Het opnieuw optreden van de (verschijnselen van de) ziekte.

Een centrum dat op meerdere testlocaties in de regio aan specifieke risicogroepen laagdrempelige soa-zorg aanbiedt, waaronder kostenloze hiv- en soa-testen en behandeling. Het betreft meestal GGD-locaties, waaronder soa-poliklinieken of andere spreekuurlocaties, en in een enkel geval biedt de GGD deze zorg aan via een ziekenhuis in de buurt. Nederland is verdeeld in acht regio’s met ieder een eigen regionaal soa-centrum, bestaande uit één coördinerende GGD en diverse satelliet GGD'en.

Een huisarts die werkzaam is als zelfstandig gevestigde, hidha of vaste waarnemer

Synoniemen: regulier gevestigde huisartsen Regulier gevestigde huisarts Regulier gevestigde huisartsen

De kans dat iemand een vastgesteld aantal jaren (n) na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt als volgt geschat: de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).

De kans dat iemand tien jaar na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt geschat door deling van de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).

Synoniemen: relatieve 10-jaarsoverleving relatieve tienjaarsoverleving 10-jaarsoverleving tienjaarsoverleving Tienjaarsoverleving Relatieve 10-jaarsoverleving

De kans dat iemand vijf jaar na diagnose van een bepaalde ziekte niet aan die ziekte overleden is. Deze kans wordt geschat door deling van de geobserveerde overleving (onafhankelijk van doodsoorzaak) van de patiëntengroep gedeeld door de verwachte overleving van een groep met een zelfde leeftijds- en geslachtsopbouw uit de algemene populatie (op basis van sterftetafels van de algemene bevolking).

Synoniemen: relatieve 5-jaarsoverleving vijfjaarsoverleving 5-jaarsoverleving Relatieve 5-jaarsoverleving Vijfjaarsoverleving relatieve vijfjaarsoverleving

Rapid Eye Movement-slaap. Periode in de slaap waarin de 'rapid eye movements', oftewel snelle oogbewegingen, plaatsvinden.

De responstijd is de tijdsduur vanaf het begin van de aanname (= het opnemen van de telefoon) door de centralist van de Meldkamer Ambulancezorg (MKA) tot het moment waarop de ambulance arriveert op de door de centralist van de MKA aangegeven plaats zo dicht mogelijk bij de patiënt en waar de ambulance nog kan komen. De responstijd is opgebouwd uit: tijdsduur aanname en uitgifte, uitruktijd en aanrijdtijd.

Regeling externe veiligheid inrichtingen

Review of evidence on health aspects of air pollution - REVIHAAP Project

Radiofrequente velden. Kan afkomstig zijn van bijvoorbeeld radio- en tv-zenders, gsm-antennes en mobiele telefoons.

Risico-inventaristie en evaluatie

Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg

Regionale Instelling voor Beschermd Wonen. Voorziening voor de huisvesting en ondersteuning aan psychosociaal kwetsbare personen (zoals ex-delinquenten, thuislozen en ex-verslaafden) met veelal een langdurige psychiatrische voorgeschiedenis. De beschermende woonvorm richt zich naast begeleiding ook op de verschillende levensgebieden, zoals algemene redzaamheid, wonen, sociale contacten en dagbesteding en/of werk en streeft naar resocialisatie.

Regionaal indicatie-orgaan. Verzorgt de indicatiestelling voor AWBZ-gefinancierde verpleging en (huishoudelijke, persoonlijke en gespecialiseerde) verzorging. De organisatie van de RIO's valt onder de verantwoordelijkheid van gemeenten.

De mate waarin iemand ongunstig scoort op een combinatie van een aantal factoren bepaalt de hoogte van het risico op coronaire hartziekten. Het gaat om de volgende factoren: totaal cholesterol, HDL-cholesterol, bloeddruk, leeftijd, geslacht, rookgedrag en het hebben van bepaalde ziekten (hart- en vaatziekte of diabetes).

Rechterlijke Machtiging. Een Rechterlijke Machtiging (RM) is een gedwongen opname en behandeling van mensen van 12 jaar en ouder die lijden aan een psychiatrische ziekte. Bij een RM is geen sprake van een acute crisissituatie en duurt vaak een half jaar of langer.

Ribo nucleic acid (Ribonucleïnezuur)

Registratienet Huisartsenpraktijken

Regionale Ondersteuningsstructuur

Rapid Plasma Reagin

Relatief risico. De verhouding (quotiënt) van het risico op een aandoening bij aanwezigheid van een risicofactor ten opzichte van personen zonder deze factor.

Repetitive strain injury. Dit wordt ook wel KANS (klachten aan arm, nek en schouder) genoemd.

Richtlijn Sportdeelname Onderzoek. Dit is een gestandaardiseerde vragenlijst om de frequentie, sporttak, sportvorm, organisatievorm en accommodatiebenutting van grote bevolkingsgroepen in kaart te brengen.

Respiratoir syncytieel virus

Rijksvaccinatieprogramma

Administratieve opnemingen minus de administratieve afvoeringen uit de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens. Administratieve opneming betreft veelal hervestiging van mensen die eerder administratief zijn afgevoerd en die de gemeente melden dat zij nooit uit Nederland zijn weggeweest. Het saldo kan worden opgevat als niet-gemelde emigratie.

Schedules for clinical assessment in neuropsychiatry

Draadvormige plant die geen bladgroen bevat maar bestaat uit een zwamvlok en zwamdraden.

Structured Clinical Interview for DSM (Diagnostic and statistical manual of mental disorders) disorders

Small cell lung carcinoma (Kleincellig longcarcinoom)

Standaarddeviatie

Strengths and Difficulties Questionnaire

Severity of Dependence Scale

Het afdichten of verzegelen van groefjes en putjes in tanden en kiezen. De tandarts of mondhygiënist gebruikt hiervoor meestal een kunststoflak, welke transparant of geelwit kan zijn.

Ontsteking door een ziektekiem die optreedt na een ontsteking van een andere ziektekiem (bacterie of virus).

Opsporen van een ziekte of een risicofactor van een ziekte voordat de 'patiënt' zich van de ziekte bewust is, gevolgd door adequate behandeling.

het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase

Synoniemen: sedatie

Sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Verschillen in gezondheidstoestand tussen sociaaldemografische bevolkingsgroepen.

Spoedeisende hulp

Het hebben van onbeschermde geslachtsgemeenschap (zonder condoom) met seksueel ervaren personen en/of met personen die intraveneus drugs gebruik(t)en.

Selectieve preventie richt zich op bevolkingsgroepen met een verhoogd risico.

Screenen van doelgroepen op basis van risicoprofielen.

Het aanmaken van allergeen specifieke antistoffen (Immunoglobuline E, IgE).

Het vermogen van de test bij aanwezigheid van een bepaalde ziekte deze ook daadwerkelijk te kunnen aantonen. Dit is het percentage zieke patiënten met een positieve (en dus juiste) testuitslag.

structureel echoscopisch onderzoek (20 wekenecho)

structureel echoscopisch onderzoek (20 wekenecho)

Waterige organische vloeistof, de vloeistof die zich afscheidt bij het stollen van lichaamsvochten (bloed, lymfe).

Sociaal-economische Status. Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus.

Medical Outcomes Study 12-Item Short Form Health Survey.Variant van de SF-36, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-12 bestaat uit 12 vragen waarmee twee totaalscores berekend kunnen worden: één voor de lichamelijke kwaliteit van leven (physcial component score) en één voor de psychische kwaliteit van leven (mental component score).

Medical Outcomes Study 20-Item Short Form Health Survey. Variant van de SF-36 en SF24, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-20 bestaat uit 6 dimensies: fysiek functioneren, rolbeperkingen, pijn, algemene gezondheidsbeleving, sociaal functioneren, en geestelijke gezondheid.

Medical Outcomes Study 24-Item Short Form Health Survey. Variant van de SF 20 en SF-36, een vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven. De SF-24 bestaat uit 7 dimensies: fysiek functioneren, rolbeperkingen, pijn, algemene gezondheidsbeleving, vitaliteit, sociaal functioneren, en geestelijke gezondheid.

Medical Outcomes Study 36-Item Short Form Health Survey. Vragenlijst voor het meten van kwaliteit van leven.

System of Health Accounts

Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe

Een erfelijke vorm van bloedarmoede waarbij de rode bloedlichaampjes een sikkelvorm hebben.

Sickness Impact Profile

Systemische lupus erythematodes 

Systemische Lupus Erythematosus. Een auto-immuunziekte waarbij het lichaam antistoffen tegen bloedvaten en het eigen bindweefsel maakt. Dit leidt tot ontsteking van het bindweefsel, die schade aan de huid, gewrichten en inwendige organen veroorzaakt.

Sociaal-medische advisering

Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen

Single nucleotide polymorphism

Signaleringsoverleg ziekenhuisinfecties en antimicrobiële resistentie.
Dit is een overlegstructuur om uitbraken van resistente micro-organismen in ziekenhuizen snel op te merken en een inschatting te geven van de dreiging voor andere zorginstellingen. 

Seksueel overdraagbare aandoeningen

Van sociale eenzaamheid is sprake als iemand betekenisvolle relaties met een bredere groep mensen zoals kennissen, collega’s, buurtgenoten of mensen met dezelfde belangstelling mist; een intieme partnerrelatie kan sociale eenzaamheid niet opheffen.

Er wordt uitgegaan van 25 verschillende regelingen. Het gaat dan om werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsregelingen, bijzondere bijstand, sociale werkvoorziening, de AWBZ, speciaal onderwijs, het 'rugzakje' en zaken als tegemoetkomingen voor chronisch zieken. De huur- en zorgtoeslag zitten er niet bij.

Synoniemen: Sociale regelingen

Ziektebeelden waarbij lichamelijke klachten in verband staan met psychische symptomen.

Het vermogen van de test bij afwezigheid van een bepaalde ziekte deze ook daadwerkelijk te kunnen uitsluiten. Dit is het percentage van de niet-zieke patiënten met een negatieve (en dus juiste) uitslag.

In ieder geval 12 keer per jaar sporten en / of maandelijks een wedstrijd bezoeken.

Opeenhoping van etter in een holte als gevolg van niet steriel spuiten.

Short QUestionnaire to ASsess Health enhancing physical activity

Superficial spreading melanoom

Toestand na een acuut coronair incident waarbij een bepaald segment (ST-segment) van de grafische weergave van de electrische activiteit van het hart (het electrocardiogram) hoger ligt dan bij gezonde personen

Staar (of cataract) is een vertroebeling van de ooglens die ontstaat door verandering van de eiwitsamenstelling en het watergehalte van de ooglens. 

Synoniemen: staar

Het vergelijkbaar maken van cijfers die betrekking hebben op verschillende jaren of populaties, door rekening te houden met verschillen, bijvoorbeeld leeftijdsverdeling.

Synoniemen: Gestandaardiseerd gestandaardiseerd gestandaardiseerde

Standaardiseren vindt plaats om aantallen die over een groep onderzochte personen gaan, representatief te maken voor de gehele bevolking.

Shigatoxine producerende E. coli

Vernauwing van een kanaal (darm, bloedvat) of opening.

De kans dat iemand uit een bepaalde leeftijdsgroep in een bepaalde periode komt te overlijden.

Afdeling voor geïntegreerde diagnostiek, behandeling, verpleging en revalidatie na een beroerte.

Politiek belangrijke indicatoren op het gebied van werk, innovatie, economische hervormingen, sociale cohesie en milieu. Ze worden in elk EU-land jaarlijks bepaald. Structurele indicatoren zijn politiek belangrijk omdat ze gebruikt worden om de voortgang van de doelstellingen uit de Lissabon-strategie (vastgesteld op de Europese Raad van Lissabon in maart 2000) te meten.

Bloeding in de ruimte tussen hersenvliezen, net onder de schedel.

Een systeem dat (actueel) inzicht geeft in de ontwikkeling van het vóórkomen van zowel infectieziekten als ziekteverwekkers. Dit houdt in de systematische verzameling, analyse en interpretatie van gegevens en vervolgens de rapportage.

Samen Werken aan de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid

Omgaan met stress door het actief oplossen van een probleem dat stress veroorzaakt. Mensen die taakgericht met problemen omgaan, bekijken bijvoorbeeld hoe zij het kunnen oplossen, denken na over hoe zij vergelijkbare problemen hebben opgelost of bepalen een koers en volgen deze.

Revision Topic Advisory Groups

Gemiddeld tandartsen per 10.000 inwoners 

Het oplossen van tandglazuur door zuurinwerking. Deze zuren zijn afkomstig uit voedingsmiddelen. Daarnaast kan maagzuur ook een veroorzaker zijn van tanderosie.

Tuberculose

Teratogeen is de naam van de eigenschap van een stof of een ziekte om bij de foetus afwijkingen te veroorzaken als de moeder tijdens de zwangerschap met de stof in aanraking komt, deze inademt of inneemt, dan wel de ziekte doormaakt.

Synoniemen: teratogene stoffen

Transient Ischemic Attack (Transiënte Ischemische Aanval). Een tijdelijke vermindering van de doorbloeding van een meestal klein gebied in de hersenen. De klinische verschijnselen zijn binnen 24 uur volledig verdwenen.

Het aantal mensen dat op 1 januari van een bepaald jaar nog in leven is en bij wie in de 10 jaar daaraan voorafgaand, de ziekte is gediagnosticeerd. Gebruikelijke maat in kankerregistratie.

Synoniemen: tienjaarsprevalentie 10-jaarsprevalentie

Tumor necrose factor

Tumor, Node, Metastase. Anatomische classificatie van tumoren, gebaseerd op de grootte van de primaire tumor, de aanwezigheid van aangedane lymfknopen en de aanwezigheid van eventuele metastasen. De classificatie is ontwikkeld door de International Union Against Cancer (UICC).

Treponema Pallidum Particle Agglutination Assay

Onverzadigde vetzuren, die hetzelfde effect hebben als verzadigde vetzuren. Transvetzuren komen vooral voor in koek, gebak, voorgebakken friet en hartige snacks.

Vetachtige stoffen in het bloed, waarvan een te hoge bloedwaarde in combinatie met ongunstige cholesterolwaarden het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.

Behandeling met een enzym-achtige stof waarmee een afsluitende trombus (bloedprop) in een slagader geheel of gedeeltelijk tot oplossing wordt gebracht.

Vorming of aanwezigheid van bloedstolsel in bloedvat. Wanneer een bloedstolsel erg groot wordt, kan de bloedtoevoer naar een orgaan of weefsel geblokkeerd worden.

Transmissible Spongiform Encephalopathy

Wet Terugdringing Ziekteverzuim

Utrechtse Burnout Schaal

Universitair Medisch Centrum

Ultraviolet

Urineweginfectie

Geldigheid: de mate waarin werkelijk gemeten wordt wat bedoeld werd te meten.

Visual analogue scale

Veneral Diseases Research Laboratory

Drager van besmetting. Veroorzaakt zelf geen ziekte, maar zorgt dat ziekteverwekkende organismen worden overgedragen.

Aantal verloskundigen per 10.000 vrouwen in de vruchtbare leeftijd ( 15 t/m 19 jaar).

Vermijding van stressvolle situaties of gevoelens daarover. Mensen die op een vermijdingsgerichte manier omgaan met stress gaan er bijvoorbeeld een tijdje tussenuit om afstand te nemen van de situatie, zoeken of bellen een vriend of vriendin of trakteren zichzelf op iets.

Het gemiddeld aantal mensen  dat jaarlijks naar de betreffende gemeente is verhuisd (per 1.000 inwoners).

Synoniemen: vestigingscijfer

Voorlichting in eigen taal en cultuur

Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg

Vereniging Huisartsenposten Nederland

Infectieus organisme; veel kleiner dan de kleinste bekende bacteriën.

Verloren levensjaren. Aantal jaren dat personen die zijn overleden ten gevolge van een aandoening nog geleefd zouden hebben bij afwezigheid van de aandoening ten opzichte van een gekozen bovengrens (bijvoorbeeld de resterende levensverwachting).

Bij de vlokkentest wordt een stukje weefsel van de moederkoek weggenomen en onderzocht.

Synoniemen: vlokkentest

De term wordt in Nederland vooral gebruikt voor mensen die (na verblijf in een asielzoekerscentrum) een verblijfstatus hebben gekregen. Ook valt er een kleine groep mensen onder die door de Nederlandse regering is uitgenodigd als vluchteling (de zogenoemde ‘uitgenodigde vluchteling’).

Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs

Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs: basis- en kaderberoepsgerichte leerweg 

voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs: gemengde en theoretische leerweg

Veiligheidsmanagementsysteem

Voortgezet onderwijs

Met voedingsstatusonderzoek wordt door middel van de bepaling van parameters in bijvoorbeeld bloed of urine de vitaminen- en mineralenvoorziening van de bevolking vastgesteld.

Landen behorend tot de voormalige Sovjet-Unie: Armenië, Azerbeidzjan, Estland, Georgië, Kazachstan, Kirgizië, Letland, Litouwen, Moldavië, Oekraïne, Oezbekistan, Rusland, Rusland (oud), Sovjet-Unie, Tadjikistan en Turkmenistan

Het percentage van de mensen met een positieve testuitslag dat daadwerkelijk de ziekte of aandoening heeft.

De Vancomycine-resistente enterokok is een darmbacterie die niet behandeld kan worden met de gangbare antibiotica. Enterokokken zijn bij gezonde mensen ongevaarlijk, maar kunnen bij zieke mensen infecties veroorzaken.

Aantal overledenen in eerste levensweek. Deze sterftemaat wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.

In de demografie gebruikt begrip om de werkelijk gerealiseerde voortbrenging van kinderen door individuen, (echt)paren, bepaalde groepen of de gehele bevolking aan te duiden.

Gemiddeld aantal levendgeboren kinderen per vrouw. Schatting voor het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw krijgt indien de in een bepaald jaar of voor een bepaald geboortecohort waargenomen leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfers gedurende haar leven zouden gelden. Het cijfer wordt berekend door het aantal in een jaar geboren kinderen per leeftijdsjaar van de moeder te delen op het totaal aantal vrouwen van die leeftijd, en vervolgens de uitkomsten hiervan te sommeren over de vruchtbare levensjaren.

Bij een vruchtwaterpunctie wordt vruchtwater afgenomen en onderzocht.

Synoniemen: vruchtwaterpunctie

In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.

verpleging, verzorging en thuiszorg

Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs

Voorwaardescheppende rit. Rit waarbij de ambulance preventief naar een zodanige plaats in de verzorgingsregio wordt gedirigeerd dat de 15-minuten bereikbaarheidsgrens binnen de CPA-regio alsnog of wederom wordt gegarandeerd.

Van sociale steun in de vorm van waardering is sprake als anderen je om raad vragen, complimenten geven, in vertrouwen nemen, om hulp vragen, je advies opvolgen of je sterke punten naar voren halen.

De wachttijd diagnostiek is het aantal dagen tussen het moment dat de patiënt van buiten de instelling een afspraak maakt voor gebruik van een diagnostische techniek tot het moment van toepassing van de diagnostiek.

Synoniemen: Wachttijd diagnostiek

De wachttijd polikliniek is het aantal dagen tussen het moment dat een patiënt een afspraak maakt voor de polikliniek tot het moment dat de patiënt terecht kan.

Synoniemen: wachttijd polikliniek

De wachttijd behandeling is het aantal dagen tussen het moment dat de patiënt de indicatie voor een operatie krijgt van de behandelend arts, tot het moment van opname of operatie.

Synoniemen: wachttijd behandeling Wachttijd behandeling

Wet Afbreking Zwangerschap

Synoniemen: WAZ

Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten

Synoniemen: Wajonguitkeringen

Wet arbeidsongeschiktheid. De WAO geldt alleen nog voor mensen die op 1 januari 2006 al een WAO-uitkering ontvingen. Sinds 2006 vallen arbeidsongeschikten meestal onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA).

Wet Ambulancevervoer. Regelt de voorwaarden waaronder en de wijze waarop ambulancevervoer moet plaatsvinden. In de WAV staat onder meer dat ambulancevervoer alleen mag plaatsvinden in opdracht van de CPA en dat voor het verrichten van ambulancevervoer een vergunning van de provincie nodig is (IGZ, 1997, p. 125).

Wet Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen

Wet Arbeid en Zorg

Wet op bijzondere medische verrichtingen. Deze wet biedt de overheid de mogelijkheid om nieuwe en bestaande ontwikkelingen in de medische beschikbaarheid van bepaalde medische technologieën te stimuleren, te concentreren in bepaalde instellingen, af te remmen of zelfs te verbieden. Het oude wettelijke stelsel van vergunningen en verboden (o.a. art. 18) uit de WZV is daarmee komen te vervallen.

Wet bevolkingsonderzoek

Wet collectieve preventie volksgezondheid. Met ingang van 1 december 2008 is de WCPV met enkele aanpassingen overgegaan in de Wet publieke gezondheid (PG).

Werkgevers Enquête Arbeid

Whole exome sequencing. Hierbij wordt de complete DNA volgorde van het voor eiwitten coderend deel van het genoom (ongeveer 1%) van een organisme in één keer in kaart gebracht.

Personen met een vader en/of moeder geboren in Europa (excl. Turkije), Noord-Amerika en Oceanië of Indonesië of Japan.

Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten

Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst

Whole genome sequencing. Hierbij wordt de complete DNA volgorde van het genoom van een organisme in één keer in kaart gebracht.

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen

Plotseling, onverwacht tijdens een slaapperiode overlijden van een kind jonger dan 1 jaar bij wie geen lichamelijke aandoening wordt vastgesteld die het overlijden verklaart.

Wet op de jeugdzorg

Wet langdurige zorg

Wet milieubeheer

Weighted Mean Difference (Gewogen gemiddeld verschil)

Wet maatschappelijke ondersteuning

Wetenschappelijk Onderwijs

Wet op de geneesmiddelenvoorziening

Woon Onderzoek Nederland, een onderzoek van het ministerie van VROM dat de woonwensen en woonomstandigheden in kaart brengt.

Wet publieke gezondheid

Wet rampen en zware ongevallen

Wet sociale werkvoorziening

Wet Toelating Zorginstellingen

Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte

Wet vervoer gevaarlijke stoffen

Werkloosheidswet

Wet ziekenhuisvoorzieningen

Ecstasy. Drug; wordt verkocht in de vorm van pillen en capsules. De werkzame stof die in XTC zit heet MDMA.

Year(s) lived with disability

Year(s) of life lost

Youth Self-Report

Zelfstandig behandelcentrum

Een huisarts die een algemene praktijk uitoefent (praktijkhouder) en patiënten op eigen naam of naam van de maatschap heeft.

Synoniemen: zelfstandig gevestigde huisarts Zelfstandig gevestigde huisartsen zelfstandig gevestigde huisartsen

De ontwikkeling van een mens tot een individu of een zelfstandige persoonlijkheid

Een geneesmiddel dat zonder recept van een voorschrijver verkrijgbaar is. Sinds 1 Juli 2007 zijn de zelfzorggeneesmiddelen in drie categorieën ingedeeld: UA - geneesmiddelen die uitsluitend bij de apotheek verkocht mogen worden; UAD - geneesmiddelen die verkocht mogen worden bij apotheken en drogisten; AV - geneesmiddelen die buiten apotheek en drogist verkocht mogen worden.

Een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus dat in het speeksel voorkomt. Dit virus veroorzaakt meestal een keelontsteking, koorts en vermoeidheid.

De periode tussen het moment dat de diagnose wordt gesteld en het moment dat de ziekte is genezen of de patiënt is overleden.

De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).

De belangrijkste maat om ziekteverzuim te meten is het verzuimpercentage. Om dit te berekenen wordt het aantal verzuimdagen per jaar gemeten en vervolgens gedeeld ofwel door het aantal werkdagen per jaar ofwel door het aantal kalenderdagen per jaar (Zie: verantwoording > definities > maten om ziekteverzuim te meten).

Ziektejaar-Equivalenten. Maat voor het verlies aan kwaliteit van leven: (‘years lived with disability’) het aantal jaren dat doorgebracht wordt met ziekte, gewogen naar de ernst (-gerelateerde kwaliteit van leven) hiervan. Een van de componenten van de Disability Adjusted Life Year (DALY).

Zorggerichte preventie is gericht op mensen met gezondheidsproblemen en heeft als doel het ondersteunen van de zelfredzaamheid, het verminderen van de ziektelast en het voorkomen van complicaties en/of comorbiditeit.

De zorg die wordt geleverd vanaf het moment dat iemand zich met een zorgvraag bij een medisch specialist meldt. In dit zorgtraject worden alle uitgevoerde zorgactiviteiten vastgelegd die in het kader van diagnostiek en behandeling worden uitgevoerd.

Een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen.

Aantal overledenen in het eerste levensjaar (som van neonatale en post-neonatale sterfte). Deze wordt uitgedrukt per 1.000 levendgeborenen.

Zorgverzekeringswet

Ziektewet

Minstens 1 dag per week 6 glazen of meer voor mannen en 4 glazen of meer voor vrouwen.

Synoniemen: zwaar alcoholgebruik